Ορισμένοι άνθρωποι νιώθουν ενοχές κάθε φορά που πρέπει να αρνηθούν κάτι, με αποτέλεσμα τελικά να καταπιέζουν τα «θέλω» και τα συναισθήματά τους, προκειμένου να μη φανούν «κακοί» και στεναχωρήσουν τους γύρω τους. Αν έχετε κι εσείς την τάση να λειτουργείτε έτσι, είναι εξαιρετικά σημαντικό να μάθετε να βάζετε όρια στις σχέσεις σας, προσωπικές και επαγγελματικές.
Σύμφωνα με τους ειδικούς, τα όρια είναι απαραίτητα προκειμένου να προστατευτείτε και να θωρακιστείτε απέναντι σε εξωγενή προβλήματα, διατηρώντας παράλληλα την ψυχική σας υγεία.
Γιατί κάποιοι άνθρωποι δυσκολεύονται να βάλουν όρια;
Δεν υπάρχει μία και καθολική απάντηση στο γιατί ορισμένοι άνθρωποι δυσκολεύονται να βάλουν όρια. Μπορεί να έχει να κάνει με την προσωπικότητά τους, με την ηλικία τους, με τον τρόπο που έχουν μεγαλώσει, με τους ρόλους τους ή ακόμη και με την κοινωνική πίεση.
Για παράδειγμα, κάποιος μπορεί να δυσκολεύεται να πει «όχι» στις απαιτήσεις των συναδέλφων, των συγγενών, των φίλων και του εργοδότη του, γιατί πιστεύει ότι αν αρνηθεί θα προδώσει τις προσδοκίες τους και θα τους απογοητεύσει. Ή μπορεί να έχει διδαχθεί από παιδί ότι το «όχι» κάνει μια σχέση εύθραυστη κι ότι κάθε φορά που αρνείται κάτι κλυδωνίζεται η σχέση, η εμπιστοσύνη και χαλάει η καλή εικόνα που έχουν οι άλλοι για εκείνον. Μπορεί δηλαδή να δυσκολεύεται να χαλάσει «χατίρι» στους άλλους ή να θέλει να είναι αγαπητός σε όλους, θυσιάζοντας τα δικά του «θέλω».
Πώς θα μάθετε να βάζετε όρια
Οι γονείς οφείλουν να βοηθούν το παιδί τους να μαθαίνει τα δικά του όρια, ώστε στη συνέχεια να βάζει όρια και στους άλλους. Σε κάθε περίπτωση, ακόμη κι αν το οικογενειακό σας περιβάλλον δεν σας έχει μάθει να βάζετε όρια, μπορείτε να κατακτήσετε αυτό το χαρακτηριστικό στην ενήλικη ζωή σας. Αρχικά θα πρέπει να γνωρίσετε ουσιαστικά τον εαυτό σας και τις ανάγκες σας και στη συνέχεια να βρείτε το θάρρος να διεκδικείτε όσα θέλετε και να απομακρύνεστε από όσα δεν θέλετε. Για να το πετύχετε αυτό θα πρέπει να μάθετε να επικοινωνείτε, να κρίνετε, να επιχειρηματολογείτε αλλά και να μη φοβάστε τις διαφωνίες. Φυσικά, μιλάμε πάντα για διαφωνίες που γίνονται με αλληλοσεβασμό και όχι με εκρήξεις θυμού.
Οι παρακάτω συμβουλές μπορούν να σας βοηθήσουν προς αυτήν την κατεύθυνση.
Μην μπαίνετε σε θέση άμυνας
Μη βάζετε τον εαυτό σας σε θέση άμυνας κάθε φορά που βάζετε όρια ή αρνείστε κάτι. Αν κάτι σας πιέζει ή δεν σας ταιριάζει, δεν χρειάζεται να δώσετε μια σειρά εξηγήσεων προκειμένου να πείσετε τον άλλο για την απόφασή σας. Φυσικά μπορείτε να εξηγήσετε τον λόγο που αρνείστε κάτι αλλά δεν χρειάζονται αναλυτικές λεπτομέρειες («Δεν θα μπορέσω να βγω μαζί σου σήμερα, γιατί δεν προλαβαίνω»). Δεν χρειάζεται να αναλύσετε το πρόγραμμα σας, ούτε να απολογηθείτε γι’ αυτό.
Πείτε το περιφραστικά
Δεν χρειάζεται να πείτε ένα ξερό «όχι» προκειμένου να βάλετε τα όριά σας. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε περισσότερες λέξεις για να εκφράσετε το ίδιο νόημα (π.χ. Δυστυχώς, μου είναι αδύνατο! Κρίμα, δεν γίνεται! Δεν θα μπορέσω!), χωρίς παράλληλα να γίνεστε απότομοι.
Ξεκινήστε από τα πιο απλά
Την επόμενη φορά που θα σας ρωτήσουν σε ένα κατάστημα αν θέλετε να σας φτιάξουν κάρτα μέλους ή να σας δείξουν κάτι (και εσείς δεν θέλετε), δεν χρειάζεται να πείτε «ναι» προκειμένου να μη γίνετε δυσάρεστοι. Λέγοντας πιο συχνά «όχι, ευχαριστώ» σε απλές, καθημερινές συναναστροφές, θα είστε σε θέση να το πείτε και για πιο σημαντικά ζητήματα.
