Κλιματική κρίση: Πότε ξεκινά ο ανθρώπινος οργανισμός να κινδυνεύει από τη ζέστη;

Αντιμέτωποι με πιο «καυτούς», επικίνδυνους και επίμονους καύσωνες θα είναι από εδώ και στο εξής οι κάτοικοι των μεσογειακών χωρών και όχι μόνο, καθώς οι επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης είναι πλέον συντριπτικές και αναπόφευκτες. Την ίδια ώρα ένα ερώτημα που θέτουν πολλοί άνθρωποι οι οποίοι διαβάζουν για τους πρωτόγνωρους καύσωνες που θα χτυπήσουν την Ευρώπη είναι: «Πότε ξεκινά ο ανθρώπινος οργανισμός και κινδυνεύει πραγματικά από τη ζέστη;».

Η απάντηση δεν δίνεται πάντα από το τι γράφει το θερμόμετρο, καθώς σημαντικό, έως καθοριστικό ρόλο παίζει και η υγρασία του σώματος αλλά και της ατμόσφαιρας.

Πρόσφατη έρευνα μάλιστα δείχνει ότι ο συνδυασμός των δύο μπορεί να γίνει πιο επικίνδυνος απ’ ό,τι πίστευαν οι επιστήμονες προηγουμένως.

Συγκεκριμένα οι επιστήμονες και άλλοι παρατηρητές έχουν θορυβηθεί για την αυξανόμενη συχνότητα ακραίας ζέστης σε συνδυασμό με την υψηλή υγρασία, που μετράται ως «θερμοκρασία υγρού θερμομέτρου».

Κατά τη διάρκεια , λοιπόν, των κυμάτων καύσωνα που έπληξαν τη Νότια Ασία τον Μάιο και τον Ιούνιο του 2022, το Τζακομπαμπάντ του Πακιστάν κατέγραψε μέγιστη θερμοκρασία υγρής σφαίρας 33,6 C  και το Δελχί ξεπέρασε αυτή τη θερμοκρασία – κοντά στο θεωρητικό ανώτατο όριο της ανθρώπινης προσαρμοστικότητας στην υγρή ζέστη.

Πώς μετριέται η επικινδυνότητα ενός καύσωνα

Σύμφωνα με το The Conversation. com , οι επιστήμονες για  να «μετρήσουν» την επικινδυνότητα ενός καύσωνα, συχνά προτρέχουν σε μια μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2010, η οποία εκτιμά ότι μια θερμοκρασία υγρού θερμομέτρου 35 βαθμών Κελσίου σε υγρασία 100% ή σε υγρασία 50% – πρέπει να θεωρείται το ανώτερο όριο ασφαλείας, πέρα από το οποίο το ανθρώπινο σώμα δεν μπορεί πλέον να ψύχεται με την εξάτμιση του ιδρώτα από την επιφάνεια του σώματος και να διατηρεί μια σταθερή θερμοκρασία πυρήνα του σώματος.

Αυτό το όριο δεν είχε δοκιμαστεί μέχρι πρόσφατα σε ανθρώπους σε εργαστηριακές συνθήκες.

Το πρόγραμμα PSU H.E.A.T.

Για να απαντήσουν στο ερώτημα «πόσο ζεστό είναι το πολύ ζεστό;»,  ερευνητές προσκάλεσαν νέους, υγιείς άνδρες και γυναίκες στο εργαστήριο Noll του Penn State University για να βιώσουν το θερμικό στρες σε ελεγχόμενο περιβάλλον.

Τα πειράματα αυτά παρείχαν πληροφορίες σχετικά με το ποιοι συνδυασμοί θερμοκρασίας και υγρασίας αρχίζουν να γίνονται επιβλαβείς ακόμη και για τους πιο υγιείς ανθρώπους.

Το πείραμα της ζέστης

Κάθε συμμετέχων κατάπινε ένα μικρό χάπι τηλεμετρίας, το οποίο παρακολουθούσε τη βαθιά θερμοκρασία του σώματος ή του πυρήνα του. Στη συνέχεια κάθονταν σε έναν ειδικό θάλαμο και κινούνταν αρκετά, όπως θα έκανε δηλαδή και στην καθημερινότητα του αν μαγείρευε ή έκανε δουλειές στο σπίτι.

Οι ερευνητές τότε αύξαναν σιγά-σιγά είτε τη θερμοκρασία στο θάλαμο είτε την υγρασία και παρακολουθούσαν πότε «η θερμοκρασία του πυρήνα του υποκειμένου» (σ.σ. το ατόμου) άρχιζε να αυξάνεται.

Κρίσιμο περιβαλλοντικό όριο

Αυτός ο συνδυασμός θερμοκρασίας και υγρασίας με τον οποίο αρχίζει να αυξάνεται η θερμοκρασία του πυρήνα του ατόμου ονομάζεται «κρίσιμο περιβαλλοντικό όριο». Κάτω από αυτά τα όρια, το σώμα είναι σε θέση να διατηρήσει μια σχετικά σταθερή θερμοκρασία πυρήνα με την πάροδο του χρόνου. Πάνω από αυτά τα όρια, η θερμοκρασία του πυρήνα αυξάνεται συνεχώς και μαζί αυξάνεται και ο κίνδυνος ασθενειών που σχετίζονται με τη θερμότητα.

Όταν το σώμα υπερθερμαίνεται…

Όταν το σώμα υπερθερμαίνεται, η καρδιά πρέπει να εργάζεται σκληρότερα για να αντλήσει ροή αίματος προς το δέρμα για να αποβάλει τη θερμότητα, και όταν ιδρώνει επίσης, αυτό μειώνει τα σωματικά υγρά. Στην απευκταία περίπτωση, η παρατεταμένη έκθεση μπορεί να οδηγήσει σε θερμοπληξία.

Οι μελέτες σε νεαρούς υγιείς άνδρες και γυναίκες δείχνουν ότι αυτό το ανώτερο περιβαλλοντικό όριο είναι τελικά ακόμη χαμηλότερο από τους 35 C (που έδειξε η έρευνα του 2010). Το ανώτερο όριο θα μπορούσε να είναι μια θερμοκρασία υγρού θερμομέτρου 31 C (88 F). Αυτό θα ισοδυναμούσε με 31C σε υγρασία 100% ή 38 βαθμούς Κελσίου σε υγρασία 60%.

Ξηρά έναντι υγρών περιβαλλόντων

Τα τρέχοντα κύματα καύσωνα σε όλο τον κόσμο πλησιάζουν -αν δεν υπερβαίνουν- αυτά τα όρια.

Σε ζεστά και ξηρά περιβάλλοντα, τα κρίσιμα περιβαλλοντικά όρια δεν καθορίζονται από τις θερμοκρασίες υγρού θερμομέτρου, επειδή σχεδόν όλος ο ιδρώτας που παράγει το σώμα εξατμίζεται.

Κι ενώ η υπέρβαση αυτών των ορίων δεν αποτελεί απαραιτήτως το χειρότερο σενάριο, η παρατεταμένη έκθεση μπορεί να έχει τρομερά αποτελέσματα για ευάλωτους πληθυσμούς, όπως είναι οι ηλικιωμένοι και όσοι πάσχουν από χρόνιες ασθένειες.

Πώς να παραμείνετε ασφαλείς

Έτσι η καλή ενυδάτωση και η αναζήτηση χώρων για επιπλέον δροσιά-έστω και για μικρά χρονικά διαστήματα- είναι σημαντικές πρακτικές σε συνθήκες καύσωνα.

Ωστόσο σε κάθε περίπτωση ακόμη κι αν πολλές χώρες επεκτείνουν τα κέντρα ψύξης για να βοηθήσουν τους ανθρώπους να προστατευθούν από τη ζέστη, δυστυχώς ακόμη εξακολουθούν να υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που θα βιώσουν αυτές τις επικίνδυνες συνθήκες και δεν θα έχουν τρόπο να δροσιστούν.