Επανάσταση στις μεταμοσχεύσεις! Γενετικά τροποποιημένα νεφρά από χοίρους

Επιστήμονες στις ΗΠΑ ανακοίνωσαν ότι για πρώτη φορά στον κόσμο μεταμόσχευσαν με επιτυχία δύο νεφρά γενετικά τροποποιημένου χοίρου σε άνθρωπο που ήταν εγκεφαλικά νεκρός. Η ερευνητική ομάδα πίσω από το νέο πείραμα, με επικεφαλής την καθηγήτρια Τζέιμι Λοκ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Αλαμπάμα, αναφέρει στο American Journal of Transplantation ότι τα μοσχεύματα νεφρών φίλτραραν το αίμα, παρήγαγαν ούρα και δεν απορρίφθηκαν τις πρώτες 77 ώρες μετά την επέμβαση.

Μία εβδομάδα πριν, μία άλλη ερευνητική ομάδα είχε καταφέρει να μεταμοσχεύσει καρδιά γενετικά τροποποιημένου χοίρου σε άνθρωπο.

Ξενομεταμόσχευση: Ελπίδα για εκατομμύρια ασθενείς

Η μεταμόσχευση οργάνων ζώων σε ανθρώπους -γνωστή ως ξενομεταμόσχευση- υπόσχεται να αυξήσει τον αριθμό των διαθέσιμων οργάνων και έτσι να αποτρέψει χιλιάδες θανάτους μεταξύ ανθρώπων που περιμένουν σε λίστες αναμονής.

Ο χοίρος από τον οποίο προήλθαν τα νεφρά είχαν τροποποιηθεί γενετικά με τη διαγραφή ορισμένων τεσσάρων γονιδίων του ζώου και την προσθήκη δέκα ανθρώπινων γονιδίων ώστε τα όργανα να μην απορρίπτονται από το ανθρώπινο ανοσοποιητικό σύστημα.

Οι πρώτες προσπάθειες γενετικής τροποποίησης των χοίρων, προκειμένου να μειωθεί η πιθανότητα απόρριψης των οργάνων, άρχισαν στις αρχές τη δεκαετία του 2000.

Για «επαναστατική στιγμή στην ιστορία της ιατρικής», έκανε λόγο η δρ Λοκ, διευθύντρια του Ολοκληρωμένου Ινστιτούτου Μεταμόσχευσης του Τμήματος Χειρουργικής του Πανεπιστημίου της Αλαμπάμα, το πρωτοπόρο στις μεταμοσχεύσεις στις ΗΠΑ και διεθνώς.

«Η νέα μελέτη παρέχει πρόσθετες γνώσεις που δεν θα μπορούσαν να υπάρξουν με ζωικά μοντέλα και μας φέρνει πιο κοντά σε ένα μέλλον, στο οποίο η προσφορά οργάνων θα καλύπτει την τρομακτική ζήτηση» πρόσθεσε.

Μέχρι σήμερα, νεφρά από γενετικά τροποποιημένους χοίρους είχαν μεταμοσχευθεί πειραματικά μόνο σε άλλα πρωτεύοντα. Η ιατρική ομάδα ανακοίνωσε ότι η πειραματική μεταμόσχευση πληρούσε όλες τις προδιαγραφές για να θεωρηθεί κλινική δοκιμή φάσης 1.

Η γενετική τροποποίηση του χοίρου πραγματοποιήθηκε από την εταιρεία Revivicor, θυγατρική της United Therapeutics Corp.

Λήπτης ήταν ο 57χρονος Τζιμ Πάρσονς, ο οποίος υπήρξε υποψήφιος δωρητής οργάνων όσο ζούσε, αλλά τα όργανά του δεν ήταν κατάλληλα για δωρεά. Η οικογένειά του έδωσε την άδεια να διατηρηθεί το εγκεφαλικά νεκρό σώμα του σε μηχανική υποστήριξη, προκειμένου να γίνει η δοκιμαστική μεταμόσχευση των νεφρών του χοίρου, μετά την αφαίρεση των δικών του οργάνων.

Η διάρκεια ζωής των χοίρων είναι συνήθως τα 30 έτη, ενώ έχουν όργανα παρόμοιου μεγέθους με τα ανθρώπινα. Χρειάζονται πάντως πρόσθετες έρευνες και δοκιμές προτού η ξενομεταμόσχευση αξιοποιηθεί για να αντιμετωπιστεί η τωρινή έλλειψη οργάνων.

Μένει να διαπιστωθεί αν τα νεφρά χοίρου παραμένουν ανεκτά στο περιβάλλον του ανθρώπινου οργανισμού –μεταξύ άλλων προβλημάτων, οι χοίροι έχουν χαμηλότερη αρτηριακή πίεση σε σχέση με τους ανθρώπους.

Λόγω του ότι το πείραμα τερματίστηκε μετά από περίπου τρεις μέρες, οι ερευνητές δεν μπορούν επίσης να είναι βέβαιοι κατά πόσο σε μεγαλύτερο βάθος χρόνου – εβδομάδων ή μηνών – θα υπήρχε απόρριψη των ζωικών νεφρών.

Εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο πάσχουν από σοβαρή νεφρική ανεπάρκεια και χρειάζονται μεταμόσχευση, καθώς για πολλούς η αιμοκάθαρση αποτελεί προσωρινή λύση. Όμως η αναμονή στη λίστα των μεταμοσχεύσεων μπορεί να είναι από πέντε έως δέκα χρόνια, με συνέπεια αρκετοί νεφροπαθείς (το 5% έως 15% ετησίως) να πεθαίνουν στο μεταξύ. Η έως τώρα εμπειρία των μεταμοσχεύσεων έχει δείξει ότι οι λήπτες νεφρού ζουν περισσότερα χρόνια και έχουν καλύτερη ποιότητα ζωής από εκείνους σε αιμοκάθαρση (μόνο το 35% των τελευταίων έχουν οκταετή επιβίωση). Από την άλλη, ένα μόσχευμα νεφρού δουλεύει καλά στο 95% των περιπτώσεων, θεραπεύοντας έτσι τη νεφρική νόσο τελικού σταδίου.

Η πρώτη πειραματική μεταμόσχευση νεφρών χιμπατζή σε 13 ασθενείς με νεφρική νόσο τελικού σταδίου είχε γίνει το 1963-64 στις ΗΠΑ, σε μια εποχή που δεν ήταν διαθέσιμη ακόμη η χρόνια αιμοκάθαρση. Παρά τη στενή γενετική συγγένεια χιμπατζήδων και ανθρώπων, κανένας ασθενής δεν έζησε πάνω από εννέα μήνες και σχεδόν όλοι πέθαναν σε λίγες εβδομάδες. Η ιδέα ότι οι χοίροι θα είναι καλύτερη λύση από τους χιμπατζήδες πρωτοεμφανίστηκε στη δεκαετία του 1980.

Το 1954 είχε προηγηθεί η πρώτη επιτυχής μεταμόσχευση νεφρού από άνθρωπο σε άνθρωπο, ανάμεσα σε δύο δίδυμους. Το μεταμοσχευμένο νεφρό λειτούργησε για οκτώ χρόνια. Το 1962 έγινε, με τη βοήθεια ανοσοκαταστολής, η πρώτη μεταμόσχευση νεφρού ανάμεσα σε μη γενετικά συγγενείς ασθενείς.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ