Το άσθμα είναι μία συχνή πάθηση των πνευμόνων που προκαλεί περιστασιακές αναπνευστικές δυσκολίες. Αφορά διάφορες ηλικίες και αν και συχνά πρωτοεκδηλώνεται στην παιδική ηλικία δεν είναι απίθανο να εμφανιστεί και στην ενήλικη ζωή για πρώτη φορά. Το άσθμα είναι μία χρόνια νόσος αλλά μπορεί να ελεγχθεί χάρη στις διάφορες θεραπείες που υπάρχουν διαθέσιμες. Στις περισσότερες περιπτώσεις το άσθμα έχει αλλεργικό υπόβαθρο. Το αλλεργικό άσθμα αποτελεί την πιο σοβαρή μορφή αναπνευστικής αλλεργίας και εμφανίζεται σε ανθρώπους που έχουν γενετική προδιάθεση να αντιδρούν σε αλλεργιογόνους παράγοντες με αποτέλεσμα να προκαλείται φλεγμονή και επομένως στένωση στους βρόγχους (αεραγωγούς), η οποία οδηγεί σε διάφορα συμπτώματα που θα περιγράψουμε παρακάτω, και τέλος στη δύσπνοια. Η εξέταση από έναν ειδικό, η διενέργεια εξετάσεων (τόσο για να διερευνηθεί η σοβαρότητα του άσθματος αλλά και για να βρεθούν τα πιθανά αλλεργιογόνα που ευθύνονται γι’ αυτό), η τακτική παρακολούθηση και η φαρμακευτική αγωγή (ανάλογα με τις οδηγίες του γιατρού) δεν θα πρέπει ποτέ να αμελούνται όταν υπάρχει υποψία άσθματος.
Ποιοι εμφανίζουν αλλεργικό άσθμα
Οι άνθρωποι με αλλεργικό άσθμα έχουν συνήθως οικογενειακό ιστορικό ατοπίας (αλλεργικού εκζέματος – ατοπική δερματίτιδα είναι ο επιστημονικός όρος –, αλλεργικής ρινίτιδας με ή χωρίς επιπεφυκίτιδα και φυσικά αλλεργικού άσθματος: εποχικού ή ολοετούς), τα πρώτα συμπτώματα τους έχουν εμφανιστεί ως τα 30, συνήθως παρουσιάζουν εποχική κατανομή συμπτωμάτων, έχουν αυξημένα επίπεδα αντισωμάτων IgE, θετικές δερματικές δοκιμασίες πρόκλησης με αλλεργιογόνα, θετικές δοκιμασίες βρογχικής πρόκλησης καθώς και τάση επανεμφάνισης των συμπτωμάτων σε μεγαλύτερη ηλικία (μπορεί τα συμπτώματα να υποχωρήσουν και να εμφανιστούν σε μεταγενέστερο χρόνο).
Ποια είναι τα συμπτώματά του
Τα συμπτώματα του άσθματος ποικίλλουν ανάλογα με τη βαρύτητά του. Περιλαμβάνουν έναν χαρακτηριστικό συριγμό στην αναπνοή (wheezing), γενικά δυσκολία στην αναπνοή – ιδιαίτερα μετά από άσκηση –, ξηρό βήχα, βράσιμο στο στήθος, την αίσθηση ότι το στήθος μας είναι δεμένο με ένα σφιχτό πανί και επομένως δεν μπορούμε να αναπνεύσουμε καλά.
Μπορεί τα επεισόδια δύσπνοιας να είναι σχετικά ήπια και να συμβαίνουν αραιά ή – αν πρόκειται για σοβαρότερο άσθμα – τα προβλήματα στην αναπνοή, ο βήχας και η δύσπνοια να είναι ακόμα και καθημερινά (ειδικά σε περιόδους ή σε συνθήκες όπου τα αλλεργιογόνα είναι αυξημένα). Οταν τα συμπτώματα χειροτερεύουν και διαρκούν περισσότερο, μιλάμε για μία κρίση άσθματος.
Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο
Ορισμένοι άνθρωποι είναι πιο ευάλωτοι στο να εμφανίσουν άσθμα, όπως για παράδειγμα αυτοί που πάσχουν από αλλεργική ρινίτιδα (άλλωστε οι αλλεργίες της άνοιξης έχουν την τάση να χειροτερεύουν όσο περνούν τα χρόνια, για παράδειγμα από την αλλεργική ρινίτιδα στο αλλεργικό άσθμα). Οπωσδήποτε, συγκριτικά με αυτούς που δεν έχουν κάποιον επιβαρυντικό παράγοντα, ο κίνδυνος είναι μεγαλύτερος σε εκείνους που (κατά κανόνα λόγω της επαγγελματικής τους ιδιότητας) εκτίθενται σε χημικές ουσίες σαν και αυτές που βρίσκονται σε βερνίκια, κόλλες και αφρώδη πλαστικά.
Σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύθηκε στο «Annals of Occupational Hygiene», οι κομμώτριες, οι υδραυλικοί, οι καθαρίστριες, οι εργαζόμενοι σε νοσοκομεία και στη βιομηχανία τροφίμων είναι μερικοί από τους επαγγελματίες που παρουσιάζουν αυξημένες πιθανότητες εκδήλωσης άσθματος. Μάλιστα, ανάμεσα στις γυναίκες ο κίνδυνος φαίνεται να είναι ιδιαίτερα αυξημένος σε εκείνες που έρχονται σε επαφή με καθαριστικά.
Πώς θα το προλάβουμε
Ενα πρώτο βήμα για να αντιμετωπίσουμε τις αλλεργίες είναι να τις αποφύγουμε, το ίδιο ισχύει και για το άσθμα. Αυτό θα το καταφέρουμε αν μείνουμε όσο μπορούμε πιο μακριά από την πηγή των αλλεργιογόνων. Ετσι, την άνοιξη κυρίως θα πρέπει να αποφεύγουμε τις βόλτες στην ύπαιθρο (καθώς η γύρη ανθισμένων δέντρων, θάμνων και αγριόχορτων κυκλοφορεί συνεχώς στον αέρα αυτή την εποχή), κυρίως όταν φυσάει ή έχει μεγάλη ηλιοφάνεια, να φοράμε γυαλιά ηλίου όταν είμαστε έξω, να κρατάμε τα παράθυρα του αυτοκινήτου κλειστά.
Γενικά θα πρέπει να παρατηρούμε τι άλλο μας πειράζει και να το αποφεύγουμε συστηματικά, για παράδειγμα την επαφή με κατοικίδια ζώα (εάν φυσικά έχει επιβεβαιωθεί αλλεργία σε αυτά), την έκθεση σε συγκεκριμένες και έντονες μυρωδιές, τα καθαριστικά, διάφορα χημικά με έντονη οσμή και βέβαια το τσιγάρο που χρειάζεται να αποφεύγουμε είτε ως ενεργοί είτε και ως παθητικοί καπνιστές.
Σημαντικό είναι επίσης να αερίζεται το σπίτι και ιδιαίτερα η κρεβατοκάμαρά μας (νωρίς το πρωί, πριν αρχίσει η απελευθέρωση της γύρης από τα φυτά) και μετά να κλείνουν τα τζάμια. Επίσης, να καθαρίζεται καλά το σπίτι από σκόνη, που αναπόφευκτα περιέχει και ακάρεα, τα οποία επιδεινώνουν την κατάσταση, ειδικά την άνοιξη αφού τότε πολλαπλασιάζονται λόγω ήπιων θερμοκρασιών και υγρασίας. Τέλος, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι ένας άλλος εκλυτικός παράγοντας για το άσθμα είναι το στρες αλλά και γενικά οι έντονες συναισθηματικές φορτίσεις, γι’ αυτό και είναι καλό να τα αποφεύγουμε κατά το δυνατόν.
Πώς αντιμετωπίζεται
Το είδος της θεραπείας που θα χορηγηθεί – πάντα από τον ειδικό, τον αλλεργιολόγο ή τον πνευμονολόγο – για την αντιμετώπιση του άσθματος καθώς και η διάρκειά της εξαρτώνται από τη βαρύτητα του προβλήματος. Μια τέτοια αγωγή περιλαμβάνει εισπνεόμενα βρογχοδιασταλτικά, σπρέι κορτιζόνης και αντιλευκοτριενικά δισκία. Επειδή μπορεί να εκδηλωθεί σοβαρή αναπνευστική κρίση με έντονη δύσπνοια, ίσως χρειαστεί και κορτιζόνη σε εισπνοές με νεφελοποιητή, σε χάπια ή/και ενέσεις.
Σύμφωνα με έρευνες όμως, ο ένας στους τρεις ασθενείς με άσθμα χρησιμοποιεί τα εισπνεόμενα λανθασμένα. Ο σωστός τρόπος είναι να αναπνέουμε για αρκετή ώρα (τουλάχιστον 5-10΄΄), αφού πατήσουμε το σπρέι, προσπαθώντας να προωθήσουμε ό,τι εισπνεύσαμε βαθιά προς τους πνεύμονες, ώστε να φτάνει το φάρμακο στον προορισμό του.
Πρέπει να ασκούνται οι ασθματικοί;
Και βέβαια πρέπει να ασκούνται αλλά χρειάζεται να γίνεται επιλογή του είδους και του τύπου της άσκησης. Μία πολύ καλή επιλογή είναι το κολύμπι γιατί η υγρή και θερμή ατμόσφαιρα της θάλασσας το καλοκαίρι δεν δημιουργεί βρογχόσπασμο (όπως μπορεί να συμβεί σε έναν ασθματικό που αθλείται σε περιβάλλον ξηρό και παγωμένο). Σημαντική επίσης είναι η προθέρμανση για τους ανθρώπους που υποφέρουν από άσθμα, η αποφυγή των ανοιχτών χώρων τις ημέρες με έντονη ατμοσφαιρική ρύπανση ή με έντονη γυρεοφορία και βέβαια η λήψη των φαρμάκων τους σύμφωνα με τις οδηγίες του γιατρού τους.
Ευχαριστούμε για τη συνεργασία τη δρα Καλλιόπη Κόντου-Φίλη, αλλεργιολόγο.
