Ο αυτοέλεγχος αποτελεί την ικανότητα ρύθμισης και αλλαγής των απαντήσεων μας προκειμένου να αποφευχθούν ανεπιθύμητες συμπεριφορές, αυξάνοντας τις επιθυμητές ώστε να καταφέρουμε να επιτύχουμε τους μακροπρόθεσμους στόχους μας. Επιστημονικές μελέτες έχουν αποδείξει ότι ο αυτοέλεγχος είναι ιδιαίτερα σημαντικός για την υγεία και το αίσθημα ευεξίας. Κοινοί καθημερινοί στόχοι όπως η απώλεια βάρους, η τακτική άσκηση, η υγιεινή διατροφή αλλά και η εξοικονόμηση χρημάτων είναι μόνο μερικές από τις σημαντικές φιλοδοξίες που μπορεί να επηρεάσει σημαντικά.
Τι ακριβώς είναι ο αυτοέλεγχος;
Κατά καιρούς έχει χρησιμοποιηθεί μια ποικιλία όρων για τον αυτοέλεγχο, συμπεριλαμβανομένης της πειθαρχίας, της αποφασιστικότητας, της θέλησης και της έντασης. Οι ψυχολόγοι συνήθως ορίζουν τον αυτοέλεγχο ως:
- Την ικανότητα ελέγχου συμπεριφορών για την αποφυγή πειρασμών και την επίτευξη στόχων.
- Την ικανότητα καθυστέρησης της ικανοποίησης και της αντίστασης σε ανεπιθύμητες συμπεριφορές ή παρορμήσεις.
Τα οφέλη για την υγεία
Ο αυτοέλεγχος είναι ιδιαίτερα σημαντικός για τη διατήρηση υγιών συμπεριφορών. Οι τροφές που επιλέγετε να καταναλώσετε καθημερινά, πόσο συχνά ασκείστε, ακόμα και τα τακτικά ιατρικά check-up αποτελούν αποφάσεις που επηρεάζονται από τα επίπεδα αυτοελέγχου και έχουν τη δυνατότητα να επηρεάσουν την συνολική εικόνα της υγείας μας. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι ο αυτοέλεγχος μπορεί να έχει πολλές πιθανές επιδράσεις στην υγεία και την ευεξία:
- Σε μελέτη που έγινε σε παιδιά, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι εκείνα που είχαν υψηλότερα επίπεδα αυτοελέγχου ήταν λιγότερο πιθανό να γίνουν υπέρβαρα κατά την εφηβεία.
- Στα πλαίσια μιας διαφορετικής μελέτης διαπιστώθηκε ότι οι συμμετέχοντες που είχαν εξαντλήσει τη βούλησή τους σε μια άσχετη εργασία ήταν πιο πιθανό να παραδοθούν σε «πειρασμούς» όταν αργότερα παρουσιάστηκε κάτι που τους αποσπούσε την προσοχή από αυτό που έπρεπε να πραγματοποιήσουν.
Ενώ είναι εμφανές ότι ο αυτοέλεγχος είναι σημαντικός για την διατήρηση υγιών συμπεριφορών που προάγουν την υγεία μας, διευκολύνοντας την καθημερινότητά μας, είναι σημαντικό να μην εστιάζουμε μόνο σε αυτόν όταν θέλουμε να επιτύχουμε τον σκοπό ή τους στόχους μας, καθώς μπορεί με την πάροδο του χρόνου να αναπτύξει κανείς ενοχές και να κατηγορεί έντονα τον εαυτό του επειδή δεν μπορεί πάντα να συγκρατείται.
Στρατηγικές για την βελτίωσή του
Ειδικοί ψυχολόγοι υποστηρίζουν ότι ο αυτοέλεγχος είναι μια δεξιότητα που μπορεί να βελτιωθεί, με τις αποτελεσματικότερες πρακτικές να περιλαμβάνουν:
Αποφύγετε τον πειρασμό
Θα σας είναι πιο εύκολο αρχικά να αποφεύγετε οποιοδήποτε «πειρασμό», οποιοδήποτε δηλαδή παράγοντα ενδέχεται να σας θέσει εκτός προγράμματος. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει την επιθυμία σας να φάτε κάτι ανθυγιεινό ή και να θέλετε να αφήσετε μια υποχρέωση για μια… άλλη στιγμή ενώ γνωρίζετε ότι προέχει. Δοκιμάστε λοιπόν να αποφύγετε τους πειρασμούς, αποσπώντας την προσοχή σας με πιο υγιή και ωφέλιμη επιλογή. Δοκιμάστε να παραγγείλετε μια σαλάτα ή να κάνετε μια βόλτα στην γειτονιά σας. Δώστε ένα χρονικό περιθώριο στον εαυτό σας να ολοκληρώσει τις υποχρεώσεις σας και έπειτα μην ξεχάσετε να τον επιβραβεύσετε.
Μελλοντικά πλάνα
Επειδή όμως δεν θα μπορείτε πάντα να αποφεύγετε κάθε πειρασμό, είναι σημαντικό να σχεδιάσετε τι θα κάνετε ή πώς θα διαχειριστείτε το ενδεχόμενο εμφάνισής του. Έρευνες έχουν διαπιστώσει ότι τα νοητά σχέδια αναφορικά με όλα όσα θα κάνουμε για να τον αποφύγουμε, μπορούν να ενισχύσουν την θέλησή μας ακόμα περισσότερο. Κατά συνέπεια η ανθεκτικότητά μας αυξάνεται και μπορούμε να αντιμετωπίσουμε καλύτερα ενδεχόμενους πειρασμούς, ακόμα και αν… επιμένουν.
Εξασκήστε τον
Ειδικά στις αρχές μπορεί να παρατηρήσετε ότι ο αυτοέλεγχός σας τείνει να εξαντλείται εύκολα, το γεγονός αυτό όμως δεν είναι κάτι που θα πρέπει να σας αποθαρρύνει. Όπως και οι μυς του σώματος, έτσι και ο αυτοέλεγχος ενώ μπορεί να εξαντληθεί βραχυπρόθεσμα εξαιτίας της σκληρής δουλειάς, σταδιακά και με την πάροδο του χρόνου θα αρχίσει να βελτιώνεται. Είναι σημαντικό να εστιάσετε την ενέργειά σας και τον εαυτοέλεγχό σας σε ένα στόχο την φορά, καθώς όσο μεγαλύτερη η λίστα τόσο πιο γρήγορα αναμένεται να εξαντληθεί. Μόλις μετατρέψετε τις συμπεριφορές που απαιτούνται για την επίτευξη ενός στόχου σε συνήθειες, δεν θα χρειαστεί να αφιερώσετε τόση προσπάθεια για τη διατήρησή τους. Στη συνέχεια, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε τους πόρους σας για να επιτύχετε άλλους στόχους.
