Τον είπαν θεό και τον προ-σκύνησαν, τον είπαν δαίμονα και τον ξόρκισαν. Και εκείνος εκεί πάντα, για χιλιάδες χρό-νια μας χαρίζει το φως του, τη ζέστη του, την ίδια τη ζωή. Για τους αρχαί-ους Έλληνες ήταν ο φοβερός θεός. Ο ουρανοδρόμος, ο παντεπόπτης Ήλιος, που με το άρμα του έκανε τον γύρο του ουρανού. Στα παιδικά μας χρόνια συνηθίζαμε να τον σχεδιάζουμε στο πάνω μέρος του μπλοκ της ζωγραφικής. Τις περισσότερες φορές μάλιστα του προσθέταμε, καλλιτεχνική αδεία, ένα φαρδύ-πλατύ χαμόγελο. Τα σημερινά παιδιά υποθέτω θα τον ζωγραφίζουν αλλιώτικο. Αγριεμένο και εχθρικό, και δεν θα έχουν άδικο, γιατί ο ήλιος θύμω-σε. Τα αέρινα χάδια του ήλιου δεν είναι πλέον τόσο ανώδυνα. Αφήστε, λοιπόν, τον ήλιο να γίνει φίλος σας κλείνοντας την πόρτα στις βλαβερές του συνέπειες. Γιατί οι επιστήμονες συμφωνούν: Τό-σο η υπερβολική έκθεση στις ακτίνες του όσο και η έλλειψή του μπορεί να αποδειχθούν επικίνδυνες.
Ήλιος:
Φίλος και εχθρός
Είναι ένας φίλος που δεν μπορούμε να τον κοιτάξουμε στα μάτια. Και οι στενές επαφές μαζί του πρέπει να αποφεύγονται. Αυτό, βέβαια, δεν σημαίνει ότι πρέπει να διακόψουμε εντελώς τις σχέσεις μας. Ο Ήλιος, το λαμπερό αυτό αστέρι, είναι η πηγή ενέργειας που τροφοδοτεί τη βιολογική αλυσίδα πάνω στη Γη. Μπορούμε, λοιπόν, να λιαζόμαστε, αλλά με μέτρο.
Ως φίλος
Μας φτιάχνει το κέφι: Όλοι έχουμε παρατηρήσει ότι κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού η διάθεσή μας είναι καλή και νιώθουμε ένα αίσθημα ευφορίας. Το ηλιακό φως υποβοηθά την παραγωγή ενδορφινών, οι οποίες είναι υπεύθυνες για την καταπολέμηση του πόνου. Υπάρχουν ενδείξεις ότι τα αυξημένα ποσοστά μελαγχολίας, κατάθλιψης, ακόμα και αυτοκτονιών, στη βόρεια Ευρώπη οφείλονται ως έναν βαθμό στην έλλειψη ηλιοφάνειας.
Ενισχύει το ανοσοποιητικό μας σύστημα: Με τη συνετή παραμονή στον ήλιο δυναμώνει σημαντικά και η άμυνα του οργανισμού μας. Μας προστατεύει από την οστεοπόρωση, αλλά και τη ραχίτιδα: Η μεγαλύτερη ίσως προσφορά του ήλιου είναι η συμβολή του στην παραγωγή της βιταμίνης D. Το ασβέστιο είναι ο σημαντικότερος σύμμαχός μας ενάντια στην οστεοπόρωση, δεν είναι δυνατόν όμως να το συνθέσει ο οργανισμός μας από μόνος του, γι’ αυτό το λαμβάνει από τις τροφές και το εναποθέτει στον σκελετό μας. Για να το απορροφήσει, όμως, χρειάζεται τη βοήθεια της βιταμίνης D, η οποία σε ποσοστό 90% συντίθεται με τη βοήθεια της υπεριώδους ακτινοβολίας. Έτσι, έχει υπολογιστεί ότι 20΄ έκθεσής μας στον ήλιο καθημερινά είναι αρκετά για να πάρουμε την ποσότητα που χρειαζόμαστε. Επίσης, προστατεύει τα παιδιά από τη ραχίτιδα (αφορά παιδιά που στερούνται το ασβέστιο και τη βιταμίνη D).
Ευνοεί τη γονιμότητά μας: Ο ζεστός καιρός βελτιώνει την αγγείωση και κατ’ επέκταση τη λειτουργία του γυναικείου αναπαραγωγικού συστήματος. Όμως, σύμφωνα με έρευνες, και η ποιότητα του ανδρικού σπέρματος βελτιώνεται χάρη στη βιταμίνη D που παράγεται λόγω της έκθεσής μας στον ήλιο.
Δρα ευεργετικά στην ψωρίαση: Η ψωρίαση είναι ένα δερματικό νόσημα που στην πλειονότητα των περιπτώσεων παρουσιάζει καλύτερη εικόνα το καλοκαίρι χάρη στην επίδραση του ήλιου.
Βελτιώνει την ξηροδερμία: Η σμηγματορροϊκή δερματίτιδα (ξηροδερμία) βελτιώνεται χάρη στον ζεστό καιρό και στην υπεριώδη ακτινοβολία.
Ως εχθρός
Μας γερνάει γρηγορότερα: Η μακροχρόνια έκθεση στον ήλιο καταστρέφει τα κύτταρα της επιδερμίδας και το χόριο, δηλαδή το δέρμα μεταξύ επιδερμίδας και λίπους, και προκαλεί την πρόωρη γήρανση ή φωτογήρανση. Το πρόωρα γερασμένο δέρμα γίνεται ξηρό και τραχύ, χάνει την ελαστικότητά του και εμφανίζει βαθιές ρυτίδες και μελαγχρωματικές κηλίδες (σκουρόχρωμους λεκέδες).
Μπορεί να προκαλέσει καρκίνο του δέρματος: Αν καθόμαστε με τις ώρες στον ήλιο, εκτός από εγκαύματα, πανάδες και φωτογήρανση, κινδυνεύουμε να πάθουμε καρκίνο του δέρματος. Όσοι έχουμε ανοιχτόχρωμη επιδερμίδα που κοκκινίζει και καίγεται εύκολα, πρέπει να προσέχουμε ακόμα περισσότερο. Τα ηλιακά εγκαύματα κατά την παιδική ηλικία πολλαπλασιάζουν τις πιθανότητες εμφάνισης μελανώματος. Συγκεκριμένα, πάνω από 5 ηλιακά εγκαύματα πριν από την ηλικία των 15-20 ετών διπλασιάζουν την πιθανότητα αυτή. Τα ανοιχτόχρωμα δέρματα είναι πιο ευαίσθητα στα ηλιακά εγκαύματα και χρειάζονται μεγαλύτερη προστασία.
Πυροδοτεί την εμφάνιση πανάδων και εξανθημάτων: Αν είστε έγκυος, καλό είναι να αποφεύγετε την έκθεσή σας στον ήλιο την ώρα που οι ακτίνες του είναι κάθετες (11 π.μ. με 4 μ.μ.). Το δέρμα σας αυτήν την περίοδο είναι ακόμα πιο ευαίσθητο στο φως, καθώς η παραγωγή των ορμονών σας κατά την κύηση είναι αυξημένη. Είναι πολύ πιθανό, λοιπόν, αν δεν επιλέγετε τη σκιά, να εμφανίσετε πανάδες και εξανθήματα, τα οποία δύσκολα θα αντιμετωπίσετε, καθώς κατά την κύηση δεν επιτρέπεται και η χρήση πολλών φαρμακευτικών σκευασμάτων. Επίσης, είναι πολύ σημαντικό να μην ξεχνάτε ότι η υπεριώδης ακτινοβολία δεν βλάπτει μόνο εσάς αλλά και το έμβρυο.
Βλάπτει τα μάτια μας: Η αόρατη (υπεριώδης) ακτινοβολία σε μεγάλες δόσεις λόγω της αυξημένης ηλιοφάνειας, ειδικά σε συνθήκες έντονης αντανάκλασης του φωτός, όπως στη θάλασσα ή στο βουνό, μπορεί να αποβεί βλαβερή για τα μάτια σας. Οι υπεριώδεις ακτίνες του ήλιου είναι δυνατόν να προκαλέσουν άμεσες βλάβες, όπως οξεία φωτοκερατίτιδα ή επιπεφυκίτιδα, ή απώτερες, όπως πιο γρήγορη γήρανση του φακού του ματιού (καταρράκτη). Επίσης, μπορεί να είναι υπεύθυνες για την εμφάνιση νωρίτερα στη ζωή σας αλλοιώσεων που σχετίζονται με την ηλικία, όπως αλλοιώσεις της ωχράς κηλίδας του αμφιβληστροειδούς.
Πυροδοτεί την εμφάνιση έρπητα: Τα χείλη είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα απέναντι στην υπεριώδη ακτινοβολία. Γι’ αυτό, όταν υπάρχει ο ιός του επιχείλιου έρπητα στον οργανισμό, μπορεί να εμφανίσετε συμπτώματα. Θα πρέπει, λοιπόν, πάντα να προστατεύετε τα χείλη σας με τα κατάλληλα προϊόντα, όπως ένα αντιηλιακό στικ για τα χείλη με υψηλό δείκτη προστασίας.
Αν έχετε πολλές ελιές… και μάλιστα σε σημεία του σώματος που τα βλέπει ο ήλιος, πρέπει να φοράτε αντιηλιακό με υψηλό δείκτη προστασίας και να περιορίζετε στο ελάχιστο την ώρα ηλιοθεραπείας. Η παρατεταμένη ηλιοθεραπεία μπορεί να σκουρύνει και άλλο το χρώμα μιας ελιάς. Αν παρατηρήσετε οποιαδήποτε διαφορά στο χρώμα, στο μέγεθος ή στο σχήμα μιας ελιάς, σπεύστε αμέσως σε έναν δερματολόγο για να την ελέγξει.
Για όλα φταίει η Κοκό Σανέλ!
Διότι μια ωραία πρωία, στις αρχές της δεκαετίας του ’30, επέστρεψε από τις διακοπές της με ένα βαθύ μπρούντζινο χρώμα. Αυτό ήταν. Το σήμα της εκκίνησης για το δικαίωμα στο μαύρισμα είχε δοθεί. Μέχρι τότε, το σκούρο χρώμα από τον ήλιο εθεωρείτο συνώνυμο της χαμηλής κοινωνικής θέσης αλλά και δείγμα ασυγχώρητης αδιαφορίας. Στον ήλιο ήταν εκτεθειμένος ο απλός λαός που καταπιανόταν με αγροτικές εργασίες. Η πρωτοποριακή εμφάνιση της νεαρής τότε Κοκό ήταν αρχικά σκάνδαλο, με τον καιρό όμως οι συνθήκες ωρίμασαν και οι γυναίκες πέταξαν τα καπέλα τους και έστρεψαν προκλητικά το πρόσωπό τους στον ήλιο. Η αλλαγή των κανόνων ομορφιάς ήταν πια γεγονός. Στις δεκαετίες του ’60 και του ’70 η κατάσταση παίρνει διαστάσεις υστερίας. Μαύρισμα πάση θυσία. Το ηλιοκαμένο σώμα γίνεται συνώνυμο της υγείας, της ελεύθερης ζωής, της επαφής με τη φύση. Χιλιάδες άνθρωποι ανά τον κόσμο περνούν ατέλειωτες ώρες πλήρους ακινησίας κάτω από τον καυτό ήλιο. Έτσι, εμφανίστηκαν και τα πρώτα αντιηλιακά. Μόνο που τότε δεν αναζητούσαν αυτό που προστατεύει καλύτερα, αλλά αυτό που μαυρίζει περισσότερο. Μέχρι που ήρθε η τρύπα του όζοντος να μας προσγειώσει απότομα. Ο ήλιος θύμωσε. Έτσι, το σύνθημα άλλαξε και έγινε: «Ναι στον ήλιο, υπό προϋποθέσεις».
Εσείς πόσο κινδυνεύετε;
Ενώπιον του ήλιου δεν είμαστε όλοι ίσοι. Ανάλογα με τη μελανίνη που περιέχει το δέρμα μας εξαρτάται και η ικανότητά μας να μαυρίζουμε κατά τη διάρκεια της έκθεσής μας στον ήλιο. Για να προστατευτούμε από την ηλιακή ακτινοβολία, θα πρέπει πρώτα από όλα να μάθουμε ποιος είναι ο φωτότυπός μας και ποια είναι τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του. Για παράδειγμα, οι καστανοί και οι μελαχρινοί διαθέτουν ένα φυσικό πλεονέκτημα σε σχέση με τους κοκκινομάλληδες και τους ξανθούς, των οποίων το ανοιχτόχρωμο δέρμα περιέχει πολύ λιγότερες ποσότητες μελανίνης και ως εκ τούτου κινδυνεύουν περισσότερο από ένα πιθανό ηλιακό έγκαυμα βραχυπρόθεσμα, αλλά και από τη φωτογήρανση και την εκδήλωση κάποιου τύπου καρκίνου του δέρματος μακροπρόθεσμα. Για να συνειδητοποιήσετε πόσο κινδυνεύετε από τον ήλιο, πρέπει να βρείτε τον φωτότυπό σας. Ο φωτότυπος καθορίζεται από το χρώμα του δέρματος, των μαλλιών και των ματιών σας και υπάρχουν 6 φωτότυποι. Οι μεσογειακοί λαοί, μεταξύ των οποίων και εμείς οι Έλληνες, ανήκουμε στον 3ο ή στον 4ο φωτότυπο, πράγμα που σημαίνει ότι αντιμετωπίζουμε μέτριο κίνδυνο για ηλιακά εγκαύματα. Περισσότερο κινδυνεύουν να πάθουν ηλιακά εγκαύματα άνθρωποι με φωτότυπο 1 και 2, στους οποίους ανήκουν όσοι έχουν δέρμα που μαυρίζει από ελάχιστα έως καθόλου, ξανθά ή κόκκινα μαλλιά, ανοιχτόχρωμα μάτια και συχνά φακίδες.
Κορίτσια στον ήλιο
Συμβουλές πρόληψης
Μπορείτε να χαίρεστε με μέτρο τον ήλιο, αλλά λαμβάνοντας πάντα όλα τα απαραίτητα μέτρα προστασίας. Δηλαδή, αντιηλιακό με υψηλό δείκτη προστασίας, το οποίο πρέπει να ανανεώνεται ανά 2 ώρες και κάθε φορά που βγαίνετε από τη θάλασσα. Απλώνετε αρκετή ποσότητα αντιηλιακού. Δύο στρώσεις είναι καλύτερες από μία. Μην ξεχνάτε τα αφτιά, το πίσω μέρος του λαιμού, το πάνω μέρος του άκρου ποδιού και τα χέρια σας.
Μην κάθεστε πολλές ώρες στον ήλιο. Αποφεύγετε την έκθεσή σας σε αυτόν τις ώρες που η ηλιακή ακτινοβολία είναι ισχυρότερη (11 π.μ. – 4 μ.μ.).
Μη θεωρείτε ότι ο κίνδυνος είναι μικρότερος αν ο ουρανός είναι συννεφιασμένος.
Ένα ήδη μαυρισμένο δέρμα συνεχίζει να χρειάζεται προστασία από τις υπεριώδεις ακτίνες του ήλιου και τις βλαβερές του επιπτώσεις.
Μη φοράτε ποτέ άρωμα ή κολόνια στον ήλιο. Το δέρμα κινδυνεύει από αλλεργίες ή λεκέδες.
Το νερό ανακουφίζει από τη ζέστη, αλλά δεν σας προστατεύει από τον ήλιο. Οι σταγόνες του δρουν σαν φακοί, προσελκύοντας τις ακτίνες του ήλιου και αυξάνοντας τον κίνδυνο εγκαύματος.
Φροντίστε να φοράτε πλατύγυρο καπέλο, ώστε να προστατεύει αρκετά τα μάτια, το πρόσωπο και τον σβέρκο, περιοχές ιδιαίτερα ευαίσθητες.
Διαλέξτε προσεκτικά τα γυαλιά ηλίου, τα οποία πρέπει να έχουν τα κατάλληλα φίλτρα.
Μην ξεχνάτε και την προστασία των μαλλιών σας, ιδιαίτερα αν είναι βαμμένα. Ο ήλιος και η θάλασσα ξηραίνουν την τρίχα και αλλοιώνουν το χρώμα.
Το self-tan δεν είναι αντιηλιακό
Οι κρέμες self-tan μπορεί να χρωματίζουν το δέρμα σας και να το δείχνουν ηλιοκαμένο, όμως δεν σας προστατεύουν από την ηλιακή ακτινοβολία. Αυτό μόνο το αντιηλιακό μπορεί να το πετύχει. Επιπλέον, το φυσικό μαύρισμα προστατεύει ως έναν βαθμό από τα ηλιακά εγκαύματα, κάτι που δεν κάνει η ηλιοκαμένη όψη που δίνει ένα self-tan.
Φάρμακα και ήλιος: Επικίνδυνος συνδυασμός
Τι σχέση μπορεί να έχει η ηλιοθεραπεία με την αντιβίωση που παίρνετε ή τα αντιυπερτασικά σας; Όσο και αν σας φαίνεται παράξενο, η έκθεσή σας στον ήλιο μπορεί
να περιορίσει τη δραστικότητα κάποιων φαρμάκων, να εντείνει τις παρενέργειές τους ή να προκαλέσει φωτοευαισθησία (δερματική αντίδραση που εκδηλώνεται με ερυθρότητα, οίδημα, φλεγμονή, φλύκταινες, κνησμό ή έγκαυμα). Γι’ αυτό, αν παίρνετε φάρμακα, ειδικά τετρακυκλίνες, αντικαταθλιπτικά, ηρεμιστικά, διουρητικά, ορισμένα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη (για τη θεραπεία της αρθρίτιδας), κάποια αντιυπερτασικά, αντισυλληπτικά ή ρετινοειδή για τη θεραπεία της ακμής, ζητήστε συγκεκριμένες οδηγίες από τον γιατρό σας, ώστε να μη βρεθείτε προ δυσάρεστων εκπλήξεων.
ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗ δρ. ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΛΑΜΠΡΙΝΟΠΟΥΛΟΥ, δερματολόγο-αφροδισιολόγο.
