Η 1 στις 8 (ή και η 1 στις 7 σε κάποιες χώρες) γυναίκες παγκοσμίως υπολογίζεται ότι θα πάθει κάποια στιγμή στη ζωή της καρκίνο του μαστού. Πρόκειται για μία πιθανότητα που ίσως έχουμε ήδη ακούσει, συνειδητοποιώντας έτσι γιατί ο καρκίνος του μαστού είναι ο πιο συχνός καρκίνος στις γυναίκες.
Πιο συγκεκριμένα, στην Ελλάδα διαγιγνώσκονται με την ασθένεια περίπου 4.500 γυναίκες κάθε χρόνο, ενώ ο καρκίνος αφορά και άνδρες αλλά πολύ πιο σπάνια. Υπολογίζεται ότι οι άνδρες παθαίνουν καρκίνο του μαστού σε συχνότητα 100 φορές μικρότερη από εκείνη που εμφανίζεται στις γυναίκες.
Πριν αγχωθούμε όμως διαβάζοντας νούμερα είναι σκόπιμο να γνωρίζουμε ότι η επιστήμη προοδεύει, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται και να υπάρχουν στη διάθεσή μας όλο και περισσότερα φάρμακα που υπόσχονται μακρά επιβίωση και πολύ καλή ποιότητα ζωής στις γυναίκες που ασθενούν, ακόμα και σε όσες υποφέρουν από μεταστατικό καρκίνο του μαστού.
Ας μην ξεχνάμε όμως ότι, όπως πολύ συχνά μας θυμίζουν οι ειδικοί, η καλύτερη θεραπεία σε αυτές τις περιπτώσεις είναι η πρόληψη και γι’ αυτό δεν θα πρέπει ποτέ να αμελούμε τις εξετάσεις μας αλλά ούτε και να αγνοούμε το οποιοδήποτε ύποπτο σύμπτωμα.
Και ο καλύτερος μας σύμμαχος; Η γνώση και η ενημέρωση, αφού όσο περισσότερα γνωρίζουμε σε σχέση με τον καρκίνο του μαστού τόσο πιο πιθανό είναι να τον προλάβουμε.
Πώς θα τον αναγνωρίσουμε
Θα πρέπει να υποψιαστούμε τον καρκίνο του μαστού, αν παρατηρήσουμε:
* Εναν όγκο ή πρήξιμο στο στήθος, στο στέρνο ή στη μασχάλη μας (ας έχουμε υπόψη μας ότι δεν είναι απαραίτητο να τον δούμε, αλλά μπορεί μόνο να τον νιώσουμε).
* Αλλαγή στο μέγεθος ή στο σχήμα του στήθους μας.
* Αλλαγή στην υφή του δέρματος του στήθους. Μπορεί να φαίνεται σαν ρυτιδιασμένο (έχοντας την όψη του φλοιού πορτοκαλιού για παράδειγμα) ή να μοιάζει σαν να έχει δίπλες.
* Αλλαγή στο χρώμα του δέρματος του στήθους, αν για παράδειγμα μοιάζει κόκκινο ή σαν να φλεγμαίνει.
* Εκζεμα, κρούστα ή κακάδι (όπως αυτό που παρατηρούμε στο επουλωμένο τραύμα) στη θηλή ή οποιαδήποτε άλλη αλλαγή στην περιοχή της θηλής.
* Εκκριμα από τη θηλή.
Ολα τα παραπάνω κάνουν προφανές το πόσο σημαντικό είναι οι γυναίκες να γνωρίζουμε και να ελέγχουμε συχνά το στήθος μας, χωρίς να ξεχνάμε την περιοχή του στέρνου και της μασχάλης. Δυστυχώς όμως, σύμφωνα με έρευνες, η 1 στις 10 γυναίκες λέει ότι δεν έχει ποτέ ελέγξει το στήθος της, ενώ η 1 στις 5 το ελέγχει μόνο 1 φορά στους 6 μήνες ή και λιγότερο.
Νούμερα ανησυχητικά καθώς οι έρευνες δείχνουν ότι οι περισσότερες γυναίκες βρίσκουν τον καρκίνο του μαστού μόνες τους.
Οι παράγοντες που αυξάνουν τις πιθανότητες να νοσήσουμε
Υπάρχουν διάφοροι παράγοντες που έχει βρεθεί από τις έρευνες ότι μπορεί να αυξάνουν τις πιθανότητές μας να νοσήσουμε από καρκίνο του μαστού. Κάποιους από αυτούς τους παράγοντες μπορούμε να τους επηρεάσουμε και για κάποιους άλλους δυστυχώς δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτε.
Οι παράγοντες που δεν μπορούμε να επηρεάσουμε:
* Το φύλο μας, αφού το 99% των περιπτώσεων του καρκίνου του μαστού αφορούν γυναίκες.
* Την ηλικία μας. Το 80% των καρκίνων του μαστού αφορούν γυναίκες άνω των 50 ετών ενώ στην περίπτωση των ανδρών η πλειονότητα εκείνων που παθαίνουν καρκίνο του μαστού είναι μεγαλύτεροι από 60 ετών.
* Η πρώιμη ήβη (πριν τα 11 χρόνια) και η όψιμη εμμηνόπαυση (μετά τα 50).
* Η υπογονιμότητα από την πλευρά της γυναίκας (και μάλλον όχι η υποβοηθούμενη αναπαραγωγή όπως εθεωρείτο παλιά).
* Το οικογενειακό μας ιστορικό. Οι πιθανότητες να εμφανίσουμε καρκίνο του μαστού είναι μεγαλύτερες όταν υπάρχουν μέλη της οικογένειάς μας (με τα οποία συνδεόμαστε με συγγένεια εξ αίματος, είτε από την πλευρά της μητέρας είτε από την πλευρά του πατέρα μας) που έχουν πάθει καρκίνο του μαστού, ειδικά όταν είναι περισσότερα από ένα ή/και έχουν ασθενήσει πριν την ηλικία των 50 ετών ή/και έχουν εμφανίσει και άλλα είδη καρκίνου (π.χ. ωοθηκών) ή/και είναι άνδρες.
Θα πρέπει όμως να έχουμε υπόψη μας ότι η γενετική προδιάθεση ευθύνεται μόνο για το 7% με 10% των περιπτώσεων του καρκίνου του μαστού.
Οι παράγοντες που έχουν συνδεθεί με την αυξημένη πιθανότητα να πάθουμε καρκίνο του μαστού, και τους οποίους μπορούμε να επηρεάσουμε, είναι:
Η κατανάλωση αλκοόλ, η έλλειψη σωματικής άσκησης, το κάπνισμα, η καθυστέρηση της τεκνοποίησης, η παρατεταμένη λήψη ορμονών, όπως για παράδειγμα αντισυλληπτικών και/ή ορμονικής υποκατάστασης (τουλάχιστον για μία 5ετία σε σταθερή βάση), και το αυξημένο σωματικό βάρος (ειδικά μετά την εμμηνόπαυση).
Οι παράγοντες που πιθανώς μας προστατεύουν
Πολλές έρευνες έχουν ασχοληθεί με το να βρουν ποιοι παράγοντες θα μπορούσαν να δρουν προστατευτικά σε σχέση με το ενδεχόμενο να εμφανίσουμε καρκίνο του μαστού. Τέτοιοι παράγοντες έχει βρεθεί ότι είναι ο θηλασμός, η σωματική άσκηση (τουλάχιστον 75 λεπτά την εβδομάδα) και η διατήρηση ενός υγιούς σωματικού βάρους.
Οι απαραίτητες προληπτικές εξετάσεις
Η οδηγία των ειδικών είναι να κάνουμε, όλες οι γυναίκες, μετά τα 40 κάθε χρόνο ψηφιακή μαστογραφία και υπέρηχο μαστών (ειδικά οι γυναίκες που έχουν πυκνούς μαστούς, γεγονός πολύ συνηθισμένο κυρίως στις νέες γυναίκες).
Οι γυναίκες που έχουν κληρονομικό ιστορικό θα πρέπει μετά από συνεννόηση με τον γιατρό τους να ακολουθούν διαφορετικό πρωτόκολλο παρακολούθησης (που ξεκινά σίγουρα σε μικρότερη ηλικία και που μπορεί να περιλαμβάνει και άλλα είδη εξετάσεων, όπως είναι για παράδειγμα η μαγνητική μαστογραφία).
Η πρόγνωση του καρκίνου του μαστού
Ο καρκίνος του μαστού σε στάδιο 1 (όταν ο όγκος είναι μέχρι 2 εκατοστά και δεν υπάρχουν λεμφαδενικές μεταστάσεις) και 2 (όταν έχουν προσβληθεί από ένας έως τρεις λεμφαδένες) θεωρείται πλήρως ιάσιμος σε ποσοστό μεγαλύτερο από το 90% με 95%.
Ομως το 10% των περιπτώσεων καρκίνου του μαστού διαγιγνώσκονται όταν έχουν ήδη υπάρξει μεταστάσεις (είτε επειδή η γυναίκα έχει αμελήσει τις προληπτικές εξετάσεις είτε επειδή ο καρκίνος ήταν πολύ επιθετικός).
Σε κάθε περίπτωση όμως οι ειδικοί τονίζουν ότι υπάρχουν πολλές θεραπευτικές επιλογές και δυνατότητες που δίνουν στις γυναίκες ελπίδα για περισσότερα και καλύτερα χρόνια ακόμα και στην περίπτωση του μεταστατικού καρκίνου του μαστού.
Η θεραπεία του καρκίνου του μαστού
Τα τρία βασικά θεραπευτικά όπλα ενάντια στον καρκίνο του μαστού είναι το χειρουργείο, η ογκολογική θεραπεία (που περιλαμβάνει τη χημειοθεραπεία, την ορμονοθεραπεία και την ανοσοθεραπεία) και η ακτινοβολία.
Ο γιατρός θα επιλέξει ποιο είδος θεραπευτικού σχήματος θα εφαρμόσει λαμβάνοντας υπόψη πολλά από τα χαρακτηριστικά του καρκίνου (π.χ. αν έχει προκύψει πριν ή μετά την εμμηνόπαυση, αν είναι ορμονοεξαρτώμενος, όπως συμβαίνει στο 60% με 70% των περιπτώσεων, ή το πόσο επιθετικός είναι).
Οι μύθοι που περιβάλλουν τον καρκίνο του μαστού
Παρά το γεγονός ότι ο καρκίνος του μαστού είναι μία τόσο συχνή ασθένεια για την οποία υπάρχει πολύ μεγάλο επιστημονικό ενδιαφέρον, έρευνα και μελέτες, συνεχίζουν να υπάρχουν κάποιες γκρίζες περιοχές αναφορικά με τον καρκίνο αυτόν. Καταρρίπτοντας λοιπόν τους μύθους που σχετίζονται με τον καρκίνο του μαστού είναι σκόπιμο να έχουμε υπόψη μας ότι:
* Ο καρκίνος του μαστού αφορά και τις γυναίκες της τρίτης ηλικίας.
Μάλιστα το ¼ των περιπτώσεων του καρκίνου του μαστού αφορά γυναίκες άνω των 75 ετών.
Γι’ αυτό και οι ειδικοί τονίζουν ότι οι γυναίκες θα πρέπει να κάνουν προληπτική μαστογραφία κάθε χρόνο (ή κάθε δύο χρόνια μετά από κάποια ηλικία αν αυτές είναι οι οδηγίες του γιατρού τους) μέχρι την ηλικία που θα μπορούν ακόμα να λάβουν ριζική θεραπεία (αυτό μπορεί να σημαίνει και μέχρι τα 80 ή τα 85 έτη μιας γυναίκας), στην περίπτωση που νοσήσουν.
* Η συχνότητα εμφάνισης του καρκίνου του μαστού είναι εξαιρετικά μικρή κάτω των 40 ετών, αλλά στη συνέχεια αυξάνει συνεχώς έως την ηλικία των 83 ετών και από εκεί και πέρα παραμένει σταθερή, αλλά στα ίδια υψηλά επίπεδα.
* Δεν υπάρχει σύνδεση ανάμεσα στα αποσμητικά, στα σουτιέν με μπανέλες, στους τραυματισμούς στο στήθος και στο piercing στη θηλή με το ενδεχόμενο εμφάνισης καρκίνου.
* Δεν υπάρχουν επαρκείς επιστημονικές αποδείξεις ότι η εξωσωματική γονιμοποίηση, η έκτρωση, το στρες, η χρήση κινητού τηλεφώνου, άλλοι χημικοί ή τοξικοί παράγοντες ή η εργασία σε βάρδιες, αυξάνουν την πιθανότητα για καρκίνο του μαστού.
* Αντίθετα με τα όσα πιθανώς πιστεύουμε ο καρκίνος του μαστού μπορεί κάποιες φορές να προκαλεί πόνο.
Δεν πρέπει να αμελούμε την αυτοεξέταση των μαστών. Η ιδανική στιγμή για την ψηλάφηση του στήθους είναι η δεύτερη εβδομάδα μετά την έναρξη της περιόδου μας κάθε φορά.
Οσο μεγαλώνει η γυναίκα τόσο αυξάνεται ο κίνδυνος για την εμφάνιση του καρκίνου του μαστού.
