Κάθε χρόνο στις 16 Οκτωβρίου ο Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας (FAO) του ΟΗΕ γιορτάζει την Παγκόσμια Ημέρα Διατροφής (World Food Day). Στόχος είναι η παγκόσμια ευαισθητοποίηση και δράση αναφορικά με την ανάγκη για εξασφάλιση μιας υγιεινής διατροφής για όλους.
Με αφορμή το φετινό εορτασμό, ο FAO επισημαίνει εστιάζει στην αναγκαιότητα επανασχεδιασμού των αγροδιατροφικών συστημάτων. Ο όρος ίσως ακούγεται πολύπλοκος και μακρινός από την πραγματικότητα των περισσοτέρων ανθρώπων. Αλλά κάθε φορά που κάποιος καταναλώνει τρόφιμα συμμετέχει σε αυτόν. Με ποιο τρόπο;
Καλύτερη παραγωγή, καλύτερη διατροφή…
Η διασφάλιση της υγείας προϋποθέτει μια ισορροπημένη διατροφή με επίτευξη ενεργειακού ισοζυγίου και, παράλληλα, επαρκή πρόσληψη όλων των απαραίτητων θρεπτικών συστατικών προερχόμενων από όλες τις ομάδες τροφίμων. Γεγονός που ωθεί τον πληθυσμό στην κατανάλωση ποικιλίας τροφών. Η ανάγκη αυτή για ποικιλία θρεπτικών και ταυτόχρονα ποιοτικών τροφών επηρεάζει, με τον τρόπο της, την παραγωγή μέσω της αύξησης ή μείωσης της ζήτησης των προϊόντων, βάσει των αναγκών του πληθυσμού.
Η εστίαση στην αύξηση των καλλιεργειών και των αποδόσεών τους και της βελτίωσης των πρακτικών παραγωγής που έλαβαν χώρα τα προηγούμενα έτη, συνέβαλαν στη μείωση της πείνας, στη βελτίωση του προσδόκιμου ζωής, στην πτώση των ποσοστών θνησιμότητας βρεφών και παιδιών και στη μείωση της παγκόσμιας φτώχειας. Ωστόσο, αυτά τα οφέλη για την υγεία αντισταθμίζονται από την παγκόσμια μετατόπιση προς ανθυγιεινές επιλογές, με δίαιτες υψηλής περιεκτικότητας σε θερμίδες και επεξεργασμένες τροφές.
Οι ανθυγιεινές αυτές επιλογές όπως η χαμηλή πρόσληψη προϊόντων ολικής άλεσης, φρούτων και λαχανικών και η υψηλή κατανάλωση αλατιού, συνδέονται με την εμφάνιση πλήθους χρόνιων νοσημάτων. Ενώ σύμφωνα με την έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του ΟΟΣΑ, η κακή διατροφή και η χαμηλή σωματική δραστηριότητα ευθύνονται για περίπου 21% των θανάτων στη χώρα μας.
Από την άλλη, μια διατροφή πλούσια σε φυτικές τροφές, που περιλαμβάνει κυρίως ακόρεστα λιπαρά και περιορισμένες ποσότητες επεξεργασμένων τροφίμων και πρόσθετων σακχάρων, παρέχει οφέλη τόσο στην υγεία όσο και στο περιβάλλον.
Σήμερα, πάνω από 3 δισεκατομμύρια άνθρωποι (σχεδόν το 40% του παγκόσμιου πληθυσμού) αδυνατούν να υποστηρίξουν οικονομικά μια υγιεινή διατροφή, ενώ σχεδόν 2 δισεκατομμύρια άνθρωποι είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι, εξαιτίας της κακής διατροφής και της καθιστικής ζωής. Τα σχετικά έξοδα υγειονομικής περίθαλψης ενδέχεται να ξεπερνούν τα 1,3 τρισεκατομμύρια δολάρια ετησίως, έως το 2030.
…Καλύτερο περιβάλλον και καλύτερη ζωή
Σε όλη την Ευρώπη τα συστήματα τροφίμων παρέχουν υπερ-επαρκείς ποσότητες τροφίμων, οι οποίες όμως χαρακτηρίζονται από υψηλό θερμιδικό περιεχόμενο και χαμηλή θρεπτική αξία, με αποτέλεσμα να συμβάλλουν στην αυξημένη επίπτωση μη μεταδοτικών νοσημάτων και παχυσαρκίας. Επιπλέον, τα συστήματα τροφίμων συνδέονται με περιβαλλοντικό αποτύπωμα όπως μόλυνση του αέρα και του νερού, υποβάθμιση του εδάφους και απώλεια της βιοποικιλότητας.
Μέχρι σήμερα οι βραχυχρόνιες και μεμονωμένες πολιτικές δεν έχουν καταφέρει να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά την αυξημένη επίπτωση των μη μεταδοτικών νοσημάτων που σχετίζονται με τη διατροφή, όπως η παχυσαρκία, ούτε την επίδραση των συστημάτων διατροφής στο περιβάλλον.
Οι πράξεις μας είναι το μέλλον μας
Τα τελευταία χρόνια στην Ευρωπαϊκή Ένωση υπήρξε ανάγκη για μια περισσότερο ολοκληρωμένη προσέγγιση στη λήψη αποφάσεων στον τομέα των συστημάτων τροφίμων και διατροφής. Ο βασικός σκοπός είναι ο επανασχεδιασμός των συστημάτων τροφίμων, ώστε μια ποικιλία θρεπτικών τροφίμων να φτάνει στους πολίτες σε προσιτές τιμές, έχοντας παραχθεί με φιλικές προς το περιβάλλον μεθόδους που προστατεύουν τη βιοποικιλότητα, τα αποθέματα νερού, αέρα και εδάφους και οι οποίες περιορίζουν στο ελάχιστο τους κινδύνους για την υγεία, τη σπατάλη τροφίμων, την παραγωγή αερίων στο περιβάλλον, ενώ προστατεύουν την ευημερία των ζώων.
Για να επιτευχθεί αυτό, απαιτείται επαναπροσανατολισμός ολόκληρου του συστήματος προς μια προοπτική όπου οι στόχοι της υγείας, του περιβάλλοντος και της οικονομίας συνδέονται.
Τι μπορώ να κάνω εγώ;
Με αφορμή το φετινό εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας Διατροφής – Επισιτισμού, ο FAO μας καλεί να:
- Κάνουμε διατροφικές επιλογές σκεπτόμενοι τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των τροφίμων που καταναλώνουμε. Επιλέξτε εποχικά και τοπικά προϊόντα και τρόφιμα που απαιτούν λιγότερο νερό ή άλλους φυσικούς πόρους για την παραγωγή τους, χρησιμοποιώντας βιώσιμες μεθόδους.
- Υποστηρίξουμε τους μικρούς παραγωγούς τροφίμων. Οι μικρές τοπικές αγροτικές αγορές συχνά προωθούν τις τοπικές ποικιλίες και τη βιοποικιλότητα και καθιστούν ορισμένα μοναδικά τρόφιμα και προϊόντα ευρύτερα διαθέσιμα.
- Μάθουμε πώς να διαβάζουμε σωστά τις ετικέτες των τροφίμων για να επιλέξουμε με σύνεση. Η ποικιλία τροφών, εκτός του ότι συμβάλει στην ισορροπημένη διατροφή, υποστηρίζει και τη βιοποικιλότητα.
- Μειώσουμε τα απορρίμματα τροφίμων. Αποφύγετε τρόφιμα με υπερβολική συσκευασία. Αγοράστε μόνο ότι χρειάζεστε και χρησιμοποιήστε το όλο. Η απόρριψη τροφίμων συνεπάγεται σπατάλη νερού και ενέργειας.
- Ανακυκλώσουμε όπως η φύση. Ξαναχρησιμοποιήσετε το νερό στο σπίτι (ποτίστε τα φυτά σας με νερό που μένει από το μαγείρεμα ή βρόχινο νερό), επιστρέψτε τα θρεπτικά συστατικά στο έδαφος (κομποστοποίηση ωμών ή μαγειρεμένων τροφών που δεν μπορείτε πλέον να φάτε).
- Ντυθούμε βιώσιμα. Τα αγροδιατροφικά συστήματα δεν παράγουν μόνο τρόφιμα. Παράγουν ίνες όπως το βαμβάκι και το μαλλί. Πριν αγοράσετε ερευνήστε και υποστηρίξτε τη μόδα και τα εμπορικά σήματα που είναι κοινωνικά υπεύθυνα.
Το φαγητό που επιλέγει ο καθένας και ο τρόπος που το προετοιμάζει, το μαγειρεύει και το αποθηκεύει, τον καθιστά αυτομάτως αναπόσπαστο κι ενεργό κομμάτι του τρόπου λειτουργίας του αγροδιατροφικού συστήματος. Η υιοθέτηση περισσότερο υγιεινών διατροφικών συνηθειών και, παράλληλα, ενός βιώσιμου τρόπου ζωής συμβάλουν σημαντικά στην επίτευξη του στόχου του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών για μηδενική πείνα. Οι επιλογές που κάνουμε σήμερα είναι ζωτικής σημασίας για να πετύχουμε ένα ασφαλές διατροφικό μέλλον.
