Γεννιόμαστε με δημιουργικότητα ή είναι κάτι που καλλιεργούμε στην διάρκεια της ζωής μας;
Στο βιβλίο του 1996 «Δημιουργικότητα: Η εργασία και οι ζωές των 91 επιφανών ανθρώπων», ο ψυχολόγος Mihaly Csikszentmihalyi γράφει ότι «από όλες τις ανθρώπινες δραστηριότητες, η δημιουργικότητα πλησιάζει περισσότερο στην παροχή της εκπλήρωσης που όλοι ελπίζουμε να έχουμε στη ζωή μας».
Ο Csikszentmihalyi προτείνει ότι οι δημιουργικοί άνθρωποι διαθέτουν 10 αντιθετικά χαρακτηριστικά που αλληλεπιδρούν μεταξύ τους με πολύπλοκο τρόπο και επηρεάζουν τη συνολική δημιουργικότητα κάποιου. Η ενσωμάτωση αυτών των δημιουργικών πρακτικών στην καθημερινή σας ζωή μπορεί να σας βοηθήσει να αυξήσετε το δημιουργικό σας δυναμικό.
Ο δημιουργικός άνθρωπος, λοιπόν, είναι…
Ενεργητικός και εστιασμένος
Οι δημιουργικοί άνθρωποι τείνουν να έχουν πολλή ενέργεια, τόσο σωματική όσο και ψυχική. Μπορούν να περάσουν ώρες δουλεύοντας σε μια μόνο εργασία που κρατά την προσοχή τους, αλλά φαίνεται να παραμένουν ενθουσιώδεις όλη την ώρα.
Το να έχεις δημιουργικό μυαλό δεν σημαίνει πάντα να ασχολείσαι με εστιασμένη δημιουργική ή καλλιτεχνική εργασία. Οι δημιουργικοί και καλλιτεχνικοί άνθρωποι είναι ευφάνταστοι, περίεργοι και περνούν πολύ χρόνο σε ξεκούραση, αναλογιζόμενοι ήσυχα τα θέματα που τους ενδιαφέρουν και αφήνουν το μυαλό τους να περιπλανηθεί ελεύθερο.
Έξυπνος και αφελής
Οι δημιουργικοί άνθρωποι τείνουν να είναι έξυπνοι, αλλά η έρευνα έχει δείξει ότι η ύπαρξη πολύ υψηλού IQ δεν σχετίζεται απαραίτητα με υψηλότερα επίπεδα δημιουργικού επιτεύγματος – τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας είναι επίσης σημαντικά.
Στη διαχρονική μελέτη του Lewis Terman για τα ταλαντούχα παιδιά, τα παιδιά με υψηλό IQ αποδείχτηκε ότι πέτυχαν καλύτερα στη ζωή συνολικά, αλλά αυτά με πολύ υψηλό IQ δεν ήταν απαραίτητα δημιουργικές ιδιοφυΐες.
Ο Csikszentmihalyi σημειώνει ότι μελέτες υποδηλώνουν ότι φαίνεται να υπάρχει ένα σημείο αποκοπής γύρω στο 120. Η ύπαρξη ευφυΐας υψηλότερης από τον μέσο όρο μπορεί να συμβάλει στη δημιουργικότητα, αλλά η κατοχή ενός IQ άνω των 120 δεν οδηγεί απαραίτητα σε μεγαλύτερη δημιουργικότητα.
Η εξισορρόπηση της δημιουργικότητας με την πρακτική γνώση σημαίνει να γνωρίζετε ποιες ιδέες πρέπει να ακολουθήσετε και ποιες να επεξεργαστείτε ή να εγκαταλείψετε. Αυτό το σύνολο δεξιοτήτων είναι μια σημαντική πτυχή του δημιουργικού ατόμου.
Ο Csikszentmihalyi πιστεύει επίσης ότι οι δημιουργικοί άνθρωποι πρέπει να είναι σε θέση να βλέπουν τα πράγματα με φρέσκους, ακόμη και αφελείς τρόπους, ώστε να διατηρούν την αίσθηση του θαύματος και της περιέργειάς τους.
Παιχνιδιάρικος και πειθαρχημένος
Ο Csikszentmihalyi σημειώνει ότι η παιχνιδιάρικη στάση απέναντι στην ζωή είναι ένα από τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της δημιουργικότητας, αλλά αυτή η ελαφριά καρδιά και ο ενθουσιασμός αντικατοπτρίζονται επίσης από την επιμονή και την προσήλωση.
Όταν εργάζονται σε ένα έργο, οι δημιουργικοί άνθρωποι τείνουν να επιδεικνύουν αποφασιστικότητα και επιμονή. Μπορεί να δουλεύουν για ώρες σε κάτι, συχνά μένουν άυπνοι μέχρι να είναι ικανοποιημένοι με τη δουλειά τους.
Η ζωή ενός καλλιτέχνη μπορεί να ακούγεται συναρπαστική, ρομαντική και λαμπερή. Ωστόσο, το να είσαι επιτυχημένος καλλιτέχνης απαιτεί επίσης πολλή δουλειά, την οποία πολλοί άνθρωποι μπορεί να μην αντιλαμβάνονται-η τέχνη δεν έχει οκτάωρα και ωράρια!
Ένα δημιουργικό άτομο συνειδητοποιεί ότι η αληθινή δημιουργικότητα περιλαμβάνει συνδυασμό διασκέδασης και σκληρής δουλειάς.
Ρεαλιστής και ονειροπόλος
Οι δημιουργικοί λατρεύουν να ονειρεύονται και να φαντάζονται τις δυνατότητες και τα θαύματα του κόσμου. Μπορούν να βυθιστούν στη φαντασία τους, αλλά παραμένουν αρκετά γειωμένοι για να μετατρέψουν τα ονειροπόλημά τους σε πραγματικότητα. Συχνά περιγράφονται ως ονειροπόλοι, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι ζουν με το κεφάλι τους στα σύννεφα.
Οι δημιουργικοί τύποι, από επιστήμονες έως καλλιτέχνες και μουσικούς, μπορούν να βρουν ευφάνταστες λύσεις σε ζητήματα πραγματικού κόσμου. Ενώ άλλοι μπορεί να δουν τις ιδέες τους ως απλές φαντασιώσεις ή ως άσχετες, εκείνοι με δημιουργικό μυαλό βρίσκουν πρακτικούς τρόπους για να μετατρέψουν τις έννοιες τους σε πραγματικότητα.
Εξωστρεφείς και εσωστρεφείς
Ενώ συχνά πέφτουμε στην παγίδα να κατηγοριοποιούμε τους ανθρώπους ως αποκλειστικά εξωστρεφείς ή εσωστρεφείς, ο Csikszentmihalyi προτείνει ότι η δημιουργικότητα απαιτεί συνδυασμό και των δύο αυτών τύπων προσωπικότητας.
Οι δημιουργικοί άνθρωποι, πιστεύει, είναι εξωστρεφείς και εσωστρεφείς. Η έρευνα έχει δείξει ότι οι άνθρωποι τείνουν να είναι είτε πιο εξωστρεφείς είτε εσωστρεφείς και ότι αυτά τα χαρακτηριστικά είναι εξαιρετικά σταθερά.
Οι δημιουργικοί τείνουν να παρουσιάζουν ταυτόχρονα χαρακτηριστικά τόσο της ενδοσκόπησης, όσο και της εξωστρέφειας!
Μπορούν να είναι τόσο φιλόξενοι και διστακτικοί, κοινωνικοί και ήσυχοι. Η αλληλεπίδραση με άλλους μπορεί να δημιουργήσει ιδέες και έμπνευση και η υποχώρηση σε ένα ήσυχο μέρος επιτρέπει στα δημιουργικά άτομα να εξερευνήσουν πλήρως αυτές τις πηγές δημιουργικότητας.
Περήφανοι και μετριοπαθείς
Οι εξαιρετικά δημιουργικοί άνθρωποι τείνουν να είναι περήφανοι για τα επιτεύγματα και τα επιτεύγματά τους, αλλά γνωρίζουν επίσης τη θέση τους. Μπορεί να έχουν τεράστιο σεβασμό για τους άλλους που εργάζονται στον τομέα τους και την επιρροή που είχαν αυτές οι προηγούμενες καινοτομίες στη δουλειά τους.
Μπορούν να δουν ότι η δουλειά τους είναι συχνά αξιοσημείωτη σε σύγκριση με την εργασία άλλων, αλλά δεν είναι κάτι στο οποίο εστιάζουν.
Ο Csikszentmihalyi παρατηρεί ότι οι δημιουργικοί άνθρωποι επικεντρώνονται συχνά στην επόμενη ιδέα ή το έργο τους και όχι στα προηγούμενα επιτεύγματά τους.
Αρσενικό και θηλυκό
Ο Csikszentmihalyi πιστεύει ότι τα δημιουργικά άτομα αντιστέκονται, τουλάχιστον σε κάποιο βαθμό, στα άκαμπτα στερεότυπα και ρόλους των φύλων που συχνά προσπαθεί να επιβάλει η κοινωνία. Τα δημιουργικά κορίτσια και οι γυναίκες τείνουν να κυριαρχούν περισσότερο από άλλα κορίτσια και γυναίκες, προτείνει, ενώ τα δημιουργικά αγόρια και οι άνδρες τείνουν να είναι λιγότερο επιθετικά και πιο ευαίσθητα από άλλα αρσενικά.
Οι δημιουργικοί άνθρωποι τείνουν να αγκαλιάζουν τόσο τις αρσενικές όσο και τις θηλυκές τους πλευρές. Αυτό σημαίνει ότι μπορούν ταυτόχρονα να είναι ευαίσθητοι και μεετριοπαθείς (συχνά επισημαίνονται ως θηλυκοί), καθώς και δυναμικοί και κυρίαρχοι (συχνά επισημαίνονται ως αρσενικοί).
Συντηρητικοί και επαναστατικοί
Οι δημιουργικοί άνθρωποι είναι εξ ορισμού στοχαστικοί και συχνά τους θεωρούμε ως πνεύματα αντιλογίας και επαναστάτες χωρίς αιτία. Ο Csikszentmihalyi πιστεύει ότι είναι αδύνατο να είμαστε πραγματικά δημιουργικοί, χωρίς να έχουμε πρώτα εσωτερικευμένους πολιτιστικούς κανόνες και παραδόσεις.
Η δημιουργικότητα, προτείνει, απαιτεί να είναι τόσο παραδοσιακή όσο και εικονοκλαστική. Αυτό σημαίνει ότι είναι σε θέση να εκτιμήσουμε και ακόμη και να αγκαλιάσουμε το παρελθόν ως πηγή γνώσης, αναζητώντας παράλληλα βελτιωμένους τρόπους δημιουργίας νέων λύσεων.
Οι δημιουργικοί άνθρωποι μπορούν να είναι συντηρητικοί με πολλούς τρόπους, ωστόσο γνωρίζουν ότι η καινοτομία μερικές φορές σημαίνει ανάληψη κινδύνων.
Παθιασμένοι και αντικειμενικοί
Οι δημιουργικοί άνθρωποι δεν απολαμβάνουν απλώς τη δουλειά τους – παθιάζονται με αυτό που κάνουν. Όμως, το να είσαι παθιασμένος με κάτι δεν οδηγεί απαραίτητα σε σπουδαία δουλειά. Φανταστείτε έναν συγγραφέα τόσο ερωτευμένο με τη γραφή το, που δεν θέλουν να επεξεργαστούν μια πρόταση. Οι δημιουργικοί άνθρωποι μπορούν και οι δύο να απολαύσουν τη δουλειά τους, ενώ το εξετάζουν επίσης κριτικά.
Οι δημιουργικοί άνθρωποι είναι αφοσιωμένοι στο έργο τους, αλλά μπορούν επίσης να είναι αντικειμενικοί σε αυτό. Είναι πρόθυμοι να πάρουν κριτικές από άλλους, γεγονός που τους επιτρέπει να διαχωριστούν από τη δουλειά τους και να βρουν σημεία που χρειάζονται βελτίωση.
Ευαίσθητοι και ευδιάθετοι
Ο Csikszentmihalyi προτείνει ότι οι δημιουργικοί άνθρωποι τείνουν να είναι πιο ανοιχτοί και ευαίσθητοι, χαρακτηριστικά που μπορούν να φέρουν πολλά διαφορετικά συναισθήματα στην επιφάνεια. Η πράξη της δημιουργίας κάτι, της δημιουργίας νέων ιδεών και της ανάληψης κινδύνων, συχνά ανοίγει τους ανθρώπους σε κριτική και ακόμη και περιφρόνηση. Μπορεί να είναι οδυνηρό, ακόμη και καταστροφικό, να αφιερώσουμε χρόνια σε κάτι μόνο για να το απορρίψουμε, να αγνοήσουμε ή να γελοιοποιήσουμε.
Το να είσαι ανοιχτός στη δημιουργική εμπειρία είναι επίσης πηγή μεγάλης χαράς. Μπορεί να φέρει τεράστια ευτυχία και πολλοί δημιουργικοί πιστεύουν ότι τέτοια συναισθήματα αξίζουν την αντιστάθμιση για κάθε πιθανό πόνο.
