Ολοι οι άνθρωποι κατά καιρούς είμαστε συναισθηματικοί υπερφάγοι που σημαίνει ότι χρησιμοποιούμε το φαγητό για να εκτονώσουμε τα συναισθήματα μας. Φυσικά, η συχνότητα της συμπεριφοράς αυτής και η διάρκειά της είναι καθοριστικές για τη συναισθηματική μας υγεία αλλά και για τα κιλά μας. Για κάποιους ανθρώπους που επιθυμούν να χάσουν κιλά η κατανάλωση φαγητού για συναισθηματικούς λόγους ίσως είναι και το πιο σημαντικό τους εμπόδιο. Μερικοί άνθρωποι είναι εύκολο να εντοπίσουν πότε το συναίσθημά τους σαμποτάρει τη διατροφή τους.

Για παράδειγμα, «ένιωσα θυμό και έφαγα παραπάνω». Ωστόσο, οι περισσότεροι δεν γνωρίζουν ακριβώς πώς η διατροφή τους επηρεάζεται από τα συναισθήματά τους.

Πότε τρώμε για συναισθηματικούς λόγους;

Η πραγματική βιολογική πείνα έρχεται αργά και σταδιακά ενώ η συναισθηματική είναι ξαφνική, απότομη και παρορμητική. Εκείνη τη στιγμή μπορεί να νιώθουμε ότι έχουμε ανάγκη από ένα συγκεκριμένο μόνο φαγητό, το οποίο είναι συνήθως ανθυγιεινό (π.χ. πίτσα ή γλυκά).

Η βιολογική πείνα όμως, δεν μας κάνει τόσο εκλεκτικούς. Η συμπεριφορά στην κατανάλωση τροφής σε μια συναισθηματική υπερφαγία επίσης μπορεί να διαφέρει. Σε αυτή την περίπτωση η κατανάλωση τροφής είναι γρήγορη και μπορεί να δυσκολευόμαστε να σταματήσουμε παρόλο που έχουμε χορτάσει.

Ενας παράγοντας που διευκολύνει στην αναγνώριση της συναισθηματικής υπερφαγίας είναι ότι η πείνα μας μπορεί να συνοδεύεται από αρνητικά συναισθήματα όπως π.χ. θυμό, ή να ακολουθεί ένα αρνητικό γεγονός όπως π.χ. μια διαμάχη στη δουλειά ή από το αίσθημα της επιβράβευσης, π.χ. είχα μια καταπληκτική μέρα στη δουλειά, πήρα προαγωγή, ας φάμε, ας το απολαύσουμε.

Η πραγματικότητα για τα συναισθήματά μας

Μην αφήνετε τα συναισθήματά σας να σας παρασύρουν. Μπορεί να νιώθετε ότι είναι πολύ σημαντικό να καταναλώσετε κάτι, ότι μια σοκολάτα θα σας ηρεμήσει, ή θα σας ξεκουράσει. Η πραγματικότητα όμως είναι διαφορετική.

Σκεφτείτε τα εξής την επόμενη φορά λοιπόν:

* Ακόμα και αν σας χαλαρώσει ένα γλυκό ή φαγητό, δεν θα είναι παρά μόνο για λίγη ώρα. Ακόμα κι αν υπάρχει μια προσωρινή εκτόνωση, δεν διαχειριζόμαστε στην πραγματικότητα τα συναισθήματά μας, αλλά τα καταπίνουμε.

Αν είστε θυμωμένοι οφείλετε στον εαυτό σας να εκτονώσετε σωστά αυτό το συναίσθημα, ή να εκπαιδευτείτε στο να βάζετε όρια στους άλλους. Αν έχετε ψυχική κόπωση οφείλετε να βρείτε τρόπους ξεκούρασης.

* Πολλές φορές η κατανάλωση από κάτι που δεν πρέπει μπορεί να προκαλέσει αρνητικά συναισθήματα όπως ενοχές, απογοήτευση, τύψεις, τα οποία με τη σειρά τους να οδηγήσουν σε επιπλέον λανθασμένες συμπεριφορές.

* Κάθε φορά που χρησιμοποιείτε το φαγητό για εκτόνωση ενισχύεται μια συμπεριφορά ψυχολογικού εθισμού.

* Επίσης, όσοι είστε σε πρόγραμμα απώλειας βάρους κάθε φορά που σας συμβαίνει αυτό απομακρύνεστε από τον στόχο σας.

Πώς να διαχειριστείτε την συναισθηματική πείνα

* Αρχικά, χρειάζεται να καταλάβετε τι ακριβώς συμβαίνει. Κρατήστε ημερολόγιο για να εντοπίσετε σε ποια συναισθήματα είστε πιο επιρρεπής στο να οδηγηθείτε σε υπερφαγία. Για παράδειγμα, κάποιος μπορεί να καταναλώνει όταν θυμώνει αλλά όχι όταν στενοχωριέται.

Βρείτε άλλους τρόπους για να διαχειριστείτε τα συναισθήματά σας. Αντιμετωπίστε τα πιο ουσιαστικά ή εκτονώστε τα σε πιο υγιείς συμπεριφορές. Μιλήστε σε έναν φίλο, ακούστε μουσική, πηγαίνετε γυμναστήριο.

* Αρχίστε να ελέγχετε τις παρορμητικές σας τάσεις. Συνήθως οι άνθρωποι που δυσκολεύονται περισσότερο να ελέγξουν τις συναισθηματικές υπερφαγίες έχουν παρορμητικές τάσεις και σε άλλους τομείς, όπως στην οδήγηση ή στη διαχείριση χρημάτων.

Προσπαθήστε να παρεμβάλετε λίγο χρόνο μεταξύ σκέψης και συμπεριφοράς. Δηλαδή καθυστερήστε το, μαγική λέξη η καθυστέρηση. Υποσχεθείτε στον εαυτό σας ότι αν μετά από μισή ώρα η επιθυμία σας είναι ακόμα έντονη, θα την εκπληρώσετε.

* Επειτα, εντοπίστε το είδος φαγητού στο οποίο συνήθως καταφεύγετε για συναισθηματική κατανάλωση. Αν γνωρίζετε ότι όταν τρώτε πίτσα, για παράδειγμα, δυσκολεύεστε να σταματήσετε στα 3-4 κομμάτια, τότε μην υποβάλλετε τον εαυτό σας σε δοκιμασία.

Ερευνες υποστηρίζουν ότι συχνά είναι εμφανής η τάση κατανάλωσης προϊόντων πλούσιων σε υδατάνθρακες και πιο συγκεκριμένα σε γλυκόζη (κυρίως γλυκίσματα και σοκολάτες) στους συναισθηματικούς υπερφάγους.

Η γλυκόζη λόγω της συσχέτισής της με τους νευροδιαβιβαστές προσφέρει προσωρινές αλλαγές στη διάθεση, αυξάνει το αίσθημα της ευχαρίστησης και μειώνει το άγχος. Φροντίστε, λοιπόν, αυτό το φαγητό να είναι σε περιορισμένη ποσότητα στο σπίτι σας.

Το συναίσθημα των ενοχών μπορεί να επηρεάσει σημαντικά τον τρόπο που τρώμε και συχνά οδηγεί σε συναισθηματικές υπερφαγίες.

Ευχαριστούμε για τη συνεργασία την κυρία Κλεοπάτρα Αρέστη, κλινική διαιτολόγο-διατροφολόγο, υπ. διδάκτορα Χαροκοπείου Πανεπιστημίου Αθηνών, MSc Αθλητική Διατροφή, Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, Master Practitioner on Eating Disorders & Obesity.