Η 4η Μαρτίου έχει καθιερωθεί ως Παγκόσμια Ημέρα ενάντια στην Παχυσαρκία. Πρόκειται για μία νόσο που αφορά και επηρεάζει 800 εκατομμύρια άτομα παγκοσμίως, για αυτό και έχει χαρακτηριστεί καταχρηστικά ως επιδημία. Ωστόσο, ο όρος επιδημία ή πανδημία αφορά ή «ταιριάζει» περισσότερο σε μεταδοτικές ασθένειες. Τέτοιες διαστάσεις έχει λάβει από πέρυσι η νόσος του κορoνοϊού SARS-CoV-2, η COVID-19.
Η έκταση που έχουν λάβει οι δύο νόσοι δεν είναι το μόνο κοινό που έχουν. Ολοένα και περισσότερα δεδομένα συντείνουν στην αναγνώριση της παχυσαρκίας ως σημαντικού παράγοντα κινδύνου για νόσηση. Ενδεικτικά, σοβαρά νοσούντες με COVID-19 και τιμή Δείκτη Μάζας Σώματος >30 kg/m2 (δηλαδή με παχυσαρκία) εμφανίζουν διπλάσιες σχεδόν πιθανότητες για νοσηλεία σε ΜΕΘ.
Δεν έχει αποσαφηνιστεί για ποιο λόγο παρατηρείται αυτό. Πιθανές άμεσες αιτίες είναι η υψηλότερη ευαισθησία ατόμων με υπερβάλλον βάρος σε αναπνευστικές λοιμώξεις και προβλήματα και η χρόνια χαμηλού βαθμού φλεγμονή που σχετίζεται με την παχυσαρκία. Ακόμα η επίδρασή της στο ανοσοποιητικό σύστημα καθώς και το είδος του εντερικού μικροβιώματος που σχετίζεται με την παχυσαρκία. Εμμέσως σημαντικό ρόλο παίζουν οι συννοσηρότητες της παχυσαρκίας, όπως ο διαβήτης, η καρδιαγγειακή νόσος και ο καρκίνος.
Πρέπει, επίσης, να τονισθεί ότι η διαχείριση ατόμων με παχυσαρκία και νόσο COVID-19 είναι μία πρόκληση. Συχνά τα συστήματα υγείας δεν είναι κατάλληλα σχεδιασμένα και διαμορφωμένα να αντιμετωπίσουν τις ιδιαίτερες ανάγκες αυτών των ασθενών, ακόμη και σε επίπεδο εξοπλισμού.
Συγχρόνως, η πανδημία της νόσου COVID-19 φαίνεται να αποτελεί μία νέα παράμετρο που ενδέχεται να συμβάλλει στην αύξηση του σωματικού βάρους, λόγω κυρίως των μέτρων περιορισμού, του αποκλεισμού και της απομόνωσης. Τα συγκεκριμένα μέτρα οδηγούν σε αλλαγές του τρόπου ζωής προς την κατεύθυνση της αύξησης του βάρους, όπως δείχνουν πρώιμα ερευνητικά δεδομένα. Επιλογές στην αγορά τροφίμων χαμηλότερης διατροφικής αξίας, για λόγους οικονομικούς ή πρακτικούς, μειωμένη φυσική δραστηριότητα και άσκηση και κοινωνική απομόνωση που επηρεάζει την ψυχική υγεία.
Απαραίτητη η σε βάθος κατανόηση
Οι επιπτώσεις από αυτή την παγκόσμια υγειονομική κρίση είναι ακόμα σε εξέλιξη, όπως και η πορεία της ίδιας της πανδημίας. Μπορεί, λοιπόν, σε σχέση με τη νόσο COVID-19 εν πολλοίς να πλέουμε σε «αχαρτογράφητα ύδατα», ωστόσο, αυτό που γνωρίζουμε και οφείλουμε να τονίσουμε για τη διαχείριση της παχυσαρκίας είναι ότι δεν λύνεται με επιφανειακή προσέγγιση, αλλά επιβάλλεται μία σε βάθος κατανόησή της για να φθάσουμε στις ρίζες της.
Πρόκειται για μια σύνθετη, πολύπλοκη, χρόνια νόσο. Τα αίτια είναι τόσο γενετικά όσο και περιβαλλοντικά. Για την αντιμετώπισή της το βέβαιο είναι ότι στο στόχαστρο πρέπει να μπει η ίδια η παχυσαρκία, όχι όμως τα άτομα με τη νόσο. Η δυσκολία της απώλειας και διατήρησης βάρους δεν θα πρέπει να ταυτίζεται με έλλειψη θέλησης και αυτοπειθαρχίας. Το στερεότυπο που αφορά στο στίγμα της παχυσαρκίας, πολλές φορές ακόμα και από επαγγελματίες υγείας, επιβαρύνει τα άτομα με παχυσαρκία και αποτελεί τελικά τροχοπέδη στην ορθή αντιμετώπισή της.
Ο Πανελλήνιος Σύλλογος Διαιτολόγων-Διατροφολόγων (ΠΣΔΔ), ως φορέας μεταξύ των στόχων του οποίου είναι η ανάδειξη του ρόλου της διατροφής για τη δημόσια υγεία, αναγνωρίζει διαχρονικά την παχυσαρκία ως νόσημα και πραγματοποιεί δράσεις για τη συνεχιζόμενη εκπαίδευση όλων των διαιτολόγων, όπως υψηλού επιπέδου συνέδρια, webinars, και φυσικά για την ευαισθητοποίηση του κοινού, όπως ενημερωτικές καμπάνιες, infographics και βίντεο, όντας ταυτόχρονα μία φωνή ευθύνης δίπλα στην Πολιτεία.
Τεράστια η αξία της πρόληψης
Το 2021 ο ΠΣΔΔ, στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Ημέρας κατά της Παχυσαρκίας και μέσα σε αυτή την πρωτόγνωρη παγκόσμια συγκυρία, υπογραμμίζει τον ρόλο της διατροφής ως μιας αναπόσπαστης πτυχής για την ορθή διαχείριση της παχυσαρκίας, αναδεικνύοντας παράλληλα την καταπολέμηση του στίγματος και την τεράστια αξία της πρόληψης και ευαισθητοποίησης ειδικών και κοινού.
Καλούμαστε, επομένως, να διαχειριστούμε δύο πανδημίες ταυτόχρονα, η μία επηρεάζοντας την άλλη σε μια αμφίδρομη σχέση. Οι προκλήσεις είναι μεγάλες, αλλά παρουσιάζονται και μοναδικές ίσως ευκαιρίες, εφόσον τις συνειδητοποιήσουμε. Είναι μείζονος σημασίας στόχος να σχεδιαστούν και να πραγματοποιηθούν παρεμβάσεις, ώστε να περιορίσουμε τον αριθμό και τη σοβαρότητα νόσησης από SARS-CoV-2 ατόμων με παχυσαρκία. Σημαντικό είναι επίσης να υλοποιηθούν στρατηγικές πρόληψης δεδομένου του υψηλού επιπολασμού της.
Ο ρόλος της διατροφής είναι καίριος και η συνδρομή του διαιτολόγου ως επαγγελματία υγείας μπορεί να αποδειχθεί κομβική. Η Πολιτεία οφείλει να αντιληφθεί ότι τώρα είναι η ιδανική ευκαιρία να σχεδιάσει και να εφαρμόσει πλάνο ενάντια στην παχυσαρκία. Είναι ευκαιρία να στρατολογηθεί το σύνολο του δυναμικού των διαιτολόγων, προκειμένου στο μέλλον να αποφευχθεί παρόμοια κρίση και να βελτιωθεί η υγεία του πληθυσμού.
