Τα τελευταία χρόνια οι νευροεπιστήμες και οι επιστήμες Ψυχικής Υγείας μελετούν τη Συναισθηματική Νοημοσύνη σε ένα ευρύ πεδίο ανθρώπινης έκφρασης και συμπεριφοράς. Εκτός λοιπόν από τον παραδοσιακό δείκτη νοημοσύνης, το γνωστό σε όλους μας IQ, το EQ (Emotional Quotient) έχει μεγάλο επιστημονικό ενδιαφέρον και πρακτική εφαρμογή στην καθημερινή ζωή. Οπως επιβεβαιώνουν και οι νευροεπιστήμονες (οι επιστήμονες που μελετούν το πώς λειτουργεί ο ανθρώπινος εγκέφαλος), χάρη στη νευροπλαστικότητα, δηλαδή την ικανότητα που έχει ο εγκέφαλός μας να δημιουργεί νέες συνάψεις μεταξύ των νευρώνων και καινούργια νευρωνικά δίκτυα, μπορούμε να διακόψουμε την τροφοδοσία στα δίκτυα που αντιστοιχούν στις αρνητικές σκέψεις που παράγουν αρνητικά η επίπλαστα συναισθήματα, να τα αποδυναμώσουμε και στη θέση τους να χτίσουμε καινούργια.
Τα συναισθήματα είναι πολύ δύσκολο να ελέγχονται, με συνειδητή προσπάθεια. Προκαλούν την αλλαγή συμπεριφοράς ανάλογα με την κατάσταση στην οποία βρίσκεται ο άνθρωπος, τις σκέψεις που κάνει, τη μαθησιακή και εμπειρική του ιστορία και την τρέχουσα ψυχοσωματική του κατάσταση. Τα συναισθήματα πολλές φορές γίνονται αιτία να μην μπορεί να ζει κανείς με «λογικά» αποδεκτό τρόπο. Κατανοούμε λοιπόν ότι με προσπάθεια, εκπαίδευση και συνεχή εξάσκηση μπορούμε να αποκτήσουμε όλοι περισσότερη συναισθηματική νοημοσύνη μιας και δεν γεννιόμαστε με προκαθορισμένη ποιότητα και ποσότητα, απλά με την ικανότητα να την αναπτύσσουμε και να την εξελίσσουμε συνεχώς.
Χαρακτηριστικά ατόμων με υψηλό δείκτη EQ
Γνωρίζουν ποιοι είναι
Μπορούν να καταλάβουν τι τους κάνει να αισθάνονται με τον έναν ή με τον άλλον τρόπο. Μπορούν να αναγνωρίσουν σωστά την προέλευση και την πηγή των συναισθημάτων τους και αυτό τους κάνει ικανότερους στην αντιμετώπιση της σύγκρουσης ή των δύσκολων στιγμών.
Είναι αποφασιστικοί
Δεν λαμβάνουν παρορμητικές αποφάσεις. Αντ’ αυτού είναι ικανοί να ζυγίζουν τα υπέρ και τα κατά κάθε επιλογής. Ξέρουν τι θέλουν και τι όχι.
Διαχειρίζονται τα συναισθήματά τους
Η αυτεπίγνωση είναι ένας από τους θεμέλιους λίθους της συναισθηματικής νοημοσύνης. Η ικανότητα αυτή βοηθάει επίσης να αναγνωρίζετε τις διαθέσεις και τα συναισθήματά σας. Επιπλέον, το να έχετε αυτεπίγνωση σημαίνει ότι γνωρίζετε ότι οι διαθέσεις σας μπορούν να επηρεάσουν τους άλλους. Το να μάθετε να διαχειρίζεστε τα συναισθήματά σας αποτελεί ένα στοιχείο-κλειδί της συναισθηματικής νοημοσύνης.
* Δεν απωθείτε λοιπόν τα συναισθήματα που προήλθαν από τραυματικές εμπειρίες.
* Δεν χάνετε την ικανότητα να αισθανθείτε ή να εκφράσετε τα συναισθήματά σας.
* Δεν αποφεύγετε να αντιμετωπίσετε την πραγματικότητα γιατί είτε είναι πολύ οδυνηρή είτε δεν αισθανόσαστε ικανοί να αντεπεξέλθετε. Προσπαθείτε να επιλύσετε ή να αποδεχθείτε τι συμβαίνει και να αντιδράσετε ανάλογα και αποτελεσματικά.
* Δεν αποφεύγετε να αντιμετωπίσετε την πραγματικότητα του προσωπικού σας ελλείμματος. Αντίθετα, δουλεύετε προς την αυτοβελτίωση και την αυτοεξέλιξή σας.
«Ανοίγουν» την καρδιά τους
* Δείχνουν εμπιστοσύνη.
* Δεν φοβούνται να «εκτεθούν».
* Δεν έχουν «ανθυγιεινό» εγωισμό.
* Μπορούν να «διαχειριστούν» την απογοήτευση και την απόρριψη.
Αισθάνονται μεγάλη εσωτερική κινητοποίηση να πετύχουν τους στόχους τους
Η διαχείριση του φόβου αποτελεί κλειδί της επιτυχίας. Μπορούν να ανεχθούν τα υψηλά επίπεδα ματαίωσης και καθυστέρησης της ευχαρίστησης, καθώς περιμένουν την ικανοποίηση από μακροπρόθεσμους στόχους.
Αναλαμβάνουν την ευθύνη της ζωής τους
Η αποδοχή του εαυτού σας και η αυτοπεποίθηση μπορεί να σας κάνουν να έχετε μεγαλύτερη επίγνωση της δέσμευσής σας απέναντι στα πράγματα. Αυτό σημαίνει ότι αναλαμβάνετε την ευθύνη για τις χαρές και τις αποτυχίες σας, παίρνοντας στους ώμους σας το βάρος της επίλυσης των προβλημάτων σας. Αναλαμβάνετε το μερίδιο ευθύνης στις διαπροσωπικές σας σχέσεις και προσπαθείτε να τις εξελίξετε και να τις βελτιώσετε, έτσι ώστε τόσο εσείς όσο και οι άλλοι να αισθάνονται καλά και να προσπαθούν και εκείνοι αντίστοιχα να διατηρήσουν και να εξελίξουν τη σχέση.
Εχουν ενσυναίσθηση
Μπορούν να κατανοήσουν τα συναισθήματα των άλλων και να βάλουν τη σωστή «ταμπέλα» στο κάθε συναίσθημα. Ταυτόχρονα μπορούν να μπουν στη θέση του άλλου και να κατανοήσουν τα αίτια που οδηγούν στην εκάστοτε συμπεριφορά.
4 βήματα για να αυξήσετε τη συναισθηματική σας νοημοσύνη
1. Γνωρίστε καλύτερα τον εαυτό σας
Θέστε ερωτήματα, σκεφτείτε τη συμπεριφορά σας και μάθετε τις αξίες σας. Λίγη καθημερινή ενδοσκόπηση μπορεί να σας βοηθήσει να εντοπίσετε το πριν και το μετά της συναισθηματικής σας εξέλιξης. Αποδεχθείτε τα «δύσκολα», τα αρνητικά συναισθήματα που μπορεί να έχετε για τον εαυτό σας και προσπαθήστε να τα «απαλύνετε», να τα «διορθώσετε» και να τα αντικαταστήσετε – μετεξελίξτε τα σε θετικότερα και παραγωγικότερα.
* Εξωτερικεύστε τα συναισθήματά σας.
* Αφήστε το εαυτό σας ελεύθερο να κλάψει
* Εκφράστε τις ανάγκες σας στους άλλους.
* Αναγνωρίστε τις προσωπικές σας ανάγκες.
* Πείτε την αλήθεια για το πώς αισθάνεστε.
2. Ελέγχετε τα συναισθήματά σας
Αυτό δεν είναι εύκολο, όμως αξίζει να προσπαθήσετε να ελέγχετε τα συναισθήματά σας. Αν αισθάνεστε ότι αντιδράτε ανώριμα απέναντι σε κάτι, απομακρυνθείτε για ένα λεπτό από την κατάσταση. Μην ξεχνάτε ότι μόνο εσείς έχετε τον έλεγχο της ζωής σας και του πώς συμπεριφέρεστε ή αισθάνεστε.
3. Βρείτε την καθημερινή σας κινητοποίηση
Η βελτίωση της καθημερινότητας και της ποιότητας ζωής μας ξεκινάει από το πώς αισθανόμαστε. Ξυπνάτε κάθε πρωί με την ελπίδα να αυξήσετε τη συναισθηματική νοημοσύνη σας. Τα μεγάλα επιτεύγματα προέρχονται από μικρές επιτυχίες, μην το ξεχνάτε αυτό.
4. Συγχωρήστε
Ο ορισμός της συγχώρησης προκύπτει από την ίδια την ετυμολογία της λέξης. Συν + χωρώ σημαίνει «δίνω χώρο». Οι αρνητικές σκέψεις και η διαρκής ενασχόληση με ό,τι συνέβη, η διαιώνιση των αρνητικών συναισθημάτων και σκέψεων και η τοποθέτηση του εαυτού στον ρόλο του θύματος διαταράσσουν την ψυχική υγεία και γαλήνη του ατόμου, προκαλούν σκέψεις εκδίκησης και συνεπάγονται φόβο, άγχος και συμπτώματα κατάθλιψης. Αντίθετα, η διαδικασία της συγχώρησης αποφορτίζει το άτομο από τον ψυχικό πόνο που βιώνει λόγω της άσχημης συμπεριφοράς που δέχθηκε και εξαφανίζει τη συναισθηματική απειλή. Επιπροσθέτως, η συγχώρηση προσφέρει απελευθέρωση από τα δυσάρεστα συναισθήματα, ψυχική ηρεμία και ψυχολογική κάθαρση.
Η συγχώρηση δεν αποτελεί προϊόν ψυχικής δύναμης του ατόμου, ούτε ένδειξη αλτρουισμού, αλλά επέρχεται ως αποτέλεσμα μιας απλής νοητικής επεξεργασίας του τραυματικού γεγονότος και της λειτουργικής διαχείρισης των ψυχολογικών και συμπεριφορικών αντιδράσεων που αυτό μας προκάλεσε. Με άλλα λόγια, επανακτά τον έλεγχο πλέον στις σκέψεις και στα συναισθήματά του.
Ευχαριστούμε για τη συνεργασία την κυρία Βάσω Μακαρώνη, κλινική ψυχολόγο-ψυχοθεραπεύτρια
