Η δυσκοιλιότητα αποτελεί ένα ιδιαίτερα συχνό και βασανιστικό πρόβλημα. Την χαρακτηρίζει η σπάνια και οδυνηρή εκκένωση καθώς και κοιλιακό άλγος και παρόλο που δεν αποτελεί ασθένεια αλλά σύμπτωμα επηρεάζει σημαντικά ένα μεγάλο ποσοστό ανθρώπων. Σύμφωνα με έρευνες απασχολεί το 16% του ενήλικου πληθυσμού ενώ 1 στους 5 Έλληνες έχει αντιμετωπίσει αυτό το πρόβλημα τουλάχιστον μια φορά στο παρελθόν.

Το ποσοστό στους ηλικιωμένους ανέρχεται στο 33% ενώ το 70% των περιπτώσεων αφορά γυναίκες.

Αυτό έχει ως αποτέλεσμα  η δυσκοιλιότητα να είναι ένα πρόβλημα το οποίο δεν έχουμε το περιθώριο να το αγνοούμε, ιδιαίτερα στην τρίτη ηλικία όπου τα ποσοστά της είναι σαφώς πολύ υψηλά. Οι εντερικές συνήθειες κάθε ατόμου είναι πολύ διαφορετικές, οπότε είναι δύσκολο να οριστεί ακριβώς η δυσκοιλιότητα. Μπορεί όμως να περιγραφεί ως μια διέλευση σκληρών κοπράνων με σπάνια και δύσκολη αφόδευση.

Λειτουργική και Αποφρακτική Δυσκοιλιότητα

Λειτουργική δυσκοιλιότητα είναι η εντερική διαταραχή χωρίς να υπάρχει ανατομική ανωμαλία ενώ αποφρακτική δυσκοιλιότητα είναι η δυσκοιλιότητα που οφείλεται σε ανατομική διαταραχή όπως εσωτερική πρόπτωση ορθού, ορθοκήλη, συγμοειδοκήλη-εντεροκήλη. Δυσκοίλια βέβαια δεν θεωρούνται μόνο τα άτομα που δεν αφοδεύουν κάθε μέρα, αλλά και αυτά που έχουν καθημερινή κένωση, με σκληρά όμως κόπρανα, μικρή ποσότητα κοπράνων, δυσκολία στην αφόδευση ή αφόδευση λιγότερο από 3 φορές την εβδομάδα καθώς και ανάγκη εφαρμογής σημαντικά αυξημένης πίεσης για να επιτευχθεί η αφόδευση.

Η  δυσκοιλιότητα εμφανίζεται αρκετά συχνά στους ηλικιωμένους.

Είναι χαρακτηριστικό ότι εμφανίζεται δύο φορές συχνότερα σε άτομα άνω των 65 ετών και τρεις φορές συχνότερα σε άτομα άνω των 75 ετών, επηρεάζοντας έτσι την ποιότητα ζωής τους και καθιστώντας τους πιο επιρρεπείς σε προβλήματα που σχετίζονται με αυτό το σύμπτωμα.

Αιτίες που προκαλούν δυσκοιλιότητα

Οι πιο κοινές αιτίες δυσκοιλιότητας είναι η έλλειψη φυτικών ινών στην διατροφή (φτωχή σε κατανάλωση φρούτων, λαχανικών και οσπρίων και πλούσια σε ζωικά λίπη), η μειωμένη πρόσληψη υγρών, η καθιστική ζωή και η έλλειψη άσκησης, η λήψη φαρμάκων (όπως σκευάσματα σιδήρου, αντιυπερτασικά, ορισμένα παυσίπονα), το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου (σπαστική κολίτιδα), εκούσια αναστολή της επιθυμίας για κένωση λόγω συνθηκών όπως η αποφυγή χρήσης δημόσιας τουαλέτας, περιορισμένος χρόνος λόγω εργασίας, η εγκυμοσύνη, το στρες, αλλαγές των καθημερινών συνηθειών όπως ταξίδια, αλλαγή εργασίας, δίαιτες αδυνατίσματος, χρόνια νοσήματα. Άλλα αίτια που μπορεί να οδηγήσουν είναι ορμονικές μεταβολές στην κύηση, αυξημένη και χρόνια χρήση καθαρτικών, διάφορες παθολογικές καταστάσεις όπως νευρολογικές και ψυχολογικές διαταραχές (ν.Parkinson, σκλήρυνση κατά πλάκας, κατάθλιψη), διαβήτης, υποθυρεοειδισμός, η πρόοδος της ηλικίας λόγω επιβράδυνσης του μεταβολισμού, μειωμένης σωματικής δραστηριότητας και διατροφικών αλλαγών.

Όπως αναφέρθηκε παραπάνω η δυσκοιλιότητα δε θεωρείται ασθένεια, ωστόσο ένα σύμπτωμα της θα μπορούσε να προκληθεί από διάφορες αιτίες ή παράγοντες κινδύνου. Eιδικά για την δυσκοιλιότητα ηλικιωμένων ως επιβαρυντικούς παράγοντες για την εμφάνισή της, μπορούμε ενδεικτικά να αναφέρουμε τους παρακάτω:

  • Διατροφή χαμηλή σε φυτικές ίνες και μειωμένη θερμιδική πρόσληψη
  • Χαμηλή πρόσληψη υγρών
  • Καθιστικός τρόπος ζωής
  • Μειωμένη κινητικότητα του παχέος εντέρου
  • Διαταραχές που σχετίζονται με την ηλικία, όπως η μυϊκή αδυναμία
  • Αλλαγές στην ψυχική υγεία ή/και κατάθλιψη
  • Συγκεκριμένες κατηγορίες φαρμάκων

Με την πάροδο του χρόνου εάν η δυσκοιλιότητα δεν αντιμετωπιστεί, ο κίνδυνος εμφάνισης επιπλοκών είναι υψηλός. Μερικές από τις επιπλοκές της δυσκοιλιότητας στους ενήλικες αλλά και στους ηλικιωμένους είναι: εμφάνιση αιμορροϊδοπάθειας, ραγάδες πρωκτού, πρόπτωση ορθού. Μια σοβαρή επιπλοκή είναι η κοπρόσταση δηλαδή η απόφραξη του εντέρου λόγω ενσφήνωσης κοπράνων, μια οξεία κατάσταση που μπορεί να χρειαστεί και χειρουργική παρέμβαση.

Για τη σωστή θεραπεία της δυσκοιλιότητας απαιτείται καταρχήν η σωστή διάγνωση από ειδικό.

Αντιμετωπίστε αποτελεσματικά τη δυσκοιλιότητα

Η αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας εξαρτάται από την αιτία, σοβαρότητα και την διάρκεια της. Στις περισσότερες περιπτώσεις οι αλλαγές της διατροφής και του τρόπου ζωής βοηθούν στην ανακούφιση των συμπτωμάτων και στην πρόληψη της δυσκοιλιότητας.

  • Διατροφή πλούσια σε φυτικές ίνες. Η συνιστώμενη ποσότητα φυτικών ινών την ημέρα είναι 20-30 γραμμάρια. Μία καλή λύση είναι τα δημητριακά που κυκλοφορούν στο εμπόριο, καθότι αποτελούν καλή πηγή φυτικών ινών για τον οργανισμό και τροφή εύκολα καταναλώσιμη.
  • Οι μαρμελάδες φρούτων και οι σούπες βοηθούν σημαντικά την κινητικότητα του εντέρου.
  • Συμπεριλαμβάνουμε στη διατροφή μας ψωμί από πιτυρούχο σιτάλευρο, σίκαλη, πιτυρούχα κράκερ.
  • Προτιμάμε να καταναλώνουμε τρεις μερίδες λαχανικών την ημέρα, όπως σπανάκι, μπρόκολο, μαρούλι, λάχανο, σέλινο, παντζάρια και άλλα.
  • Πίνουμε πάνω από 2 λίτρα υγρά ημερησίως.
  • Ασκούμαστε τακτικά. Το περπάτημα ή η γυμναστική προάγει την καλή λειτουργία του εντέρου και γενικά έχει ευεργετικά αποτελέσματα στον οργανισμό.

Ωστόσο η θεραπεία πρέπει να εστιάσει περισσότερο στις διατροφικές αλλαγές και στην άσκηση, παρά στη χρήση καθαρτικών, κλυσμάτων και υπόθετων, δεδομένου ότι κανένα από αυτά δεν λύνει το πρόβλημα.

Εάν η δυσκοιλιότητα επιμένει τότε μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε φαρμακευτικά σκευάσματα για την αντιμετώπισή της: τα γνωστά και ως καθαρτικά.
Τα συναντάμε σε διάφορες μορφές όπως σε μορφή δισκίων, σε σκόνη, σε μορφή υπόθετων, σε πόσιμη μορφή, και σε μορφή μαρμελάδας για δυσκοιλιότητα όπως η Tamarine®.
Τα χρησιμοποιούμε πάντα μετά από συμβουλή του γιατρού ή φαρμακοποιού μας. Διακρίνονται στις εξής κατηγορίες ανάλογα με τον τρόπο δράσης τους:

Τα αυξάνοντα τον όγκο των κοπράνων τα οποία διεγείρουν την εντερική κινητικότητα σχηματίζοντας μαλακά κόπρανα με αυξημένο όγκο μέσω της απορρόφησης νερού.

Τα μαλακτικά των κοπράνων τα οποία δίνονται κυρίως σε άτομα με αιμορροιδοπάθεια ή άλλες επώδυνες καταστάσεις της πρωκτικής περιοχής.

Τα οσμωτικώς δρώντα με τρόπο δράσης παρόμοιο με αυτόν που έχουν τα αυξάνοντα τον όγκο των κοπράνων.

Και τέλος, αυτά  που διεγείρουν την εντερική κινητικότητα, τα οποία και, προκαλούν σύσπαση των εντερικών μυών  μειώνοντας την απορρόφηση ύδατος και ηλεκτρολυτών.

Όλα τα υπακτικά πρέπει να χορηγούνται με προσοχή. Αυξημένες δόσεις ενδέχεται να αμβλύνουν τα φυσιολογικά αντανακλαστικά του εντέρου και του πρωκτού, που διεγείρουν την κινητικότητα του γαστρεντερικού συστήματος.

Βασίλειος Καλαμπόκης
Ειδικός Παθολόγος