Νιώθετε ενοχές επειδή δεν προλάβατε να δείτε το παιδί σας προτού πέσει για ύπνο. Νιώθετε ενοχές επειδή δεν μπορέσατε να αντισταθείτε σε ένα κομμάτι τούρτας και χαλάσατε τη δίαιτα. Νιώθετε ενοχές επειδή αργήσατε στη δουλειά. Νιώθετε ενοχές επειδή τελικά δεν ξεκινήσατε γυμναστική. Πολλοί είναι οι λόγοι που μπορούν να μας κάνουν να νιώσουμε ενοχές, ωστόσο όταν αυτό το συναίσθημα διογκώνεται και γίνεται ο τρόπος που αντιδράτε σχεδόν σε κάθε κατάσταση, τότε πιθανότατα είστε ενοχικοί.
Δύο είδη ενοχών
Οι ενοχές είναι φυσιολογικές και απαραίτητες όταν αφορούν πράγματα που έχουμε κάνει και αντιβαίνουν στους κοινωνικά αποδεκτούς κανόνες. Όταν κυμαίνονται σε φυσιολογικά επίπεδα μας βοηθούν να προλάβουμε συμπεριφορές που θα μπορούσαν να πληγώσουν τους άλλους. Όταν όμως νιώθουμε διαρκώς ενοχές τότε θεωρούμαστε ενοχικοί άνθρωποι.
Ποια είναι τα χαρακτηριστικά των ενοχικών ανθρώπων;
Οι ενοχικοί άνθρωποι πιστεύουν ότι πρέπει να είναι πάντα σωστοί και να κρατούν τους άλλους συνεχώς ικανοποιημένους. Νιώθουν ότι αξίζουν μόνο όταν πληρούν αυτές τις προϋποθέσεις. Έτσι, οι έντονες ενοχές συνδέονται άμεσα με τις υπερβολικές προσδοκίες που έχει κάποιος από τον εαυτό του και ταυτόχρονα με τη χαμηλή αυτοεκτίμηση. Οι ενοχικοί τείνουν να κατηγορούν τον εαυτό τους για ό,τι συμβαίνει και δυσκολεύονται να αναγνωρίσουν το μερίδιο ευθύνης των άλλων σε μια αρνητική κατάσταση.
Ζητούν συχνά “συγγνώμη” ακόμη και χωρίς να φταίνε κάπου, επιβαρύνουν τον εαυτό τους με υπερβολικά καθήκοντα, ενδιαφέρονται πολύ για τη γνώμη των άλλων, καταρρέουν όταν δέχονται αρνητική κριτική, νιώθουν διαρκώς πίεση και στρες, λειτουργούν περισσότερο βάσει των “πρέπει” και λιγότερο βάσει των “θέλω” τους.
Συνήθως οι ενοχικοί άνθρωποι έχουν μεγαλώσει ως παιδιά σε ένα αυστηρό περιβάλλον, με γονείς με επιτακτικές απαιτήσεις.
Μπορούμε να ξεπεράσουμε αυτό το μοτίβο;
Το πρώτο βήμα για να ξεπεράσουμε οποιαδήποτε συνήθεια ή συμπεριφορά είναι να συνειδητοποιήσουμε αυτό που μας συμβαίνει. Τα σημάδια ότι είστε ενοχικοί είναι ότι δυσκολεύεστε να απαλλαγείτε από την ένταση και αντιδράτε συνεχώς νιώθοντας ενοχές.
Έπειτα, θα πρέπει να βρείτε τη ρίζα των ενοχών σας. Κάθε φορά που σας κατακλύζουν οι ενοχές, σκεφτείτε τι ακριβώς συνέβη, τι πέρασε από το μυαλό σας και τι σας οδήγησε τελικά να νιώσετε έτσι. Προσεγγίστε το ζήτημα με ψυχραιμία και προσπαθήστε να αποδομήσετε τα καταστροφολογικά σενάρια που σας γεμίζουν ενοχές.
Από εκεί και πέρα, είναι σημαντικό να αποδεχτείτε ότι δεν γίνεται -κι ούτε χρειάζεται- να είστε αρεστοί σε όλους. Αποδεχτείτε τον εαυτό σας όπως είναι και αγαπήστε τον. Εστιάστε στις δικές σας επιθυμίες και όχι τόσο στα “θέλω” των άλλων.
Αν νιώθετε ότι οι ενοχές σας κατακλύζουν, δυσκολεύοντας την καθημερινότητά σας, καλό θα είναι να απευθυνθείτε σε έναν ειδικό ψυχοθεραπευτή, ο οποίος θα σας βοηθήσει να μάθετε καλύτερα τον εαυτό σας και να βελτιώσετε -όσο γίνεται- την κατάσταση.
