«Ας έχουμε την πολυτέλεια της ησυχίας» έγραφε η Τζέιν Οστεν στο βιβλίο της «Μάνσφιλντ Παρκ» περισσότερο από δύο αιώνες πριν και τα λόγια της σήμερα φαντάζουν πιο προφητικά από ποτέ. Οι άνθρωποι αναζητούμε την ησυχία, η οποία έχει αναχθεί σε πολυτέλεια. Αυτό οφείλεται τόσο στο γεγονός ότι ο κόσμος μας είναι φλύαρος και θορυβώδης και ότι η ησυχία είναι σπάνια και άρα ακριβή, όσο και στο ότι η έννοια της πολυτέλειας έχει αλλάξει πολύ τα τελευταία χρόνια. Η πολυτέλεια δεν μεταφράζεται μόνο σε υλικά αγαθά αλλά και σε εμπειρίες που έχουν να κάνουν με έναν τρόπο ζωής όσο πιο αυθεντικό γίνεται. Αλλωστε η έννοια της ησυχίας δεν έχει να κάνει μόνο με τον θόρυβο αυτόν καθαυτόν, αλλά με κάθε είδος ενόχλησης και διακοπής. Ίσως η ησυχία να είναι τόσο επιθυμητή ακριβώς επειδή είναι σχεδόν άπιαστη στις μέρες μας.
Η ησυχία στον αντίποδα της θορυβώδους ζωής μας
Ο άνθρωπος είναι κοινωνικό ον και έχει αναμφισβήτητα ανάγκη από επαφή και επικοινωνία. Δεν είναι άλλωστε σπάνιο για πολλούς από εμάς να έχουμε μάθει να θεωρούμε ότι βιώνουμε κάτι το αρνητικό και να νιώθουμε ακόμα και στρεσαρισμένοι όταν είμαστε μόνοι μας, χωρίς κοινωνικές αλληλεπιδράσεις και θορύβους. Μάλιστα κάποιες φορές μπορεί και να επιδιώκουμε τον θόρυβο. Ας σκεφτούμε πόσες φορές έχουμε ανοίξει την τηλεόραση ή το ραδιόφωνο, χωρίς στην ουσία να παρακολουθούμε, με τη δικαιολογία «να ακούγεται κάτι, για παρέα…». Δεν λαμβάνουμε ίσως υπ’ όψιν μας ότι σε αυτόν τον συνεχή θόρυβο το μυαλό μας, οι αισθήσεις μας, ο οργανισμός μας δεν χαλαρώνουν και δεν ηρεμούν ποτέ.
Είμαστε ένας υπολογιστής που βρίσκεται συνέχεια, αν όχι σε πλήρη λειτουργία, στο stand by. Έτσι, αυτό που έχουμε πραγματικά ανάγκη – και το οποίο συνειδητοποιούμε τα τελευταία κυρίως χρόνια, που η ζωή μας έχει γίνει πολύβουη – είναι η ησυχία. Οταν μιλάμε βέβαια για ησυχία, δεν εννοούμε απαραιτήτως την ανυπαρξία οποιουδήποτε θορύβου, αλλά εκείνων των θορύβων που έχει κατασκευάσει ο άνθρωπος. Ο αντίποδας του θορύβου, η απόλυτη ανυπαρξία του δηλαδή, μπορεί ακόμα και να μας τρελάνει. Πειράματα που έχουν γίνει σε ανηχοϊκούς θαλάμους έχουν δείξει ότι η απόλυτη απουσία ήχου μπορεί να είναι το ίδιο ενοχλητική με τον θόρυβο.
Αναζητώντας τη χαμένη ησυχία
Η ησυχία της φύσης όταν βρισκόμαστε μόνοι μας σε μια πεδιάδα ή σε ένα βουνό, όπου ακούγονται μόνο το θρόισμα των φύλλων, τα πουλιά, ο άνεμος και ίσως κάποια ζώα μακριά, είναι μια κατάσταση που μπορεί να μας κάνει να νιώσουμε την απόλυτη ηρεμία και ευτυχία. Είναι ουσιαστικά μια θεραπευτική και επουλωτική εμπειρία. Την τελευταία πενταετία, κυρίως, η ανάγκη να βρισκόμαστε σε πλήρη ησυχία τείνει να αναγνωρίζεται και να θεωρείται πλέον μια βασική ανάγκη, όπως το να κοιμόμαστε, να τρώμε ή να κάνουμε μπάνιο.
Έτσι έχουν δημιουργηθεί θέρετρα ησυχίας σε διάφορα σημεία του κόσμου, συχνά συνδυάζοντας τις διακοπές με διαλογισμό και γιόγκα. Σε αυτά μπορούμε να περάσουμε λίγες μέρες, εβδομάδες ή και μήνες ακόμα ώστε να ικανοποιήσουμε αυτή τη βασική ανάγκη του οργανισμού μας. Ουσιαστικά στα θέρετρα αυτά οι θαμώνες βιώνουν και μια τεχνολογική αποτοξίνωση, αφού μόλις φτάσουν εκεί παραδίδουν το τηλέφωνό τους και όλα τα ηλεκτρονικά μέσα που έχουν μαζί τους, με στόχο να απαλλαγούν από κάθε εξωτερικό ερέθισμα και να αφεθούν στην ήσυχη αγκαλιά της φύσης.
Η πολυτέλεια της ησυχίας δεν μας προσφέρεται μόνο στις διακοπές, αλλά και στο ταξίδι μας προς τα εκεί. Οι άνθρωποι που έχουν οικονομική άνεση και ταξιδεύουν στη διακεκριμένη θέση αποφεύγουν τα πολύβουα αεροδρόμια και τις αίθουσες αναμονής με τις πολλαπλές ανακοινώσεις και περιμένουν σε ήσυχες, καλά προστατευμένες αίθουσες. Η πολυτέλεια της ησυχίας που αγοράζουν τα χρήματα επεκτείνεται και στον αέρα. Ειδικά σχεδιασμένα ακουστικά που κοστίζουν μερικές εκατοντάδες ευρώ – και απευθύνονταν αρχικά σε πιλότους και αστροναύτες – μπορούν να απομονώσουν τελείως τους εξωτερικούς θορύβους του αεροπλάνου για τους επιβάτες, εφόσον τα αγοράσουν, και να τους βοηθήσουν έτσι να φτάσουν στον προορισμό τους σαφώς πιο ξεκούραστοι.
Ας μην ξεχνάμε όμως και τα «ήσυχα» βαγόνια στα τρένα. Από ό,τι φαίνεται, σύμφωνα με έρευνες, οι επιβάτες προτίθενται να πληρώσουν κάτι παραπάνω γι’ αυτή τη μικρή πολυτέλεια, και μάλιστα θα ήθελαν πολύ να συμβεί κάτι παρόμοιο και στα αεροπλάνα.
Το μέλλον διαγράφεται… σιωπηλό
Οι μηχανικοί προσπαθούν να κατασκευάσουν σπίτια που κλείνουν απ’ έξω τους όλους τους θορύβους, εφοδιασμένα με διπλά τζάμια, πόρτες, ειδικά υλικά. Οι ηλεκτρικές συσκευές διαφημίζονται τονίζοντας ως εξέχον χαρακτηριστικό τους το γεγονός ότι είναι αθόρυβες. Οι αγοραστές αναζητούν το ψυγείο, την ηλεκτρική σκούπα, το air-condition που κάνουν τον λιγότερο θόρυβο.
Φτιάχνονται κολλάρα που δεν θα αφήνουν τους σκύλους να γαβγίζουν τη νύχτα. Το αυτοκίνητο μέσα στο οποίο ο οδηγός και οι επιβάτες ακούνε τους λιγότερους δυνατούς εξωτερικούς θορύβους χαρακτηρίζεται ως πολυτελές ήδη από το 2104. Εταιρείες κατασκευάζουν δαχτυλίδια, μενταγιόν και ρολόγια που δονούνται όταν ο ιδιοκτήτης τους δέχεται ένα τηλεφώνημα, ώστε να τον απαλλάξουν από τον ενοχλητικό ήχο του κουδουνίσματος. Το 1/3 των Αμερικανών προτιμά να στέλνει μηνύματα από το να παίρνει τηλέφωνο και σιγά-σιγά η συνήθεια αυτή κατακτά όλο και περισσότερο και την Ευρώπη.
Αυτά και άλλα που πιθανότατα δεν περνάνε καν από το μυαλό μας υπόσχονται να μας βοηθήσουν να ξαναβρούμε μια από τις πιο φυσικές «πολυτέλειες» που μπορεί να απολαύσει ο σύγχρονος άνθρωπος και η οποία δεν είναι άλλη από την ησυχία.
