Τον έχουμε σίγουρα συναντήσει κάπου και κατά πάσα πιθανότητα μας έχει εκνευρίσει. Στη συνεργασία ή στη σχέση μας μαζί του έχουμε νιώσει καταπιεσμένοι, πιθανώς αντιδράσαμε, και αν όχι, αποφύγαμε να ξανασχετιστούμε μαζί του. Άλλωστε, σε κανέναν μας δεν αρέσει να προσπαθούν να μας επιβληθούν. Ποιος είναι; Εκείνος που πιστεύει ότι δεν κάνει ποτέ λάθη, ούτε στις επιλογές του ούτε στις αποφάσεις του ούτε στις συμβουλές του. Είναι ισχυρογνώμων και κατά την εκτίμησή του αυτό που πρεσβεύει είναι σίγουρα σωστό και έτσι το υποστηρίζει μέχρι τέλους. Λειτουργώντας εγωκεντρικά και ναρκισσιστικά, θεωρεί ότι ο ίδιος είναι πολύ ικανός, έξυπνος, μορφωμένος, ενημερωμένος, έχει ανεπτυγμένη διαίσθηση, οπότε και ξέρει πάντα καλύτερα. Σε καμία περίπτωση δεν πρόκειται να παραδεχτεί το λάθος του και είναι γι’ αυτόν απαραίτητο να αναδεικνύεται, να ξεχωρίζει και να διατηρεί ένα προφίλ που τον παρουσιάζει πάντα ικανό, σωστό και καλύτερο από όλους τους άλλους.
Γεννιέται ή γίνεται;
Κατά πάσα πιθανότητα ένας άνθρωπος γεννιέται με αυτά τα χαρακτηριστικά, αλλά σίγουρα αυτά καλλιεργούνται και τελικά εντείνονται και από το περιβάλλον στο οποίο μεγαλώνει και ζει κανείς. Όλοι ξέρουμε ότι τα παιδιά θέλουν να κάνουν το δικό τους, πιστεύουν ότι έχουν ατέλειωτα δικαιώματα και ότι όλοι είναι υποχρεωμένοι να σεβαστούν τα θέλω τους.
Αυτό έχει να κάνει με το γεγονός ότι ακριβώς επειδή είναι παιδιά δεν γνωρίζουν ότι υπάρχουν όρια και ότι οι άλλοι άνθρωποι έχουν επίσης δικαιώματα και επιθυμίες, τα οποία οφείλουν να σέβονται. Σε αυτό το σημείο ξεκινάει ο ρόλος της οικογένειας, η οποία πρέπει να τα βοηθήσει να συνειδητοποιήσουν ότι δεν είναι μικροί μονάρχες.
Έτσι, χρειάζεται να τεθεί ένα υγιές πλαίσιο διαπαιδαγώγησης από τους γονείς και να διδαχθούν τα όρια, για να καταλάβουν ότι δεν μπορούν να κάνουν ό,τι θέλουν, όποτε το θέλουν. Όλοι μας χρειάζεται να ακούμε και να σεβόμαστε τη γνώμη και την επιθυμία των άλλων χωρίς να προσπαθούμε να τους επιβληθούμε.
Τα παιδιά όμως δεν μαθαίνουν μόνο μέσα από την «κατήχηση» και τις συμβουλές· παραδειγματίζονται από τις συμπεριφορές που παρατηρούν, κυρίως από εκείνες των γονιών τους.
Γιατί δεν προσπαθεί να αλλάξει;
Ενδέχεται ο «αλάνθαστος» να μην έχει συνειδητοποιήσει ότι ενοχλούνται οι υπόλοιποι με τη συμπεριφορά και τη στάση του. Αυτό μπορεί να συμβαίνει για διάφορους λόγους, όπως π.χ. επειδή αδιαφορεί, επειδή δεν έχει αίσθηση του μέτρου ή επειδή δεν έχει προβεί σε αυτοπαρατήρηση.
Ίσως πάλι δεν αντιλαμβάνεται τα συναισθήματα των άλλων ανθρώπων επειδή οι γύρω του, για παράδειγμα λόγω της θέσης του (π.χ. όταν είναι ο προϊστάμενος σε μια δουλειά), δεν έχουν εκφράσει τη δυσαρέσκειά τους και έτσι αυτός δεν έχει δεχτεί μια ανατροφοδότηση ώστε να καταλάβει ότι ο τρόπος του δημιουργεί ενόχληση στους άλλους και ότι ο ίδιος είναι αντιπαθητικός και πιεστικός.
Πώς θα τα βγάλουμε πέρα με τον εγωκεντρικό;
Το είδος της σχέσης μας με έναν τέτοιον άνθρωπο καθορίζει και το κατά πόσον μπορούμε ή όχι να εκφράσουμε τη δυσαρέσκειά μας ή να διεκδικήσουμε. Αν, για παράδειγμα, πρόκειται για τον εργοδότη μας, είναι δύσκολο να μιλήσουμε ανοιχτά για τα όσα μας ενοχλούν.
Αν, όμως, ο άνθρωπος που με την ισχυρογνωμοσύνη και την επιμονή του μας καταπιέζει είναι ο σύντροφός μας ή κάποιος φίλος μας ή συγγενής μας, μπορούμε να συζητήσουμε μαζί του για τα όσα μας πειράζουν.
Αν όμως ο ίδιος ο άνθρωπος δεν συναινεί και δεν κατανοεί -πράγμα αρκετά συνηθισμένο σε ανθρώπους που θεωρούν ότι είναι αλάνθαστοι-, η κατάσταση μπορεί να γίνει πολύ δύσκολη. Παρ’ όλα αυτά, εμείς θα πρέπει να είμαστε σταθεροί στην πεποίθησή μας.
Όσο πιο παθητικοί και υποτονικοί είμαστε, τόσο πιο δύσκολα θα περάσουμε το μήνυμά μας. Μπορούμε με ευγενικό, σταθερό και ξεκάθαρο τρόπο να εκφράσουμε τη διαφωνία μας ή το γεγονός ότι δεν επιθυμούμε, για παράδειγμα, να μας δίνουν συμβουλές για ζητήματα σχετικά με τα οποία δεν έχουμε ζητήσει τη γνώμη κάποιου άλλου.
Χρειάζεται ακόμη να εκφράζουμε την αντίρρησή μας και αν δεν γίνεται αποδεκτή να φροντίσουμε να δείχνουμε στον «αλάνθαστο» ότι θα πρέπει να δέχεται τις συνέπειες. Διαφορετικά, δεν θα καταλάβει ποτέ ότι δεν μπορεί πάντα να επιβάλλεται στους άλλους.
