Φανταστείτε τον εαυτό σας σαν ένα εργοστάσιο παραγωγής ενέργειας. Οι τροφές που καταναλώνετε χρησιμοποιούνται από τις μηχανές του εργοστασίου για να καλύψουν τις βασικές ανάγκες του σώματός σας, π.χ. να συνεχίσει να χτυπάει η καρδιά σας, να λειτουργούν τα νεφρά κ.λπ., αλλά και για να σας δώσουν την απαιτούμενη ενέργεια για να περπατήσετε, να ανεβείτε τις σκάλες, να καθαρίσετε το σπίτι. Με άλλα λόγια ο βασικός μεταβολικός ρυθμός (BMP) είναι το σύνολο της ενέργειας που πρέπει να χρησιμοποιήσει ο οργανισμός μας για να καλύψει πλήρως όλες εκείνες τις λειτουργίες που γίνονται εν αγνοία μας προκειμένου να διατηρηθούμε στη ζωή και επηρεάζεται άμεσα κυρίως από το βάρος, την ηλικία, το φύλο και τη σωματική μας διάπλαση.
Αντιπροσωπεύει τον ρυθμό με τον οποίο το σώμα καταναλώνει ενέργεια για τις βασικές διεργασίες του όπως η αναπνοή, η πέψη των τροφών, η καρδιακή λειτουργία και η ρύθμιση της θερμοκρασίας του σώματος, διεργασίες οι οποίες απαιτούνται ώστε να διατηρείται στη ζωή.
Τι επηρεάζει τον μεταβολισμό μoυ
* Ο πιο σημαντικός παράγοντας που επηρεάζει τον μεταβολισμό, και ειδικότερα τον βασικό μεταβολισμό, είναι η μυϊκή μάζα. Συγκεκριμένα, οι μύες καίνε θερμίδες και καταναλώνουν αρκετή ενέργεια ανεξάρτητα από τη σωματική σας δραστηριότητα – ακόμη και όταν κοιμάστε.
Επομένως όσο πιο μυώδεις είστε τόσο περισσότερες θερμίδες καίτε όσα και αν είναι τα κιλά σας. Οι άνδρες είναι πιο τυχεροί ως προς αυτό γιατί έχουν κατά μέσο όρο μεγαλύτερη μυϊκή μάζα συγκριτικά με τις γυναίκες. Στις μεγαλύτερες ηλικίες ωστόσο παρατηρείται μια φυσιολογική μείωση του μυϊκού ιστού, με αποτέλεσμα να ελαττώνεται ο ρυθμός του μεταβολισμού και να γίνεται πιο εύκολη η εγκατάσταση των επιπλέον κιλών.
* Ενας άλλος παράγοντας που επηρεάζει τον μεταβολισμό μας είναι οι ενδοκρινείς αδένες και ορμόνες: Οι ορμόνες που εκκρίνονται από τους ενδοκρινείς αδένες επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό τον μεταβολισμό μας. Ιδιαίτερα σημαντικές είναι οι ορμόνες του θυρεοειδούς αδένα.
Αλλες ορμόνες που σχετίζονται με τον βασικό μεταβολισμό είναι οι ορμόνες του φύλου για τις γυναίκες. Γυναίκες που έχουν σταθερό κύκλο έχουν καλύτερο βασικό μεταβολικό ρυθμό από αυτές με ασταθή. Επίσης, η κορτιζόλη, η αυξητική ορμόνη, η γλυκαγόνη και η ινσουλίνη επιδρούν στον βασικό μεταβολισμό.
* Περιβαλλοντικοί παράγοντες όπως η θερμοκρασία επίσης τον επηρεάζουν. Σε υψηλές και σε πολύ χαμηλές θερμοκρασίες παρατηρείται αύξηση του ΒΜP. Αυτό συμβαίνει στην πρώτη περίπτωση επειδή αυξάνεται η καρδιαγγειακή λειτουργία και η εφίδρωση, ενώ στη δεύτερη, επειδή ο οργανισμός καταναλώνει αυξημένα ποσά ενέργειας προσπαθώντας να διατηρήσει σταθερή τη θερμοκρασία του σώματος.
* Με την συχνή κατανάλωση τροφής ο βασικός μεταβολισμός αυξάνεται, γιατί έτσι καταναλώνεται περισσότερη ενέργεια κατά τη διάρκεια της πέψης. Επίσης ο βασικός μεταβολισμός λειτουργεί καλύτερα καίγοντας περισσότερο λίπος, γιατί ο οργανισμός ξέρει ότι δεν θα μείνει πολλή ώρα νηστικός.
* Οι αυστηρές δίαιτες τον μειώνουν. Συχνά μετά από αυστηρά υποθερμιδικές δίαιτες παρατηρείται μείωση του βασικού μεταβολισμού. Αυτό είναι αποτέλεσμα μιας φυσιολογικής άμυνας του οργανισμού όταν συμβαίνει μείωση του βάρους καθώς ο οργανισμός μειώνει την ενέργεια που χρειάζεται για να μπορέσει να συντηρηθεί σε συνθήκες μειωμένης πρόσληψης τροφής. Για αυτόν τον λόγο, οι αυστηρές δίαιτες δεν συστήνονται.
Μπορώ να αλλάξω τον μεταβολισμό μου
Υπάρχουν πολλοί μύθοι γύρω από το πώς μπορείτε να αυξήσετε τον μεταβολισμό του σώματός σας. Θαυματουργές τροφές, βιταμίνες, χυμοί κ.λπ. Θα ήταν πραγματικά υπέροχο να υπήρχε ένας χυμός που να αυξάνει τον μεταβολικό μας ρυθμό και φυσικά τις καύσεις μας.
Η αλήθεια όμως είναι ότι χρειάζεται πολύ μεγαλύτερη προσπάθεια για να τα καταφέρετε. Οι ειδικοί τονίζουν ότι η αύξηση της φυσικής δραστηριότητας είναι ο μόνος τρόπος για να δώσετε μια γερή ώθηση στον μεταβολισμό σας. Με την άσκηση έχετε διπλό κέρδος: Καίτε περισσότερες θερμίδες τη στιγμή που ασκείστε και ταυτόχρονα δυναμώνουν οι μύες, ο κύριος παράγοντας που επιταχύνει μακροπρόθεσμα τον ρυθμό του μεταβολισμού.
Εάν θέλετε λοιπόν να τονώσετε τον μεταβολισμό σας πρέπει να ακολουθείτε έναν πιο δραστήριο τρόπο ζωής.
Φυσικά το ποσοστό αύξησης του μεταβολισμού εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως την ένταση και τη διάρκεια της άσκησης, το πόσο συχνά γίνεται, αλλά και το επίπεδο του μεταβολισμού που έχετε όταν ξεκινάτε κάποια μορφή φυσικής δραστηριότητας. Ενα άτομο που δεν έχει ασκηθεί ποτέ στη ζωή του θα δυσκολευτεί περισσότερο σε σύγκριση με κάποιον που παλιότερα έκανε κάποιο σπορ. Σταδιακά όμως καθώς το σώμα θα σφίγγει, ο ρυθμός με τον οποίο καίτε θερμίδες θα επιταχύνεται.
Με ποια άσκηση θα καταφέρετε να αυξήσετε τις καύσεις
Τόσο η αερόβια (περπάτημα, τρέξιμο, κολύμβηση) όσο και η αναερόβια άσκηση (βάρη, αντιστάσεις) αυξάνoυν τον βασικό μεταβολισμό. Η αναερόβια μέσω της αύξησης των μυών και η αερόβια μέσω δημιουργίας προσαρμογών στον οργανισμό.
