Τα όνειρα αποτελούν ψευδαισθήσεις που εκδηλώνονται σε ορισμένα στάδια του ύπνου. Είναι εντονότερα κατά την διάρκεια του ύπνου REM (rapid eye movement), οπότε είναι λιγότερο πιθανό να θυμηθείτε το όνειρό σας. Γνωστές είναι στην επιστημονική κοινότητα οι επιδράσεις του ύπνου στην ρύθμιση της λειτουργίας του μεταβολισμού, στην ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης αλλά και στην λειτουργία του εγκεφάλου. Ωστόσο, είναι πιο δύσκολο για τους ερευνητές να εξηγήσουν το ρόλο των ονείρων. Όταν είμαστε ξύπνιοι, οι σκέψεις που δημιουργούμε ακολουθούν μια λογική σειρά. Όταν κοιμόμαστε, ο εγκέφαλός εξακολουθεί να είναι ενεργός, με τις σκέψεις όμως και τα όνειρα συχνά να μην βγάζουν νόημα. Αυτό το φαινόμενο μπορεί να οφείλεται, σύμφωνα με τους ειδικούς, στο γεγονός ότι τα όνειρα πυροδοτούνται από τα συναισθηματικά κέντρα του εγκεφάλου.
Τα όνειρα…
Οι ερευνητές εξακολουθούν να μην συμφωνούν απόλυτα για το σκοπό που επιτελούν τα όνειρα. Υπάρχουν, ωστόσο, ορισμένες ευρέως διαδεδομένες θεωρίες:
… ως «θεραπευτές»
Τα όνειρα που βλέπετε μπορεί να αποτελούν τρόπο αντιμετώπισης των συναισθημάτων που βιώνετε καθημερινά. Μιας και ο εγκέφαλός σας λειτουργεί σε πολύ πιο συναισθηματικό επίπεδο από ό, τι όταν είστε ξύπνιοι, ο εγκέφαλός σας μπορεί να κάνει συνδέσεις σχετικά με τα συναισθήματά σας που δεν θα έκανε ο συνειδητός σας εαυτός.
… και η αντίδραση πάλης ή φυγής
Μία από τις περιοχές του εγκεφάλου που είναι πιο δραστήρια κατά τη διάρκεια των ονείρων είναι η αμυγδαλή. Η αμυγδαλή αποτελεί το μέρος του εγκεφάλου που σχετίζεται με το ένστικτο επιβίωσης και την αντίδραση πάλης ή φυγής. Μια εκ των προσεγγίσεων υποδηλώνει ότι επειδή η αμυγδαλή είναι πιο ενεργή κατά τη διάρκεια του ύπνου από ό, τι κατά την αφύπνιση, μπορεί να είναι ο τρόπος του εγκεφάλου να σας προετοιμάσει να αντιμετωπίσετε μια ενδεχόμενη απειλή.
… ενισχύουν τις δημιουργικές τάσεις
Πολλοί είναι οι καλλιτέχνες που έχουν παραδεχθεί ότι στα όνειρά τους εμπνεύστηκαν πολλά μεγάλα έργα ή επιτυχίες, γεγονός που έρχεται να επιβεβαιώσει την θεωρία που θέλει τα όνειρα να ενισχύουν τις δημιουργικές μας τάσεις. Επιπλέον, καθώς κοιμάστε τα όνειρα τα οποία βλέπετε και οι σκέψεις που μπορεί να έχετε δεν περνούν από το φίλτρο της λογικής κι έτσι η δημιουργικότητα πραγματικά δεν συναντά περιορισμούς.
… ως βοηθοί της μνήμης
Μια ευρέως διαδεδομένη προσέγγιση σχετικά με τον σκοπό των ονείρων είναι ότι σας βοηθούν να αποθηκεύσετε σημαντικές αναμνήσεις και πράγματα που έχετε μάθει, να απαλλαγείτε από ασήμαντες λεπτομέρειες και να διαχωρίσετε περίπλοκες σκέψεις ή και συναισθήματα. Επιστημονικά δεδομένα πράγματι έχουν αποδείξει ότι ο ύπνος συμβάλλει στην ενίσχυση τόσο της μνήμης όσο και της μάθησης. Εάν μάθετε νέες πληροφορίες και έπειτα κοιμηθείτε πιθανότατα να μπορέσετε να τις ανακαλέσετε καλύτερα από ό, τι εάν το κάνετε δίχως την συμβολή του ύπνου. Ο τρόπος με τον οποίο τα όνειρα επηρεάζουν την μνήμη και την ανάκληση αναμνήσεων δεν είναι ακόμη κατανοητός. Όμως τα όνειρα μπορούν να βοηθήσουν τον εγκέφαλο να αποθηκεύσει αποτελεσματικότερα σημαντικές πληροφορίες, ενώ αποκλείει ερεθίσματα που θα μπορούσαν να επηρεάσουν τη μνήμη και τη μάθηση.
Γιατί δεν θυμόμαστε τα όνειρα;
Ένας από τους βασικότερους λόγους που μπορεί να είναι δύσκολο να θυμηθούμε τα όνειρά μας το επόμενο πρωί σχετίζεται με το γεγονός ότι η χημική ουσία του εγκεφάλου που συνδέεται με την μνήμη, γνωστή και ως νορεπινεφρίνη και η εγκεφαλική δραστηριότητα που συμβάλλει στην ανάκληση πληροφοριών βρίσκονται στα χαμηλότερα επίπεδα κατά την διάρκεια του ύπνου. Στην πραγματικότητα, εάν έχετε ένα όνειρο αλλά δεν ξυπνήσετε κατά τη διάρκεια του ονείρου, πιθανότατα, σύμφωνα με τους ερευνητές να μην μπορέσετε να το θυμηθείτε μόλις ξυπνήσετε. Τα όνειρα που θυμόμαστε είναι αυτά που συνεχίζονται ακόμα και όταν ξεκινήσουμε να ξυπνάμε, καταλήγουν οι ερευνητές.
