Η πανδημία του κορωνοϊού, οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, ο πόλεμος στην Ουκρανία είναι συμβάντα που μας κάνουν να νιώθουμε καταβεβλημένοι, εξαντλημένοι, ακόμα και φοβισμένοι. Και εκτός από αυτά που συμβαίνουν γύρω μας και μας επηρεάζουν, είναι και τα δικά μας πολύ δύσκολα, όπως για παράδειγμα μια αρρώστια, μια απώλεια κ.λπ. Οταν λοιπόν βρισκόμαστε σε οριακό σημείο, θα μπορούσαμε να επωφεληθούμε από μερικές αχτίδες (glimmers) αισιοδοξίας. Αυτό δεν σημαίνει ότι θα πρέπει να νιώθουμε διαρκώς καλά ή χαρούμενοι. Αρκεί να εντοπίσουμε τα εργαλεία που μπορούμε να αξιοποιήσουμε για να αυξήσουμε την ανθεκτικότητά μας απέναντι στην εκάστοτε δυσκολία.
Τι είναι τα glimmers
Ας ξεκινήσουμε ανάποδα, από τα triggers (πυροδοτικά ερεθίσματα), τους παράγοντες δηλαδή που μας πυροδοτούν αρνητικά, λειτουργώντας ως ενδείξεις κινδύνου που μπορούν να διαταράξουν την ψυχική μας σταθερότητα λόγω τραύματος ή αρνητικής πρότερης εμπειρίας.
Ηχοι, μυρωδιές, μέρη, ακόμα και άνθρωποι, μπορεί να συγκαταλέγονται στα triggers μας και αν δεν τα ελέγξουμε θα επηρεάσουν σε μεγάλο βαθμό την καθημερινότητά μας. Από την άλλη, όμως, υπάρχουν και οι λάμψεις ή αχτίδες, τα glimmers, οι οποίες λειτουργούν με τον ακριβώς αντίθετο τρόπο και έτσι έχουν εξισορροπιστικό χαρακτήρα.
Με τον όρο αυτόν αναφερόμαστε σε στιγμές που θα μας κάνουν να νιώθουμε ασφαλείς και ήρεμοι. Ενα συγκεκριμένο άρωμα, μια φωτογραφία ενός αγαπημένου μας, το προσωπικό μας καταφύγιο… Αυτά τα glimmers μπορούν να λειτουργήσουν ως αντίδοτο στα πυροδοτικά στοιχεία γύρω μας, ενεργοποιώντας το αίσθημα της χαλάρωσης, της ευκολίας ή την αίσθηση ότι ο κόσμος είναι εντάξει ακόμα και για μια φευγαλέα στιγμή.
Τι λέει η επιστήμη
Η έννοια των πυροδοτικών ερεθισμάτων και των λάμψεων έρχεται από τη θεωρία Polyvagal, η οποία αναπτύχθηκε από τον δρα Stephen Porges, συμπεριφορικό νευροεπιστήμονα στις αρχές της δεκαετίας του 1990. Η Deb Dana, κλινική ιατρός, σύμβουλος και λέκτορας με ειδίκευση στο σύνθετο τραύμα, καθιέρωσε την έννοια των πυροδοτικών ερεθισμάτων και των λάμψεων ως ειδική στη θεωρία του Polyvagal.
Οπως εξηγεί, οτιδήποτε μας προκαλεί τραύμα μπορεί να αναστατώσει το σύστημά μας, εγκλωβίζοντάς μας στον φόβο. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μπαίνουμε σε μια διαδικασία μόνιμης προστασίας, δηλαδή προσπαθούμε να προστατευτούμε ακόμα και όταν δεν υπάρχει κίνδυνος. Τέτοια πρότυπα συμπεριφοράς, όμως, δεν μας βοηθούν και ούτε τονώνουν την ευεξία μας. Αντ’ αυτού μας κρατούν σε survival mode, εμποδίζοντάς μας να αφεθούμε και να απολαύσουμε και τις μικρές χαρές της ζωής.
Τα πυροδοτικά ερεθίσματα ενεργοποιούν είτε το συμπαθητικό νευρικό σύστημα είτε τον ραχιαίο πνευμονογαστρικό κλάδο του παρασυμπαθητικού νευρικού συστήματος. Αυτό σημαίνει ότι όταν το τραύμα παγιδεύεται στο σύστημά μας, μπαίνουμε σε καθεστώς «συναγερμού» ή δεν μπορούμε να λειτουργήσουμε εξαιτίας του φόβου. Οι λάμψεις, από την άλλη, σχετίζονται με το κοιλιακό πνευμονογαστρικό μας σύστημα και μας κάνουν να νιώθουμε ασφαλείς, συνδεδεμένοι με τον εαυτό μας και τους άλλους.
Οι λάμψεις συμβάλλουν στην αυτόνομη ρύθμιση του συστήματός μας. Οταν εστιάζουμε σε αυτές, ο φόβος «μικραίνει» και βλέπουμε τα πράγματα με άλλη ματιά. Σκεφτόμαστε πιο ψύχραιμα και βλέπουμε λύσεις αντί για προβλήματα.
Tap into your glimmers
Καθώς εστιάζετε στις προσωπικές σας λάμψεις, επαναπρογραμματίζετε τον εγκέφαλό σας να «βλέπει» και να ακολουθεί τις ενδείξεις ασφαλείας στη ζωή σας. Εμπόδιο στη διαδικασία αποτελεί το φαινόμενο της προκατάληψης αρνητικότητας (negativity bias), που κάνει τους ανθρώπους να εντοπίζουν ή να κατανοούν καλύτερα τα πυροδοτικά ερεθίσματα παρά τις λάμψεις. Ωστόσο, η εξάσκηση και η προετοιμασία είναι κομβικές μέθοδοι για να την ξεπεράσουμε.
Πλάνο δράσης
#1 Κάνουμε μια προσωπική απογραφή
Παρατηρήστε πώς αισθάνεστε ψυχικά και σωματικά σε διάφορες συνθήκες. Καταγράψτε τα στοιχεία που σας προκαλούν αίσθημα κινδύνου και εκείνα που σας παρέχουν ασφάλεια. Δημιουργήστε έναν κατάλογο με πολλά και διαφορετικά glimmers ώστε να έχετε να επιλέξετε.
#2 Στρεφόμαστε στη φύση
Γνωστή είναι η καταπραϋντική δύναμη της φύσης στην ανθρώπινη ψυχολογία. Οταν αισθάνεστε τον κίνδυνο να «πλησιάζει», δοκιμάστε να πάτε μια βόλτα στη φύση ή στην παραλία για να ακούσετε τον ήχο των κυμάτων.
#3 Αξιοποιούμε τα αρώματα
Συλλέξτε μερικά από τα αγαπημένα σας αιθέρια έλαια ή κεριά και κρατήστε τα κοντά σας όσο αναδίνουν το άρωμά τους.
#4 Επιμελούμαστε τα social feed μας
Ολα όσα βλέπουμε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μας επηρεάζουν. Γι’ αυτό είναι σημαντικό να ακολουθείτε λογαριασμούς με ήρεμο και καταπραϋντικό περιεχόμενο, που δεν πυροδοτούν αρνητικά συναισθήματα.
#5 Προσέχουμε τις αλληλεπιδράσεις μας
Συνδεθείτε πρωτίστως με άτομα που σας ηρεμούν και σας προκαλούν θετικά συναισθήματα. Εάν γνωρίζετε ότι θα πρέπει να αλληλεπιδράσετε με άτομα που θα σας πυροδοτήσουν αρνητικά, προγραμματίστε μια ηρεμιστική δραστηριότητα αμέσως μετά.
#6 Δεν ξεχνάμε τα ακουστικά μας
Ακριβώς επειδή οι λάμψεις είναι πολυαισθητηριακές, δεν ξεχνάμε να αξιοποιήσουμε την ακοή μας για να χαλαρώσουμε και αισθανθούμε ασφαλείς. Επιλέξτε μουσική ή ένα podcast που προκαλεί αισθήματα γαλήνης.
#7 Αξιολογούμε και αναπροσαρμόζουμε
Προσπαθήστε να αξιολογείτε και να προσαρμόζετε τα δεδομένα σας ανάλογα με τις ανάγκες σας που αλλάζουν. Κάνετε μια αυτοαξιολόγηση ρωτώντας: «Αυτό λειτουργεί για μένα;». Αυτό που λειτουργεί για άλλους μπορεί να μη λειτουργεί για εσάς, ενώ και αυτά που λειτουργούσαν στο παρελθόν μπορεί να μη λειτουργούν πλέον στο παρόν.
