Η λέξη «mansplaining», που μάλλον ακούστηκε για πρώτη φορά στην ελληνική Βουλή, δια στόματος Φώφης Γεννηματά, είναι ένας σχετικά πρόσφατος όρος για μία συμπεριφορά, όμως, που υπήρχε πάντα.
Ουσιαστικά, αποτελεί συνδιασμό των λέξεων «man» και «explaining» και σημαίνει ακριβώς αυτό που μπορείτε να φανταστείτε.
Πρόκειται για τις περιπτώσεις όπου ένας άντρας εξηγεί κάτι – συνήθως, σε μία γυναίκα – με υπεροπτικό, γεμάτο αυτοπεποίθηση και συχνά με λανθασμένο ή υπερβολικά απλουστευμένο τρόπο, που υποτιμά τη νοημοσύνη ή τις γνώσεις του συνομιλητή.
Πολλές φορές, μάλιστα, αυτός που εξηγεί γνωρίζει λιγότερα για το θέμα από τον… συνομιλητή του!
Τον πρώτο καιρό που άρχισε να χρησιμοποιείται ο όρος ήταν κυρίως για να δηλώσει αυτού του είδους τη συμπεριφορά από έναν άντρα σε μία γυναίκα.
Πλέον όμως χρησιμοποιείται ανεξαρτήτως φύλου ή ηλικίας του συνομιλητή.
Επιρρεπείς στο mansplaining είναι φυσικά οι πολιτικοί, το έχουν κάνει όμως οι περισσότεροι άνδρες – αν όχι όλοι.
Συνδυασμός ελλιπούς γνώσης – υπερβολικής αυτοπεποίθησης
Ένα τρανταχτό παράδειγμα mansplaining από την πρόσφατη ποπ ιστορία ήταν όταν παίκτης του «Game of Love» εξηγούσε με αυτοπεποίθηση σε συμπαίκτριά του τι σημαίνει «ερήμην», μια λέξη που ο ίδιος χρησιμοποίησε εξ αρχής.
Όπως φάνηκε, στη συνέχεια, η εξήγησή του ήταν εντελώς λάθος και δεν έβγαζε νόημα ούτε αυτό που είχε λανθασμένα καταλάβει ότι σημαίνει η λέξη. Παρόλο λοιπόν που δεν έβρισκε καν τα λόγια, συνέχισε να εξηγεί με την ίδια σιγουριά και ύφος και, μάλιστα, διδακτικό!
Το mansplaining, λοιπόν, είναι ένας συνδυασμός ελλιπούς γνώσης και υπερβολικής αυτοπεποίθησης, καθώς και μιας αντίληψης ότι ο συνομιλητής γνωρίζει και καταλαβαίνει λιγότερα από ό,τι αυτός που εξηγεί.
Η Λίλι Ρόθμαν του αμερικανικού περιοδικού «The Atlantic» ορίζει το mansplaining ως «το να εξηγείς χωρίς επίγνωση του γεγονότος ότι ο δέκτης της εξήγησης γνωρίζει περισσότερα από τον εξηγητή, ο οποίος συχνά συμβαίνει να είναι άνδρας, απευθυνόμενος σε γυναίκα».
Η συγγραφέας και δοκιμιογράφος Ρεμπέκα Σόλνιτ αποδίδει το φαινόμενο σε ένα συνδυασμό «υπέρμετρης αυτοπεποίθησης και αμάθειας».
Ο όρος, φυσικά, έχει υποτιμητική σημασία.
Αν ανατρέξετε λίγο σε συζητήσεις που είχατε στο χώρο εργασίας σας ή ακόμα και σε συζητήσεις με φίλους, τότε θα έχετε παρατηρήσει πως, πολλές φορές, γνώμες που εκφράζονται από γυναίκες, συχνά αμφισβητούνται από τους άνδρες συνομιλητές τους. Αυτό, κατά κύριο λόγο, συμβαίνει επειδή υπάρχει ακόμα έντονα η πεποίθηση στην κοινωνία ότι η ανδρική γνώμη μετράει περισσότερο από τη γυναικεία.
«Προσπάθησε να μου εξηγήσει αυτό που εγώ έγραψα»
Ο όρος χρησιμοποιήθηκε πρώτη φορά το 2008 από την συγγραφέα Ρεμπέκα Σόλνιτ και δεν είναι τυχαίο που καθιερώθηκε τόσο εύκολα, αφού ήταν χιλιάδες οι γυναίκες που μπόρεσαν να ταυτιστούν.
«Κάποια στιγμή ένας άνδρας προσπάθησε να μου εξηγήσει ένα άρθρο. Ένα άρθρο που είχα γράψει εγώ η ίδια», έγραφε το 2017 στο twitter η δημοσιογράφος Olivia Nuzzi και από κάτω δεκάδες γυναίκες μοιράστηκαν ανάλογες εμπειρίες τους.
Ένα άλλο χαρακτηριστικό παράδειγμα mansplaining συνέβη στο World Science Festival του 2017, όπου είχαν μαζευτεί τα πιο λαμπρά μυαλά των επιστημών.
Εκεί, η θεωρητική φυσικός, Veronika Hubeny, συμμετείχε σε πάνελ, όπου υπήρχαν μόνο άνδρες συνάδελφοί της. Ο συντονιστής του πάνελ, Jim Holt, άφηνε τους άνδρες επιστήμονες να ολοκληρώσουν τα όσα είχαν να πουν, αλλά δεν έκανε το ίδιο και με την Hubeny.
Μάλιστα, ο Holt απηύθυνε ερώτηση στην Hubeny, η οποία αφορούσε τις θεωρίες που εκείνη μελετούσε και, αντί να την αφήσει να απαντήσει, απάντησε… ο ίδιος!
Ο Holt εξήγησε τις θεωρίες, πάνω στις οποίες έχει αφιερώσει όλη της την καριέρα η Veronika Hubeny, λες και η ίδια δεν βρισκόταν μπροστά του. Χρειάστηκε μάλιστα, να επέμβει μια γυναίκα από το κοινό, για να του πει επιτέλους να σταματήσει.
Συμπέρασμα; Πρώτον, εάν δεν γνωρίζετε κάτι καλά, δεν είναι κακό να το παραδέχεστε και δεν δείχνει αδυναμία. Επίσης, ακόμα και να τη βγάζετε καθαρή για καιρό, κάποια στιγμή θα έρθει η ώρα της κρίσης και θα καταλάβει ο περίγυρός σας ότι αυτά που λέτε είναι… αρλούμπες!
Δεύτερον, ακόμα και αν όντως γνωρίζετε περισσότερα από το συνομιλητή σας για κάποιο θέμα, αυτό δεν σας δίνει το δικαίωμα να είστε υπερόπτης, ούτε αγενής.
