Μη μου πείτε, ξεχνάτε ονόματα, αργείτε να απαντήσετε σε ερωτήσεις ή να κάνετε υπολογισμούς, πάλι ξεχάσατε πού βάλατε τα κλειδιά σας μόλις μπήκατε σπίτι σας, σας πήρε τουλάχιστον 5 λεπτά να θυμηθείτε πού παρκάρατε χθες βράδυ και δεν είστε σίγουροι αν θυμηθήκατε να πάρετε τη βιταμίνη, τον σίδηρο ή το χάπι του θυρεοειδούς που παίρνετε κανονικά κάθε πρωί μόλις ξυπνάτε… Μην αγχώνεστε. Το μυαλό σας δεν βρίσκεται σε φθίνουσα πορεία. Δεν είστε ένα βήμα πριν από την άνοια. Κατά πάσα πιθανότητα το μυαλό σας απλώς ωριμάζει…

Μειώνεται η διανοητική ικανότητα στους μεσηλίκους;

Είναι αναμενόμενο να αναρωτιόμαστε συχνά, ίσως και να ανησυχούμε: Είναι άραγε φυσιολογικό αυτό που μας συμβαίνει και μας διαφεύγουν ολοένα και περισσότερες λεπτομέρειες; Πρόκειται για τα προεόρτια προβλημάτων άνοιας που θα μας απασχολήσουν, ακόμα και μετά από πολλά χρόνια; Μήπως ήρθε η ώρα να πάρουμε τα μέτρα μας; Οι επιστήμονες μας διαβεβαιώνουν ότι δεν χρειάζεται να ανησυχούμε. Αντίθετα, πιστεύουν ότι μετά τα 40 αρχίζουμε να εστιάζουμε την προσοχή μας σε διαφορετικά πράγματα από ό,τι όταν ήμασταν νεότεροι και ότι κατά κάποιον τρόπο «επιλέγουμε» ποιες πτυχές και λεπτομέρειες από καθετί θα κρατήσουμε ώστε να μην «επιβαρύνουμε» τελικά το μυαλό μας. Κάποτε θεωρούνταν ότι οι 40ρηδες είναι μεγάλοι και ότι στη δεκαετία των 40 ξεκινά η διανοητική και σωματική έκπτωση και ανοίγει ο δρόμος για τα γηρατειά. Αποδεικνύεται όμως πλέον ότι όσα πιστεύαμε για τη μέση ηλικία είναι λανθασμένα και αποσπασματικά. Oσον αφορά τον εγκέφαλο, για πολλά χρόνια οι επιστήμονες πίστευαν ότι όσο περνούσαν τα χρόνια τα εγκεφαλικά κύτταρα άρχιζαν σιγά σιγά να πεθαίνουν και έτσι προέκυπταν προβλήματα μνήμης, μείωση της λογικής ικανότητας, ακόμα και κατάθλιψη. Αλλά τελευταίες έρευνες από τους νευροεπιστήμονες και τους ψυχολόγους δείχνουν ότι ο εγκέφαλος μεγαλώνοντας κατά πάσα πιθανότητα αναδιοργανώνεται, βελτιώνει τις σημαντικές λειτουργίες του και μάλιστα υιοθετεί μια πιο αισιόδοξη θέαση των πραγμάτων. Eτσι, μπορούμε να αναγνωρίζουμε τα μοτίβα ευκολότερα, κάνουμε πιο σωστές κρίσεις και βρίσκουμε τις καλύτερες λύσεις στα προβλήματα. Οι επιστήμονες μας παρομοιάζουν με γνωσιακές αυθεντίες, που φτάνουν στο ανώτερο σημείο τους στη μέση ηλικία. Το μεσήλικο μυαλό είναι δηλαδή σοφότερο, πιο ικανό και πιο ευέλικτο από ό,τι νομίζαμε παλιά.

Πώς να θυμόμαστε καλύτερα όλα όσα τείνουμε να ξεχνάμε

Σύμφωνα με τις έρευνες υπάρχουν κάποια πράγματα που θα μας βοηθήσουν να διατηρήσουμε το μυαλό μας κοφτερό. Eτσι οι επιστήμονες ισχυρίζονται ότι μπορεί να μας βοηθήσουν:

* Ο διαλογισμός, που έχει βρεθεί να βελτιώνει τη γνωστική ικανότητα.
* Η αεροβική άσκηση και κάθε είδος άσκησης κατά τη διάρκεια της οποίας αυξάνεται ο καρδιακός ρυθμός.
* Το ελαφρύ στρες, όπως για παράδειγμα αυτό που δημιουργείται στο μυαλό μας από την πείνα όταν κάνουμε δίαιτα.
* Οι κοινωνικές επαφές.
* Μια μεσογειακή δίαιτα πλούσια σε αντιοξειδωτικά και χαμηλή σε κακά λιπαρά.
* Τα διανοητικά ερεθίσματα (π.χ. τα σουντόκου, το διάβασμα, το να μάθουμε κάτι καινούργιο, όπως μια ξένη γλώσσα ή ένα μουσικό όργανο κ.λπ.).
* Η καλή διατήρηση της φυσικής μας υγείας. Η πίεσή μας, η χοληστερίνη μας και το ζάχαρό μας πρέπει να είναι σε φυσιολογικά επίπεδα γιατί μπορεί να επηρεάσουν εκτός από το σώμα μας και το μυαλό μας.
* Η αποφυγή του καπνίσματος και η λελογισμένη χρήση αλκοόλ.
* Ο καλός ύπνος.
* Η διαχείριση του στρες.
* Η χρήση όλων των αισθήσεών μας (π.χ. όσφρηση, γεύση) όταν ερχόμαστε σε επαφή με κάτι που θέλουμε να θυμηθούμε αργότερα.
* Η αυτοπεποίθηση και η βεβαιότητα ότι δεν γερνάμε ούτε το μυαλό μας γίνεται πλέον λιγότερο λειτουργικό.
* Το να επιλέγουμε πού θα «σπαταλήσουμε» τις γνωστικές μας δυνατότητες. Ας γράφουμε σε ατζέντες, λίστες και ημερολόγια (ηλεκτρονικά ή χάρτινα) όλα όσα δεν θέλουμε να ξεχάσουμε κι ας αφήνουμε χώρο στο μυαλό μας για τα υπόλοιπα που έχουν σημασία για εμάς.
* Το να επαναλαμβάνουμε όσα θέλουμε να θυμόμαστε. Αν δηλαδή γνωρίσουμε κάποιον και φοβόμαστε ότι αργότερα θα ξεχάσουμε το όνομά του, μπορούμε να επαναλάβουμε το όνομά του στη συζήτηση μαζί του ώστε να έχουμε αργότερα περισσότερες πιθανότητες να το θυμηθούμε.
* Το να αφήνουμε χρόνο ανάμεσα στις φορές που επαναλαμβάνουμε κάτι ώστε να είμαστε σίγουροι ότι θα το θυμόμαστε αργότερα. Δεν είναι σκόπιμο, λένε οι ειδικοί, να το επαναλαμβάνουμε πολλές φορές την ίδια στιγμή αλλά σε τακτά χρονικά διαστήματα.

Βιβλιογραφία: «The Secret Life of the Grown-Up Brain: Discover The Surprising Talents of the Middle-Aged Mind», Barbara Strauch, Penguin Books.