Τα φυσικά αφεψήματα αποτελούν για πολλούς από εμάς, ειδικά τώρα που ο καιρός έχει ψυχράνει, ένα καταφύγιο ζεστασιάς. Εχουν κατά καιρούς χρησιμοποιηθεί ως φυσικά «γιατρικά» για ανακούφιση από κρυολογήματα, από πονόλαιμο, από στομαχόπονο και δυσπεψία κ.ά. Τα αφεψήματα όμως έχουν μπει πολλές φορές στο επίκεντρο της έρευνας καθώς μας προσφέρουν σημαντικά και πολύτιμα συστατικά. Ας τα γνωρίσουμε.
Τσάι: Βοηθάει στο αδυνάτισμα
Το τσάι προέρχεται από τα φύλλα του φυτού «Camelia Sinensis» («Καμέλια η σινική»). Τα διαφορετικά είδη τσαγιού (άσπρο, πράσινο, μαύρο) δεν προέρχονται από διαφορετικές ποικιλίες φυτών, όπως λανθασμένα πιστεύεται, αλλά είναι αποτέλεσμα διαφορετικής επεξεργασίας παρασκευής. Το τσάι, λοιπόν, ανάλογα με τον τρόπο επεξεργασίας του, χωρίζεται σε: * Το μη ζυμωμένο (λευκό και πράσινο τσάι). * Το πλήρως ζυμωμένο (μαύρο τσάι). Ολα τα είδη τσαγιού (περισσότερο το πράσινο και το λευκό και λιγότερο το μαύρο) ξεχωρίζουν για τα εξαιρετικά αντιοξειδωτικά τους συστατικά. Ειδικότερα, περιέχουν φλαβονοειδή, με κυριότερες τις κατεχίνες, που φαίνεται ότι συμβάλλουν τα μέγιστα στις αντιοξειδωτικές ιδιότητες του πράσινου τσαγιού.
Μελέτες δείχνουν ότι κατεχίνες από εκχυλίσματα πράσινου τσαγιού προστατεύουν τα αγγεία μας από την καταστρεπτική δράση των ελευθέρων ριζών, ενώ παράλληλα λόγω της προαγωγής έκκρισης μονοξειδίου του αζώτου προκαλούν διαστολή των αγγείων, με αποτέλεσμα την καλύτερη αιματική ροή. H έκκριση που προκαλείται από τις κατεχίνες του πράσινου τσαγιού βελτιώνει την κυκλοφορία βοηθώντας στην καλύτερη και φυσική αποτοξίνωση του οργανισμού.
Παράλληλα, η επιγαλοκατεχίνη του πράσινου τσαγιού, όπως αποδεικνύεται από κλινικές μελέτες, βελτιώνει τη θερμογένεση (η οποία αποτελεί ένα σημαντικό κομμάτι του ανθρώπινου μεταβολισμού), ιδιαιτέρως στον λιπώδη ιστό, αυξάνοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο κατά ένα μικρό ποσοστό τον βασικό μεταβολισμό, δηλαδή τις καύσεις μας. Το γεγονός αυτό οφείλεται στην αναστολή συγκεκριμένων ενζύμων στον οργανισμό (τα οποία κρατούν τον μεταβολισμό σε ύφεση) και στην αύξηση της λειτουργικότητας του συμπαθητικού συστήματος.
Τσάι του βουνού: Πολεμά το κρυολόγημα
Το πολύ διαδεδομένο και δημοφιλές ρόφημα στην Ελλάδα που είναι γνωστό ως «τσάι του βουνού» προέρχεται από το φυτό Sideritis syriaca ή αλλιώς σιδηρίτης του Διοσκουρίδη, το οποίο λέγεται ότι πήρε το όνομά του από την ικανότητά του να θεραπεύει πληγές από σιδερένια αντικείμενα. Στα συστατικά του βρίσκουμε πολλά αντιοξειδωτικά και ιδιαιτέρως φλαβονοειδή. Εχει κατά καιρούς συσχετιστεί με δράση έναντι του κρυολογήματος και του πόνου, με την αντιμετώπιση φλεγμονών του ανώτερου αναπνευστικού και τη δυσπεψία.
Φασκόμηλο: Ενα πολύτιμο φυσικό φάρμακο
Η απαλή και γλυκιά γεύση του φασκόμηλου μαζί με τις θαυμάσιες ιδιότητές του που προάγουν την υγεία, το κάνουν ιδιαίτερα γνωστό τόσο για τη χρήση του στη μαγειρική όσο και για τη φαρμακευτική του χρήση. Η επιστημονική του ονομασία είναι Salvia officinalis, που προέρχεται από τη λατινική λέξη salvere, που σημαίνει «για να σωθεί». Περιέχει μια ποικιλία από πτητικά έλαια, φλαβονοειδή και φαινολικά οξέα. Ενα από αυτά είναι το ροσμαρινικό οξύ, το οποίο μπορεί να απορροφηθεί εύκολα από τη γαστρεντερική οδό και δρα μειώνοντας τις φλεγμονώδεις αποκρίσεις. Παράλληλα τόσο τα φύλλα και όσο τα στελέχη του φυτού περιέχουν αντιοξειδωτικά συστατικά. Επιπλέον, είναι μια εξαιρετική πηγή βιταμίνης Κ και μια καλή πηγή βιταμίνης Α. Ερευνητικά στοιχεία συσχετίζουν το φασκόμηλο με ενίσχυση της μνήμης και όχι μόνο. Το φασκόμηλο είναι διαθέσιμο φρέσκο ή αποξηραμένο και μπορεί να χρησιμοποιηθεί και σε μορφή σκόνης.
Χαμομήλι: Γεμάτο ενεργές, ευεργετικές ουσίες
Το χαμομήλι (Marticaria Chamemilla) πήρε το όνομα του από το άρωμά του (μήλο του εδάφους) και ο πρώτος που αναφέρει τις ευεργετικές του ιδιότητες είναι ο Ιπποκράτης (460-370 π.Χ.). Η επιστημονική ονομασία του είναι Chamomilla. Το χαμομήλι έχει σημαντικές θετικές επιδράσεις στον οργανισμό μας και βοηθά εναντίον διαφόρων παθήσεων. Οι θεραπευτικές του ιδιότητες είναι γνωστές από την αρχαιότητα και βέβαια ο Ιπποκράτης, ο πατέρας της Ιατρικής, το θεωρούσε ως το πιο θαυματουργό για πολλές περιπτώσεις.
Βασικά δραστικά του συστατικά είναι διάφορα φλαβονοειδή (απιγενίνη, λουτεολίνη κ.λπ.). Παρά το γεγονός ότι χρησιμοποιείται ευρέως, οι επιστήμονες ερευνητές συνεχίζουν να ανακαλύπτουν συνεχώς νέα στοιχεία σχετικά με τις ενεργές ουσίες και ιδιότητες που περιέχει, για τη βοήθεια παρασκευής διαφόρων σκευασμάτων φαρμακευτικής και καλλυντικής χρήσης. Το κοινό χαμομήλι έχει αναγνωρισθεί επίσημα από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο σαν μια φυσική φυτική πηγή αρώματος στα τρόφιμα (κατηγορία Ν2). Η κατηγορία αυτή δείχνει πως το χαμομήλι δύναται μεν να χρησιμοποιηθεί σε ορισμένα τρόφιμα σε ορισμένες ποσότητες, αλλά υπάρχει πιθανότητα περιορισμού λόγω πιθανού ενεργού συστατικού στο τελικό προϊόν.
Εχει αντιβακτηριδιακές και αντιφλεγμονώδεις δράσεις και είναι το πιο χαλαρωτικό ρόφημα.
Καταπολεμά τους πολλούς ιούς και χρησιμοποιείται συνήθως κατά του έλκους του στομάχου. Η πιο διαδεδομένη ιδιότητα του χαμομηλιού είναι η ικανότητά του να ηρεμεί τα νεύρα, καθώς επίσης και να μας βοηθάει να αντιμετωπίζουμε φυσικά την αϋπνία. Δρα σε συνέργεια με ηρεμιστικά ή υπνωτικά φάρμακα.
Για τους λόγους αυτούς οι γιατροί των ασθενών που παίρνουν αντιπηκτικά, υπνωτικά ή ηρεμιστικά φάρμακα πρέπει να γνωρίζουν εάν οι ασθενείς τους καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες από χαμομήλι. Η καταπραϋντική του δράση βοηθάει και στην ανακούφιση των παιδιών από τους πόνους της οδοντοφυΐας. Το χαμομήλι είναι γνωστό και για την καταπραϋντική του δράση σε ερεθισμένες επιδερμίδες ή σε σημεία με εκζέματα καθώς και για την ανακούφιση που προσφέρει όταν χρησιμοποιείται ως κομπρέσα.
Ευχαριστούμε για τη συνεργασία τον κ. Χάρη Γεωργακάκη, κλινικό διαιτολόγο-διατροφολόγο, MSc στην κλινική διατροφή, αντιπρόεδρο του Ελληνικού Ιδρύματος Καρδιαγγειακής Υγείας και Διατροφής.
