Οι εμβολιασμοί προχωράνε, το εφετινό καλοκαίρι φαίνεται ότι θα είναι καλύτερο από το προηγούμενο και τα νέα είναι σίγουρα πιο αισιόδοξα. Παρ’ όλα αυτά οι απορίες μας είναι πολλές για τον κορωνοϊό, για τα εμβόλια, τις μάσκες, τα κρούσματα, τις μεταλλάξεις, τα αντισώματα.
Για όλα αυτά λοιπόν και για πολλά ακόμα απευθυνθήκαμε στην κυρία Θεοδώρα Ψαλτοπούλου-Δημοπούλου, παθολόγο, καθηγήτρια Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής του ΕΚΠΑ.
Κυρία Ψαλτοπούλου, υπάρχει μια αποκλιμάκωση σε ό,τι αφορά τα κρούσματα. Οφείλεται στους εμβολιασμούς;
«Ναι, πράγματι, υπάρχει συγκρατημένη αισιοδοξία ότι φτάνουμε στο τέλος αυτού του τρίτου επιδημικού κύματος. Ο κύριος λόγος είναι οι μαζικοί εμβολιασμοί. Παγκοσμίως έχει αποδειχθεί ότι οι χώρες που έχουν εμβολιάσει με έστω και μία δόση πάνω από το 50% του πληθυσμού τους έχουν μειώσει σε τεράστιο βαθμό τα νέα κρούσματα και, κυρίως, έχουν ελαχιστοποιηθεί οι θάνατοι, που είναι και το ζητούμενο».
Κορωνοϊός και καλοκαίρι: Τι να προσέχουμε;
«Το καλοκαίρι, λόγω των καλών καιρικών συνθηκών, ευνοούνται οι εξωτερικές δραστηριότητες. Επίσης, η μεταδοτικότητα του ιού είναι μικρότερη σε σχέση με τον χειμώνα. Ταυτόχρονα, πρέπει να προσέχουμε για τον καλό αερισμό των εσωτερικών χώρων και για τη χρήση ακόμη της μάσκας σε όλους τους χώρους».
Παρά τους εμβολιασμούς, μάσκες, αποστάσεις και κλειστές παρέες ισχύουν και για εφέτος το καλοκαίρι;
«Ναι, ακόμη ισχύουν για το καλοκαίρι, και θα μπορούσαν να αλλάξουν οι οδηγίες μόνο αν το ιικό φορτίο στην κοινότητα είναι πολύ χαμηλό, δηλαδή διψήφια ή λίγα τριψήφια νούμερα. Μάσκες, αποστάσεις ειδικά σε κλειστούς χώρους, προσεκτικά τις παρέες και ειδικά αν στο επαγγελματικό ή κοινωνικό περιβάλλον υπάρχει κάποιο κρούσμα τότε καλό είναι και εμείς να κάνουμε κάποιο τεστ».
Να αισιοδοξούμε ότι παρά τη χαλάρωση και το άνοιγμα των δραστηριοτήτων θα περάσουμε ένα ασφαλές καλοκαίρι;
«Σίγουρα να αισιοδοξούμε ότι με το άνοιγμα των δραστηριοτήτων θα περάσουμε ένα ασφαλές καλοκαίρι με την ταυτόχρονη τήρηση των μέτρων. Οσοι από εμάς εμβολιάζονται τώρα, να θυμόμαστε ότι πλήρη εμβολιαστική κάλυψη έχουμε 15 ημέρες μετά την τελευταία δόση».
Στόχος να έχουμε σε λίγο καιρό τριψήφιους αριθμούς κρουσμάτων. Θεωρείτε ότι θα τα καταφέρουμε;
«Ναι, από τα μέχρι σήμερα διαθέσιμα στοιχεία φαίνεται ότι η Ελλάδα θα καταφέρει να έχει τριψήφιο αριθμό κρουσμάτων μέσα στον Ιούνιο. Χρειάζεται η αυξημένη επαγρύπνηση όλων για να μπορέσουμε να τα καταφέρουμε, γιατί μόνο τότε θα μπορούμε να βρεθούμε στον πράσινο χάρτη των χωρών του ECDC, με πολλαπλά οφέλη για τη χώρα μας».
Οποιος έχει εμβολιαστεί με την πρώτη δόση μπορεί να νοσήσει από κορωνοϊό;
«Ναι, όποιος έχει εμβολιαστεί με την πρώτη δόση μπορεί να νοσήσει, αλλά έχει μικρότερη πιθανότητα. Οσο περισσότερες ημέρες έχουν περάσει από την ημέρα του πρώτου εμβολιασμού (πριν από τη δεύτερη δόση), τόσο μεγαλύτερη πιθανότητα υπάρχει να έχουν παραχθεί τα εξουδετερωτικά αντισώματα έναντι του κορωνοϊού σε επαρκείς ποσότητες».
Μετά τη δεύτερη τι γίνεται;
«Μετά τη δεύτερη δόση, στις 15 ημέρες, έχουμε πολύ καλή ανοσία. Για το μονοδοσικό εμβόλιο, η μέγιστη προφύλαξη μέσω της παραγωγής εξουδετερωτικών αντισωμάτων για τον κορωνοϊό μπορεί να επιτευχθεί στις τέσσερις εβδομάδες από τη χορήγηση του εμβολίου».
Τι φταίει τελικά για τις θρομβώσεις ύστερα από τον εμβολιασμό;
«Τα πολύ σπάνια αυτά περιστατικά (περίπου 1/100.000 εμβολιασμών) σχετίζονται με εμβόλια συγκεκριμένης εταιρείας και συγκεκριμένης τεχνικής κατασκευής. Οι επιστήμονες παγκοσμίως δεν γνωρίζουν ποιος/ποια έχει την προδιάθεση να εκδηλώσει αυτό το πολύ σπάνιο σύνδρομο της θρόμβωσης και θρομβοπενίας.
Είναι πιο συχνό στις γυναίκες από τους άντρες, και πιο συχνό σε ηλικίες κάτω των 60 ετών. Πάντως, αν στην πρώτη δόση του εμβολίου αυτού δεν έχουμε αυτή την παρενέργεια, είναι πολύ σπάνιο να εμφανιστεί στη δεύτερη».
Ισχύει ότι οι παρενέργειες του εμβολίου είναι πιο έντονες στις γυναίκες και αν ναι, γιατί;
«Οι παρενέργειες είναι πολύ σπάνιες και είναι διαφορετικές ανά τύπο κατασκευής εμβολίου. Η συντριπτική πλειονότητα αυτών είναι ήπιες, όπως πόνος στο σημείο του εμβολίου για κάποιες ώρες μετά τον εμβολιασμό, ή ελαφριά πυρετική κίνηση. Δεν υπάρχουν αναλυτικά δεδομένα μέχρις στιγμής στο αν το γυναικείο φύλο βιώνει πιο έντονα αυτές τις παρενέργειες ή είναι πιο συχνές».
Οι εμβολιασμοί θα μας γλιτώσουν από ένα ακόμα lockdown τον χειμώνα;
«Οι εμβολιασμοί, εφόσον φτάσουν σε τέτοια ποσοστά που χτίσουν γύρω μας ένα τείχος συλλογικής ανοσίας, θα μας οδηγήσουν να έχουμε πολύ μικρότερο καθημερινό αριθμό νέων κρουσμάτων και κυρίως πολύ χαμηλές νοσηλείες και ελάχιστους θανάτους.
Αυτός είναι και ο μοναδικός τρόπος για να αποφύγουμε ένα σταμάτημα δραστηριοτήτων “lockdown” για άλλον έναν χειμώνα, δηλαδή την εποχή που παρατηρούμε αύξηση της μεταδοτικότητας των αναπνευστικών ιών, όπως και του κορωνοϊού».
Οι εμβολιασμένοι θα έχουν περισσότερα προνόμια;
«Από την επιστημονική γνώση που έχουμε αποκτήσει μέχρι σήμερα, βλέπουμε ότι οι εμβολιασμένοι ούτε νοσούν όταν έρθουν σε επαφή με κρούσμα (ή τουλάχιστον δεν νοσούν βαριά) ούτε μεταδίδουν τη νόσο. Επομένως, σύμφωνα και με το CDC των ΗΠΑ, πρέπει να έχουν περισσότερες διευκολύνσεις.
Για παράδειγμα, στις ΗΠΑ επιτρέπεται να μη φορούν μάσκες στους εξωτερικούς χώρους και από τους εσωτερικούς χώρους είναι υποχρεωτικό μόνο σε νοσοκομεία, εκπαιδευτικούς χώρους και μέσα μαζικής μεταφοράς.
Ανάλογες διευκολύνσεις ή προνόμια, όπως τo θέτετε, θα έχουμε και στην Ευρώπη και στη χώρα μας, αφού προηγουμένως προχωρήσουν ακόμα περισσότερο οι εμβολιασμοί».
Σε κάποιες χώρες δόθηκε το πράσινο φως για τον εμβολιασμό των παιδιών 12-15 ετών. Εδώ τι προβλέπεται;
«Εκτός από το CDC των ΗΠΑ, και ο αντίστοιχος ρυθμιστικός οργανισμός στην Ευρώπη, ο ΕΜΑ, έχει δώσει επείγουσα έγκριση για εμβολιασμό των εφήβων 12-15 ετών.
Επομένως, μένει να δούμε τις αποφάσεις και της επιτροπής εμβολιασμών στη χώρα μας, η οποία θα έχει στη διάθεσή της περισσότερα δεδομένα, τα οποία θα προκύψουν και από τον εθελοντικό εμβολιασμό δεκάδων χιλιάδων εφήβων στις ΗΠΑ».
Ποιοι παράγοντες θα συνεκτιμηθούν;
«Ανάμεσα σε άλλους παράγοντες που θα συνεκτιμηθούν, θα είναι και η γενικότερη επιδημιολογική πορεία του κορωνοϊού με τα νέα κρούσματα που θα προκύπτουν καθημερινά, η πορεία των εμβολιασμών των υπόλοιπων ηλικιακών ομάδων, καθώς και αν οι έφηβοι έχουν κάποιο ή κάποια νοσήματα που τους κάνουν περισσότερο ευάλωτους στη βαρύτερη νόσηση από κορωνοϊό».
Λόγω της εξασθένησης της ανοσίας από τα εμβόλια, όσοι εμβολιάστηκαν τον Δεκέμβριο του 2020 και τον Φεβρουάριο του 2021 θα χρειαστούν αναμνηστική δόση τον χειμώνα;
«Δεν είναι κάτι που έχει απαντηθεί πλήρως. Γίνονται εκτεταμένες μελέτες παγκοσμίως, ώστε να διαπιστωθεί ποιο είναι το ποσοστό από τους υγιείς ενηλίκους που έχει χάσει τα εξουδετερωτικά του αντισώματα περίπου ένα έτος μετά τον προηγούμενο εμβολιασμό του».
Τα μέχρι τώρα μεταλλαγμένα στελέχη πόσο πρέπει να μας ανησυχούν;
«Για τα μέχρι σήμερα μεταλλαγμένα στελέχη γνωρίζουμε ότι τα υπάρχοντα εμβόλια είναι σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό αποτελεσματικά, ανάλογα και με τα παραγόμενα επίπεδα των εξουδετερωτικών αντισωμάτων. Σίγουρα, σε πολύ μεγάλο βαθμό, μας προφυλάσσουν από μια βαριά νόσηση. Ελπίζουμε ότι ο εμβολιασμός όλου του κόσμου, συμπεριλαμβανομένων των χωρών με εκατομμύρια κατοίκους και μεγάλο συγχρωτισμό, όπως π.χ. Ινδία, Βραζιλία κ.ά., θα μας οδηγήσει σε πολύ μικρότερη πιθανότητα να δημιουργηθούν νέες μεταλλάξεις».
Θα ζήσουμε ποτέ σε έναν κόσμο χωρίς COVID-19;
«Ο στόχος της παγκόσμιας επιστημονικής κοινότητας αυτός είναι: ένας κόσμος όπου η νόσηση από COVID-19 θα έχει αντίστοιχα χαρακτηριστικά με αυτά της λοίμωξης από τη γρίπη».
Ο πολιτισμός της μάσκας σε κλειστούς χώρους με συνωστισμό θεωρείτε ότι πρέπει να μείνει και μετά το πέρας της συγκεκριμένης πανδημίας, αφού μας προφυλάσσει από άλλες ιώσεις και από τη γρίπη;
«Οταν δεν θα υπάρχει πανδημία, δεν θα χρειάζονται οι μάσκες ούτε στους κλειστούς χώρους».
Ο κορωνοϊός επιτάχυνε τις επιστημονικές εξελίξεις. Πώς όλη αυτή η γνώση που πήραμε θα μας βοηθήσει στο μέλλον για την πρόληψη ή αντιμετώπιση άλλων ασθενειών; Πώς αλλιώς και πού μπορούμε να την αξιοποιήσουμε;
«Ο κορωνοϊός επιτάχυνε τις επιστημονικές εξελίξεις στον τομέα των λοιμώξεων, αλλά επιβράδυνε τις επιστημονικές εξελίξεις για την αντιμετώπιση άλλων, πιο θανατηφόρων νοσημάτων, όπως των καρδιαγγειακών νοσημάτων και του καρκίνου.
Το πέρας της πανδημίας θα σημάνει και την επιτάχυνση των ερευνών για την αποτελεσματική αντιμετώπιση και αυτών των νοσημάτων, και αυτό προσδοκούμε όλοι!».
