Είναι γνωστό ότι δίνοντας κερδίζουμε περισσότερα, επομένως πού είναι το κακό να βοηθάμε και να προσφέρουμε την ενέργεια και τον χρόνο μας στα άτομα που μας το ζητούν; Σε τελική ανάλυση αντλούμε και εμείς οι ίδιοι ευχαρίστηση και ικανοποίηση από τη βοήθεια που δίνουμε στους άλλους. Ωστόσο, το people-pleasing ξεπερνά την απλή καλοσύνη και μπορεί να περιλαμβάνει, σύμφωνα με τους ειδικούς, την αλλαγή ή την επεξεργασία των λέξεων και των συμπεριφορών με γνώμονα τα συναισθήματα ή την αντίδραση ενός άλλου ατόμου.
Η επιθυμία να ευχαριστήσουμε τους άλλους μπορεί να γίνει επιζήμια για τον εαυτό μας και, ενδεχομένως, για τις σχέσεις που διαμορφώνουμε όταν επιτρέπουμε στις επιθυμίες των άλλων ανθρώπων να έχουν μεγαλύτερη σημασία από τις προσωπικές μας ανάγκες, σωματικές και ψυχικές.
Πώς φαίνεται απέξω;
Εάν ακόμη δεν μπορείτε να δείτε προς τα πού γέρνει η ζυγαριά, τότε μερικά σημάδια που θα σας προειδοποιήσουν, περιλαμβάνουν:
Με δυσκολία το «όχι»
Δυσκολεύεστε να πείτε σε κάποιον «όχι» ή να απορρίψετε ένα αίτημα, επειδή ανησυχείτε για το τι θα σκεφτεί για εσάς και τελικά συμφωνείτε καθώς η αποδοχή μοιάζει με την «ασφαλέστερη» επιλογή, ακόμη και αν δεν έχετε χρόνο, την ενέργεια ή τη διάθεση. Κι ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις το αίσθημα υποχρέωσης ή δέσμευσης μας οδηγεί στο «ναι», ένα τέτοιο μοτίβο μπορεί να προκαλέσει καθημερινά προβλήματα, καθώς «στέλνετε» στους ανθρώπους γύρω σας το μήνυμα ότι οι ανάγκες τους είναι πιο σημαντικές από τις δικές σας.
Απολογείστε άνευ λόγου
Είστε πάντα έτοιμοι με ένα «συγγνώμη» όταν κάτι πάει στραβά; Ενα αναγνωριστικό σημάδι περιλαμβάνει την ετοιμότητα να δεχθείτε έστω και μικρές κατηγορίες, ακόμη και όταν αυτό που συνέβη δεν έχει καμία σχέση μαζί σας. Φυσικά πίσω από αυτή την τάση «κρύβεται» η ανησυχία της απόρριψης, που σας οδηγεί σε συγκεκριμένες ενέργειες για να διατηρείτε τους ανθρώπους γύρω σας ευχαριστημένους, ώστε να μη σας απορρίπτουν.
Πρώτα συμφωνείτε, μετά… ρωτάτε
Η συμφωνία αποτελεί για τους περισσότερους «people-pleasers» έναν σίγουρο τρόπο να κερδίσουν είτε την έγκριση είτε την αποδοχή. Μπορεί να συμφωνήσετε επειδή δεν θέλετε να απογοητεύσετε κάποιον, αυτό όμως με την πάροδο του χρόνου θα γίνει εμπόδιο στην καθημερινότητά σας. Εάν μάλιστα επιλέγετε καθημερινά να συμφωνείτε παρά τις διαφωνίες σας, τότε κατευθύνεστε στην ομαδική απογοήτευση, αφού δεν ωφελείτε κανέναν με το να μην εκφράζεστε ανοιχτά.
Πώς επηρεάζει την καθημερινότητά σας
Η τάση να θέλετε να ευχαριστείτε τους ανθρώπους της ζωής σας δεν είναι εγγενώς αρνητική. Μέρος των ανθρωπίνων σχέσεων αφορά τις ανάγκες, τις επιθυμίες και τα συναισθήματα των άλλων και συχνά καλούμε να τα λάβουμε υπόψη προκειμένου να διαμορφώσουμε υγιείς σχέσεις που θα ευδοκιμήσουν στον χρόνο. Ωστόσο, το people-pleasing περιγράφει όλα αυτά που κάνουν οι άνθρωποι προκειμένου να κερδίσουν την αποδοχή των γύρω τους ενώ στην πραγματικότητα δεν θέλουν ή ενώ προσποιούνται ότι τα απολαμβάνουν. Αυτό με την πάροδο του χρόνου μπορεί να λειτουργήσει ως τροχοπέδη.
Από την απογοήτευση ως την… αγανάκτηση
Εάν σπαταλάτε όλη σας την ενέργεια και τον χρόνο κάνοντας πράγματα που ευχαριστούν μόνο τους άλλους, σίγουρα δεν βάζετε τον εαυτό σας σε πρώτο πλάνο ενώ πάντα υπάρχει ο κίνδυνος οι άλλοι να σας εκμεταλλευτούν, χωρίς να εκτιμούν τις θυσίες σας. Μπορεί επίσης να σας πληγώσουν, ακόμη και αν δεν είναι στην πρόθεσή τους, καθώς μπορεί να μη συνειδητοποιούν ότι κάνετε θυσίες για αυτούς. Και στις δύο περιπτώσεις, το να κάνετε πράγματα απλά για να τα κάνετε, μπορεί τελικά προκαλέσει απογοήτευση και δυσαρέσκεια. Αυτό ενδέχεται να εντείνει το αίσθημα του θυμού, γεννώντας παθητικές επιθετικές συμπεριφορές, προκαλώντας σύγχυση τόσο σε εσάς όσο και στους γύρω σας.
Μονόπλευρη η ικανοποίηση
Στις υγιείς σχέσεις η ικανοποίηση είναι αμφίδρομη και όπως εσείς κάνετε ωραία πράγματα για τους αγαπημένους σας, εκείνοι θα πρέπει να ανταποκρίνονται το ίδιο στις ανάγκες και στις επιθυμίες σας. Ωστόσο, δεν μπορείτε να διαμορφώσετε υγιείς σχέσεις όταν δεν είστε αυθεντικά ο εαυτός σας και όταν διαρκώς κάνετε πράγματα για να παρουσιαστείτε με συγκεκριμένο τρόπο, που νομίζετε ότι θέλουν ή ότι θα αρέσει στους άλλους. Αυτό με τη σειρά του θα φέρει απογοήτευση και δυσάρεστα συναισθήματα, αφού οι σχέσεις που θα διαμορφώνονται, στην πραγματικότητα δεν θα σας ικανοποιούν.
Αγχος και burn-out
Το άγχος είναι μονόδρομος για τα άτομα που καταβάλλουν υπεράνθρωπες προσπάθειες μόνο και μόνο για να ευχαριστήσουν τους άλλους. Δεν είναι ότι χάνουν απλώς πολύτιμο χρόνο που θα μπορούσαν να αφιερώσουν στη φροντίδα του εαυτού τους, αλλά έχουν και λιγότερο χρόνο για τις δικές τους υποχρεώσεις και δεσμεύσεις. Αυτό μπορεί να προκαλέσει έξτρα πίεση, που με την πάροδο του χρόνου πιθανότατα να μετατραπεί στο γνωστό burn-out, με τα άτομα τελικά να πρέπει να διαχειριστούν και τις φυσικές συνέπειες του στρες.
Η αιτία στο μικροσκόπιο
Υπάρχουν αρκετοί και διαφορετικοί λόγοι πίσω από το people-pleasing. Αυτές οι τάσεις συνήθως «πυροδοτούνται» από έναν συνδυασμό παραγόντων, στους οποίους περιλαμβάνεται ένα παρελθοντικό τραύμα, κάποια στιγμή δηλαδή ενδεχομένως να μην αισθανθήκατε ασφαλείς περιφρουρώντας τα όριά σας και αντίθετα να κάνατε κάτι που θα ευχαριστούσε τους άλλους, καθώς έτσι αισθανόσασταν πιο ασφαλείς. Τα ζητήματα αυτοεκτίμησης μπορεί επίσης να σας επηρεάσουν, καθώς εάν μάθατε ως παιδί ότι η αξία σας είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με όλα όσα κάνατε για τους άλλους, τότε είναι πολύ πιθανό να ενεργείτε με γνώμονα τις ανάγκες και τις επιθυμίες των άλλων στην ενήλικη ζωή σας. Ο φόβος της εγκατάλειψης είναι επίσης καθοριστικής σημασίας, καθώς αν δεχθήκατε την αγάπη ή την αποδοχή ως ανταπόκριση σε μια επιθυμητή συμπεριφορά, τότε είναι πιθανό να κάνετε πράγματα που θέλουν οι άλλοι, για να αποφύγετε την απόρριψη ακόμη και με τη μορφή κριτικής.
Ξεφεύγοντας από τη συνήθεια
Ενα σημαντικό βήμα για να απελευθερωθείτε από την τοξική αυτή συνήθεια είναι να αναγνωρίσετε πότε και πώς εκδηλώνεται στην καθημερινότητά σας. Μπορείτε να συνεχίσετε με πιο πρακτικές μεθόδους, οι οποίες περιλαμβάνουν:
#1 Ο εαυτός σας σε πρώτο πλάνο
Χρειάζεστε ενέργεια και συναισθηματικούς πόρους για να βοηθήσετε τους άλλους. Εάν δεν φροντίζετε τον εαυτό σας, δεν θα μπορείτε να κάνετε τίποτε για κανέναν άλλον. Δεν είναι εγωιστικό να θέτετε τις ανάγκες και τις επιθυμίες σας σε πρώτο πλάνο. Αντιθέτως, είναι απαραίτητο. Είναι καλό να βοηθάτε τους γύρω σας, είναι όμως υγιές να βοηθάτε αρχικά τον εαυτό σας, με τη βοήθεια αυτή να έχει διαφορετικές μορφές, από την ξεκούραση έως και τη θαρραλέα έκφραση της πραγματικής σας γνώμης.
#2 Η ασφάλειά σας; Στα όρια
Διαμορφώνοντας και περιφρουρώντας τα όριά σας θα σταματήσετε να ενεργείτε μόνο για τους άλλους. Την επόμενη φορά που κάποιος ζητήσει τη βοήθεια ή την παρέμβασή σας, σκεφτείτε:
· Πώς νιώθετε για την πράξη; Είναι κάτι που θέλετε να κάνετε ή φοβάστε;
· Εχετε χρόνο για να καλύψετε πρώτα τις δικές σας ανάγκες; Θα πρέπει να θυσιάσετε περιορισμένο ελεύθερο χρόνο ή να παραλείψετε μια απαραίτητη δουλειά;
· Αν πείτε τελικά «ναι», πώς θα νιώσετε μετά; Θα σας κάνει να νιώσετε χαρούμενοι ή δυσαρεστημένοι;
#3 Καλοσύνη στις προθέσεις σας
Είναι απολύτως φυσιολογικό και καλό να θέλετε να εκφράζετε την καλοσύνη σας. Αλλά η καλοσύνη δεν προέρχεται από την επιθυμία να κερδίσουμε την αποδοχή και γενικά δεν περιλαμβάνει κανένα κίνητρο πέρα από το να θέλετε να κάνετε τα πράγματα καλύτερα για κάποιον άλλον. Πριν προσφέρετε βοήθεια, σκεφτείτε τις προθέσεις σας και πώς θα σας κάνει να αισθανθείτε η πράξη. Θυμηθείτε ότι ο πρώτος αποδέκτης της καλοσύνης θα πρέπει να είστε εσείς οι ίδιοι και πράξτε ανάλογα.
