Ο Οκτώβριος είναι ο μήνας κατά του καρκίνου του μαστού, του πιο συχνού καρκίνου στις γυναίκες, που θα απασχολήσει τη 1 γυναίκα στις 7 κάποια στιγμή της ζωής της. Τα καλά νέα; Ολο και περισσότερα καινοτόμα φάρμακα εναντίον του καρκίνου του μαστού υπόσχονται μακρά επιβίωση και πολύ καλή ποιότητα ζωής ακόμα και στις γυναίκες που βρίσκονται σε δυσκολότερη θέση και μάχονται με τον μεταστατικό καρκίνο του μαστού. Μάλιστα οι ειδικοί τονίζουν ότι τα τελευταία πέντε χρόνια η χημειοθεραπεία τείνει να παραγκωνιστεί από άλλες στοχευμένες θεραπείες – κατά κανόνα σε μορφή χαπιών – με πολύ λιγότερες παρενέργειες, οι οποίες και δίνονται στις γυναίκες εξατομικευμένα, αφού πρώτα μελετήσει ο ογκολόγος τους τον τύπο του όγκου που έχουν ώστε να αποφασίσει τι ακριβώς μπορεί να τις βοηθήσει.

Εχουν αυξηθεί οι γυναίκες που παθαίνουν καρκίνο του μαστού;

Σε αυτή την ερώτηση οι ειδικοί απαντούν ότι δεν έχουν αυξηθεί τα κρούσματα, αν και δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι άνθρωποι ζουν στις μέρες μας περισσότερο, οπότε και έχουν περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν κάποια νεοπλασία. Αυτό που μάλλον συμβαίνει είναι ότι ακούμε γύρω μας συχνότερα για περιπτώσεις καρκίνου του μαστού καθώς πλήττει όλο και νεότερες γυναίκες. Το γιατί παρατηρείται αυτό δεν είναι βέβαιο. Πιθανώς αυτό συμβαίνει επειδή η διάγνωση τίθεται όλο και πιο έγκαιρα – βρίσκονται δηλαδή ολοένα και περισσότερες περιπτώσεις πρώιμου καρκίνου του μαστού. Ενας άλλος σημαντικός παράγοντας έχει να κάνει με το γεγονός ότι οι γυναίκες τεκνοποιούν όλο και αργότερα, με αποτέλεσμα να είναι πιο εκτεθειμένες σε μία πιθανή νεοπλασία. Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι η μέση ηλικία στην οποία εμφανίζεται ο καρκίνος του μαστού είναι μεταξύ των 50 και των 60 ετών και επίσης ότι λανθασμένα θεωρούν κάποιοι ότι οι μεγαλύτερες γυναίκες δεν κινδυνεύουν. Το γεγονός είναι ότι όσο περνάει η ηλικία αυξάνει ο κίνδυνος να νοσήσουμε από καρκίνο του μαστού, απλά στις μεγαλύτερες γυναίκες είναι «ηπιότερος» ο καρκίνος του μαστού.

Η καλύτερη θεραπεία είναι η πρόληψη

Η οδηγία για τις Ελληνίδες – όπως και για τις υπόλοιπες Ευρωπαίες – είναι μετά τα 40 να κάνουν κάθε χρόνο ψηφιακή μαστογραφία (δεν φαίνεται ότι η όποια βλάβη από την ακτινοβολία που δέχεται μία γυναίκα από την ψηφιακή μαστογραφία μπορεί να υπερκεράσει το πιθανό προληπτικό όφελος που της προσφέρει η ετήσια μαστογραφία) και υπέρηχο μαστών. Μέχρι ποια ηλικία; Μέχρι την ηλικία που μπορεί η γυναίκα να λάβει ριζική θεραπεία – εφόσον νοσήσει (αυτό μπορεί να σημαίνει και μέχρι τα 80 ή τα 85 έτη μιας γυναίκας). Οσον αφορά τις γυναίκες που έχουν κληρονομικό ιστορικό, αυτές θα πρέπει μετά από συνεννόηση με τον γιατρό τους να ακολουθούν διαφορετικό πρωτόκολλο παρακολούθησης (που ξεκινά σίγουρα σε μικρότερη ηλικία και που μπορεί να περιλαμβάνει και άλλα είδη εξετάσεων, όπως είναι για παράδειγμα η μαγνητική μαστογραφία).

Οσα προστατεύουν και όσα επιβαρύνουν

Πολλές έρευνες έχουν γίνει θέλοντας να διαλευκάνουν το τι μπορεί να μειώνει ή αντίστοιχα να αυξάνει τον κίνδυνο να νοσήσουμε από καρκίνο του μαστού.

Ετσι έχει βρεθεί ότι μπορεί να προστατεύει:

* Ο θηλασμός.
* Η σωματική άσκηση (τουλάχιστον 75 λεπτά την εβδομάδα).
* Η διατήρηση ενός υγιούς σωματικού βάρους.
Αντίθετα μπορεί να μας επιβαρύνει:
* Το κάπνισμα.
* Το αλκοόλ.
* Η πρώιμη ήβη (πριν από τα 11 χρόνια).
* Η όψιμη εμμηνόπαυση (όταν η περίοδος δηλαδή σταματά μετά τα 50).
* Η υπογονιμότητα από την πλευρά της γυναίκας (και μάλλον όχι η υποβοηθούμενη αναπαραγωγή όπως οι επιστήμονες πίστευαν παλιά).
* Η καθυστέρηση της τεκνοποίησης.
* Η κληρονομική προδιάθεση, που όμως ευθύνεται μόνο για το 7% με 10% των καρκίνων του μαστού.
* Το σωματικό βάρος (ειδικά μετά την εμμηνόπαυση επειδή υπερπαράγονται τα οιστρογόνα από την περιφέρεια).
* Η παρατεταμένη λήψη ορμονών (τουλάχιστον για μία 5ετία σε σταθερή βάση), όπως για παράδειγμα αντισυλληπτικών και / ή ορμονικής υποκατάστασης.

Ο καρκίνος του μαστού έχει γενικά καλή πρόγνωση

Ο πρώιμος καρκίνος του μαστού (στάδιο 1 και 2) θεραπεύεται πλήρως σε ποσοστό που ξεπερνά το 90% με 95% (οι επιστήμονες σε αυτή την περίπτωση μιλούν για πολυετή επιβίωση). Ο καρκίνος του μαστού θεωρείται ότι είναι στο στάδιο 1 όταν ο όγκος είναι μέχρι 2 εκατοστά και δεν έχει λεμφαδενικές μεταστάσεις και ότι είναι στο στάδιο 2 αν έχουν προσβληθεί από ένας έως τρεις λεμφαδένες. Ομως το 10% των περιπτώσεων καρκίνου του μαστού διαγιγνώσκονται όταν έχουν ήδη υπάρξει μεταστάσεις (είτε επειδή η γυναίκα έχει αμελήσει τις προληπτικές εξετάσεις είτε επειδή ο καρκίνος ήταν πολύ επιθετικός). Σε κάθε περίπτωση όμως οι ειδικοί τονίζουν ότι υπάρχουν πολλές θεραπευτικές επιλογές και δυνατότητες που δίνουν στις γυναίκες ελπίδα για περισσότερα και καλύτερα χρόνια ακόμα και στην περίπτωση του μεταστατικού καρκίνου του μαστού. Οι τρεις θεραπευτικοί πυλώνες στα χέρια των γιατρών είναι η χειρουργική εξαίρεση, η ογκολογική θεραπεία (χημειοθεραπεία, ορμονοθεραπεία, ανοσοθεραπεία) και η ακτινοβολία. Ο γιατρός θα επιλέξει ποιο είδος θεραπευτικού σχήματος θα εφαρμόσει λαμβάνοντας υπόψη πολλά από τα χαρακτηριστικά του καρκίνου (π.χ. αν έχει προκύψει πριν ή μετά την εμμηνόπαυση, αν είναι ορμονοεξαρτώμενος, όπως συμβαίνει στο 60% με 70% των περιπτώσεων, ή το πόσο επιθετικός είναι).

Οι καινοτομίες της τελευταίας πενταετίας

Την τελευταία πενταετία – ειδικά για την αντιμετώπιση του μεταστατικού ορμονοεξαρτώμενου καρκίνου του μαστού – χρησιμοποιούνται όλο και περισσότερο καινούργιοι στοχευτικοί παράγοντες που στοχεύουν στους ορμονικούς υποδοχείς. Σε συνδυασμό με τα αντιοιστρογόνα, πετυχαίνεται μακρά επιβίωση με άριστη ποιότητα ζωής (τα φάρμακα αυτά έχουν πολύ λιγότερες παρενέργειες καθώς δεν χάνονται τα μαλλιά, δεν προκαλείται ναυτία, κόπωση ή αιματολογική τοξικότητα στις περισσότερες περιπτώσεις). Τα συγκεκριμένα φάρμακα έχουν καλύτερα αποτελέσματα από τη χημειοθεραπεία και οι μελέτες δείχνουν ότι το όφελος στην επιβίωση έναντι της χημειοθεραπείας είναι μεγαλύτερο κατά 30%. Αυτό που στοχεύουν τα φάρμακα αυτά είναι να καταστείλουν τις ήδη υπάρχουσες μεταστάσεις αλλά και την ανάπτυξη νέων με στόχο να γίνει ο καρκίνος του μαστού μια χρόνια νόσος. Αλλωστε όσο κερδίζεται χρόνος τόσο υπάρχει πάντα η ελπίδα να βρεθεί και κάποιο ακόμα καινούργιο και καινοτόμο φάρμακο. Αν ο καρκίνος δεν είναι ορμονοεξαρτώμενος αλλά τριπλά αρνητικός, τότε χρησιμοποιείται η ανοσοθεραπεία και η χημειοθεραπεία ως θεραπευτικό σχήμα, ενώ όσον αφορά την περίπτωση που υπάρχει κληρονομική/γενετική προδιάθεση (μεταλλάξεις στα γονίδια BRCA 1 και 2) υπάρχουν άλλα εξειδικευμένα φάρμακα (σε μορφή χαπιών) που χρησιμοποιούνται τα τελευταία 2 χρόνια περίπου. Αυτό που προσπαθούν να καταφέρουν οι επιστήμονες είναι να αναγνωρίζουν σε όλο και περισσότερους όγκους την ατομική τους ταυτότητα με αποτέλεσμα να προσφέρουν στους ασθενείς μία εξατομικευμένη φροντίδα, χρησιμοποιώντας πιο στοχευμένα φάρμακα με λιγότερες παρενέργειες και καλύτερα αποτελέσματα. Επιπλέον θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι στην Ελλάδα υπάρχουν διαθέσιμα – και δωρεάν μέσω των ασφαλιστικών ταμείων – όλα τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται στα μεγαλύτερα ογκολογικά κέντρα του εξωτερικού.

Ευχαριστούμε για τη συνεργασία την κυρία Φλώρα Σταυρίδη, παθολόγο-ογκολόγο.