Σχεδόν 3 δισεκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο ζουν σε περιοχές από όπου απουσιάζουν επαρκείς ψυχόμενες αποθήκες για εμβόλια, ενώ ακόμα και οι ανεπτυγμένες χώρες ίσως αντιμετωπίσουν ελλείψεις σε αεροπλάνα και ξηρό πάγο για να εμβολιάσουν τους πληθυσμούς τους κατά της Covid-19.
Σύμφωνα με τηλεγράφημα του Associated Press, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας εκτιμά ότι περίπου το ένα τρίτο της παγκόσμιας παραγωγής εμβολίων κάθε είδους καταλήγει στα σκουπίδια, συχνά λόγω της έκθεσης σε υψηλές θερμοκρασίες ή λόγω θραύσης κατά τη μεταφορά.
Ψυχρή Αλυσίδα
Όλα τα σημερινά εμβόλια περιέχουν πρωτεΐνες ή άλλα ευαίσθητα βιομόρια, και πρέπει να διατηρούνται σε χαμηλή θερμοκρασία, ακόμα και στους -70 βαθμούς Κελσίου σε κάποιες περιπτώσεις. Και η διατήρηση των εμβολίων σε σταθερές θερμοκρασίες απαιτεί επίσης φορτηγά ψυγεία, επαρκές οδικό δίκτυο, αξιόπιστη ηλεκτροδότηση αλλά και προσεκτικό σχεδιασμό.
Σύμφωνα με το AP, ειδικοί διεθνών οργανισμών προειδοποιούν ότι μεγάλο μέρος του πλανήτη αδυνατεί να συντηρήσει τη λεγόμενη «ψυχρή αλυσίδα» της διανομής εμβολίων. Το πρόβλημα αφορά το μεγαλύτερο μέρος της Κεντρικής Ασίας και της Ινδίας, μέρος της Λατινικής Αμερικής και σχεδόν όλη την Αφρική.
Κι αυτό σημαίνει ότι οι φτωχοί πληθυσμοί που πλήττονται δυσανάλογα από την πανδημία πιθανότατα θα είναι και οι τελευταίοι που θα εμβολιαστούν. Το εμπόδιο αυτό έρχεται να προστεθεί στις δραματικές ανισότητες που ζουν δισεκατομμύρια άνθρωποι, οι οποίοι εργάζονται σε συνθήκες συνωστισμού και δεν έχουν πρόσβαση σε ιατρικό οξυγόνο και υποδομές υγείας.
Για φτωχές χώρες όπως η Μπουρκίνα Φάσο και η Βενεζουέλα, οι καλύτερες προοπτικές για την προμήθεια εμβολίων είναι η πρωτοβουλία Covax με επικεφαλής τον ΠΟΥ και την οργάνωση Gavi.
Σήμερα, 42 υποψήφια εμβόλια κατά του κοροναϊού βρίσκονται στο στάδιο των κλινικών δοκιμών και ακόμα 151 υποβάλλονται σε προ-κλινικά πειράματα, σύμφωνα με τον ΠΟΥ. Τα εμβόλια που θα επιλέξει για διανομή η Covax πιθανότατα θα απαιτούν ψύξη στους 2-8 βαθμούς Κελσίου, ωστόσο το υποψήφιο εμβόλιο της Pfizer, πιθανώς ένα από τα πρώτα που θα φτάσουν στην αγορά, απαιτεί ψύξη στους -70 βαθμούς.
Σύμφωνα όμως με μελέτη της γερμανικής εταιρείας διαχείρισης εμπορευμάτων DHL, η τεχνολογία βαθιάς κατάψυξης βρίσκεται πέρα από τις δυνατότητες των δύο τρίτων του πλανήτη.
Επιπλέον, η γερμανική εταιρεία εκτιμά ότι για την εμβολιαστική κάλυψη ολόκληρου του παγκόσμιου πληθυσμού θα χρειάζονταν 15.000 πτήσεις, απαίτηση που θα μπορούσε να φέρει στα όριά του το δίκτυο αερομεταφορών αλλά και τους προμηθευτές ξηρού πάγου (στερεό διοξείδιο του άνθρακα) ο οποίος χρησιμοποιείται συχνά για τη συντήρηση των φορτίων.
Ακόμα και πριν από το ξέσπασμα της πανδημίας πριν από οκτώ μήνες, η πρωτοβουλία Gavi και η UNICEF υλοποιούσαν πρόγραμμα διάθεσης ψυγείων για εμβόλια στην Αφρική και την Ασία, καλύπτοντας 40 χιλιάδες νοσοκομεία και άλλες εγκαταστάσεις.
H προσπάθεια τώρα εντείνεται χάρη σε διεθνή προγράμματα για τη διανομή χιλιάδων ψυγείων που λειτουργούν με ηλιακή ενέργεια. Η UNICEF πειραματίζεται επίσης με την παράδοση εμβολίων με drone, αν και όλα δείχνουν ότι το πρόβλημα της έλλειψης ψυγείων δεν θα λυθεί έγκαιρα.
