«Αχ, με έπιασε ταχυπαλμία», «είχα μια έκτακτη συστολή», «ζαλίστηκα, μπορεί να είναι από την καρδιά μου;»… Οι παραπάνω φράσεις δεν είναι άγνωστες στους περισσότερους από εμάς. Αλλωστε, όπως τονίζουν οι καρδιολόγοι, δεν υπάρχει καμία καρδιά που δεν θα κάνει κάποια στιγμή ταχυπαλμία, ακόμα και αν αυτή δεν γίνει αντιληπτή. Ταυτόχρονα μας καθησυχάζουν λέγοντάς μας ότι αυτή η ταχυπαλμία δεν είναι επικίνδυνη, ειδικά όταν πρόκειται για έναν άνθρωπο που είναι νέος και υγιής και δεν έχει κάποιο καρδιολογικό πρόβλημα.
Τι είναι οι αρρυθμίες;
Η αρρυθμία είναι κάθε περίπτωση που η καρδιά μπορεί να χάνει τη συχνότητά της και να χτυπάει πιο γρήγορα (ταχυκαρδία), πιο αργά (βραδυκαρδία) ή με άτακτο ρυθμό (αρρυθμία). Θεωρητικά οι καρδιακοί παλμοί θα πρέπει να είναι ανάμεσα στους 55 με 80 το λεπτό, αλλά και όταν κυμαίνονται μεταξύ των 50 με 90 το λεπτό είναι αποδεκτοί. Αν είναι περισσότεροι ή λιγότεροι, υπάρχει κάποια διαταραχή, όπως άλλωστε και όταν προκύπτουν έκτακτες συστολές.
Φυσιολογικά χαμηλοί είναι οι παλμοί της καρδιάς στους αθλητές και στους πολύ γυμνασμένους ανθρώπους, αλλά και όταν κοιμόμαστε. Πιο αυξημένοι είναι οι παλμοί στις γυναίκες (ειδικά στην εγκυμοσύνη) αλλά και στα παιδιά.
Πώς θα τις αναγνωρίσουμε;
Τα συμπτώματα των αρρυθμιών διαφέρουν κατά πολύ από άνθρωπο σε άνθρωπο. Για να το καταλάβουμε, αρκεί ίσως να πούμε ότι δύο άνθρωποι μπορεί να κάνουν την ίδια αρρυθμία και να την αντιληφθούν τελείως διαφορετικά. Γενικά το αίσθημα που προκαλεί η αρρυθμία μπορεί να μοιάζει με ένα «κενό» στο στήθος ή με ένα φτερούγισμα ή με έναν «κόμπο» στον λαιμό που πνίγει ή προκαλεί βήχα.
Επίσης, μπορεί να μας προκαλέσει δυσκολία στην αναπνοή, ξαφνική ζαλάδα ή και λιποθυμία. Αυτό που πρέπει να γνωρίζουμε είναι ότι το να έχουμε κάποια ή και όλα αυτά τα συμπτώματα δεν σημαίνει απαραίτητα ότι υπάρχει κάποιο καρδιακό πρόβλημα. Επίσης, δεν είναι απαραίτητο ότι όσο πιο έντονα είναι τα συμπτώματα τόσο πιο σοβαρό θα είναι το πρόβλημα.
Τι προκαλεί τις αρρυθμίες;
Παράγοντες που μπορεί να προκαλέσουν αρρυθμία είναι ασθένειες που σχετίζονται με τον θυρεοειδή, τους πνεύμονες ή το στομάχι, αλλά και καρδιολογικά προβλήματα (π.χ. στεφανιαία νόσος, καρδιακή ανεπάρκεια, βαλβιδοπάθειες κ.ά.), κάποιος ιός, η υπερκατανάλωση αλκοόλ, το κάπνισμα, το στρες, η σωματική άσκηση, η μεγάλη κατανάλωση καφεΐνης, κάποια συγκεκριμένα φάρμακα (π.χ. κολλύρια για το γλαύκωμα, φάρμακα για το άσθμα, τον θυρεοειδή, νευρολογικά ή ψυχιατρικά προβλήματα κ.ά.) και ναρκωτικές ουσίες.
Πώς θα τις προλάβουμε;
Δεν είναι πάντα δυνατό να προλάβουμε μια αρρυθμία από το να προκύψει, αλλά το να ζούμε μια υγιεινή ζωή με σωματική άσκηση, χωρίς καταχρήσεις και πολύ άγχος μειώνει τον κίνδυνο να μας απασχολήσει κάποιο καρδιακό πρόβλημα.
Πόσο επικίνδυνες είναι οι αρρυθμίες για την καρδιά;
Οι αρρυθμίες είναι επικίνδυνες κυρίως όταν συμβαίνουν σε ασθενείς με κάποιο καρδιολογικό πρόβλημα ή με παράγοντες κινδύνου για καρδιακά προβλήματα (π.χ. κάπνισμα, σάκχαρο, υψηλή χοληστερίνη, παχυσαρκία). Οι υπόλοιπες είναι κατά κανόνα αθώες ή συμβαίνουν ως συνέπεια της λήψης φαρμάκων, κάποιας άλλης ασθένειας ή κάποιων «κακών» συνηθειών.
Οταν όμως έχουμε γενικά ταχυκαρδία, με περισσότερους από 90 παλμούς το λεπτό, σε κατάσταση ηρεμίας, θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι θεωρείται ένας ήπιος παράγοντας κινδύνου και γι’ αυτό θα πρέπει να συμβουλευτούμε σχετικά τον γιατρό μας (ειδικά όταν υπάρχουν και άλλοι παράγοντες κινδύνου).
Επίσης θα πρέπει να δούμε τον γιατρό μας όταν οι σφυγμοί μας είναι κάτω από 50 το λεπτό, όταν ο καρδιακός παλμός μας είναι άρρυθμος ή άστατος, νιώθουμε φτερουγίσματα και όταν ζαλιζόμαστε για πολύ μικρό χρονικό διάστημα, νιώθουμε αστάθεια ή όταν λιποθυμάμε.
Κολπική μαρμαρυγή: Η συχνή ταχυκαρδία
Οι αρρυθμίες μπορούν να απασχολήσουν τους πάντες, σε όλες τις ηλικιακές ομάδες, αλλά συγκεκριμένα η πιο συχνή από αυτές, η κολπική μαρμαρυγή (που είναι μια πολύ συχνή αιτία εγκεφαλικού), αφορά κυρίως τους ανθρώπους μεγαλύτερης ηλικίας (υπολογίζεται ότι στην ηλικία των 80 ετών το 10% των ανθρώπων έχει κολπική μαρμαρυγή).
Εκτός όμως από την προχωρημένη ηλικία, η παχυσαρκία, η υπέρταση, το κάπνισμα, ο σακχαρώδης διαβήτης και η υπερκατανάλωση αλκοόλ αυξάνουν τις πιθανότητες για την εμφάνιση κολπικής μαρμαρυγής (μεγάλη ταχυκαρδία που μπορεί να ξεπεράσει τους 150 παλμούς το δευτερόλεπτο και που μπορεί να διαρκέσει από λίγα λεπτά μέχρι και πάνω από μία ώρα).
Οι άνθρωποι που υποφέρουν από κολπική μαρμαρυγή έχουν 5 φορές περισσότερες πιθανότητες να πάθουν εγκεφαλικό από κάποιον με φυσιολογικό καρδιακό ρυθμό. Για την αντιμετώπισή της συστήνεται δίαιτα, διακοπή του καπνίσματος, σωματική άσκηση και διαχείριση των παραγόντων κινδύνου αλλά και χορήγηση φαρμάκων και, όταν αυτά δεν είναι αρκετά, επέμβαση.
Πώς γίνεται η διάγνωση των αρρυθμιών;
Ο γιατρός θα μας κάνει κατ’ αρχάς ένα ηλεκτροκαρδιογράφημα και στη συνέχεια, με σκοπό να μπορέσει να βεβαιωθεί για το αν υπάρχουν αρρυθμίες και αν είναι επικίνδυνες, είναι πιθανό να μας συστήσει να βάλουμε ένα Holter ρυθμού 24ωρου.
Σε αυτή τη διαδικασία θα συνδεθούμε με μια φορητή συσκευή (σαν μικρή τσάντα, που θα την έχουμε συνεχώς επάνω μας) για ένα 24ωρο, θα κάνουμε όλες τις δραστηριότητές μας κανονικά ώστε να καταγραφεί ο καρδιακός μας ρυθμός για μία ολόκληρη ημέρα και στη συνέχεια, αφού μελετήσει και εκτιμήσει τα αποτελέσματα, ο γιατρός μας θα διαγνώσει αν υπάρχει κάποιο παθολογικό πρόβλημα και θα μας καθοδηγήσει για το τι θα πρέπει να κάνουμε.
Επιπλέον, μπορεί να χρειαστεί να κάνουμε και τεστ κοπώσεως ώστε να διαπιστωθεί πώς και αν αλλάζει ή όχι ο καρδιακός μας ρυθμός κατά τη διάρκεια της προσπάθειας.
Πώς μπορούμε να μετρήσουμε τους σφυγμούς μας;
Χρησιμοποιώντας τον δείκτη και τον μέσο από τα δάχτυλά μας και ακουμπώντας τους στο εσωτερικό του καρπού μας (στις φλέβες) ή στο πλάι του λαιμού (στην καρωτίδα) ή στην καρδιά μετράμε τους παλμούς μας για 1 λεπτό.
Πώς αντιμετωπίζονται οι αρρυθμίες;
Για να αντιμετωπιστούν οι αρρυθμίες, χρειάζεται να βρεθεί και να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα που τις προκαλεί (π.χ. αν οφείλονται σε κάποιο φάρμακο θα πρέπει, σε συνεργασία με τον γιατρό μας, να το αντικαταστήσουμε αν είναι δυνατόν ή αν για παράδειγμα οφείλονται στην υπερκατανάλωση καφέ, χρειάζεται να μειώσουμε ή και να σταματήσουμε τελείως τη λήψη καφεΐνης). Αν η αιτία πίσω από τις αρρυθμίες βρίσκεται σε κάποιο καρδιολογικό πρόβλημα, οι καρδιολόγοι χρησιμοποιούν κατ’ αρχάς ειδικά φάρμακα.
Στις πιο απλές περιπτώσεις τους β αναστολείς και στις πιο επικίνδυνες τα αντιαρρυθμικά φάρμακα, που όμως αν δεν χορηγηθούν σωστά μπορεί να επιδεινώσουν τελικά το πρόβλημα. Σε περιπτώσεις αρρυθμιών που δεν αντιμετωπίζονται με τα φάρμακα ή σε σοβαρές βραδυκαρδίες οι καρδιολόγοι τοποθετούν βηματοδότη, που αποκαθιστά τον καρδιακό ρυθμό όταν ανιχνεύει αρρυθμία.
Οταν υπάρχει κοιλιακή ταχυκαρδία ή κοιλιακή μαρμαρυγή, τοποθετείται ένας μικρός αυτόματος απινιδωτής, που κάνει ένα μικρό ηλεκτροσόκ στην καρδιά όταν προκύπτει τέτοια αρρυθμία.
Ευχαριστούμε για τη συνεργασία τον κ. Εμμανουήλ Καλλιέρη, διευθυντή της καρδιολογικής κλινικής του Metropolitan Hospital.
