Τα προσωπικά όρια που διαμορφώνει κάθε άτομο συνήθως δεν είναι προφανή αλλά έχουν περιγραφεί ως μια αόρατη φούσκα, που προστατεύει εκείνον που τα θέτει, επιτρέποντας όμως ταυτόχρονα την γνήσια ανθρώπινη συναισθηματική εμπειρία. Αν και η διαμόρφωσή τους είναι δύσκολη, ο καθορισμός και η εφαρμογή τους θεωρούνται απαραίτητα στοιχεία της ψυχικής ευημερίας αλλά και της συναισθηματικής ασφάλειας. Τα όρια προσδίδουν την ισχυρή αίσθηση της αυτενέργειας σε σχέση με το φυσικό χώρο, το σώμα και τα συναισθήματα ενός ατόμου. Όλοι έχουμε περιορισμούς και με τα όρια τους επικοινωνούμε. Μπορούμε να θέσουμε όρια για τον προσωπικό χώρο, τα συναισθήματα και τις σκέψεις μας, την κουλτούρα μας, τα υπάρχοντά μας, τον χρόνο και την ενέργειά μας, την σεξουαλικότητα.
Πώς προστατεύουν την συναισθηματική υγεία;
Η λέξη όριο μπορεί να είναι λίγο «παραπλανητική» αναφορικά με την πραγματική λειτουργία που επιτελεί, καθώς μπορεί να μεταδίδει την ιδέα ότι διατηρούμε τον εαυτό μας μακρυά από τους άλλους ή τις συναισθηματικές εμπειρίες της καθημερινότητας. Στην πραγματικότητα όμως, τα όρια αποτελούν σημεία σύνδεσης, καθώς μας επιτρέπουν να συνάψουμε σχέσεις σε ποικίλους τομείς της καθημερινότητας, όπως ο επαγγελματικός ή ο προσωπικός, εξασφαλίζοντας ότι δεν θα είναι επιβλαβείς.
*Βελτίωση των σχέσεων και της αυτοεκτίμησης
Τα όρια προστατεύουν τις σχέσεις από την ανασφάλεια ή και την αστάθεια. Με αυτόν τον τρόπο μας φέρνουν πιο κοντά με τα άτομα γύρω μας και επομένως είναι απαραίτητα για την διαμόρφωση υγιών σχέσεων που επιδρούν θετικά στην ψυχοσύνθεσή μας. Θέτοντας όρια, βάζετε τον εαυτό σας σε προτεραιότητα ενώ όταν σέβεστε τα όρια των γύρω σας έχετε την δυνατότητα να αλληλεπιδράσετε μαζί τους με γόνιμο και υγιή τρόπο.
*Διατήρηση της ενέργειας
Τα όρια μας επιτρέπουν να διατηρούμε τη συναισθηματική μας ενέργεια. Δεν χρειάζεται να εφαρμόζετε τα ίδια όρια σε όλους ή να παραχωρείτε την ίδια άνεση. Τα όρια μας επιτρέπουν να διαμορφώνουμε διαφορετικά επίπεδα επικοινωνίας με το κάθε άνθρωπο που συναντάμε κι επομένως μπορείτε να επιλέξετε με ποιον θα έρθετε πιο κοντά, ποιος θα σας επηρεάσει περισσότερο, θα σας ακούσει και θα τον ακούσετε. Τα όρια κρατούν συνήθως μακρυά τα τοξικά άτομα, που μας εξαντλούν από την συναισθηματικής μας ενέργεια, χωρίς καν να το συνειδητοποιούμε.
*Πολύτιμος χώρος για εξέλιξη
Όταν «ξεφεύγουμε» από τα όρια που έχουμε θέσει, αφήνουμε τα άτομα γύρω μας να δουν μια πιο ευάλωτη πτυχή του εαυτού μας, πράγμα που σηματοδοτεί την εξέλιξή μας, τόσο την προσωπική όσο και της σχέσης. Καθώς ανοιγόμαστε σε κάποιο αγαπημένο μας πρόσωπο, του στέλνουμε αυτομάτως το μήνυμα ότι είναι ευπρόσδεκτοι να «ανοιχθούν» όποτε νιώσουν έτοιμοι και ασφαλείς.
Πώς διαμορφώνουμε τα όριά μας;
Η διαμόρφωση των ορίων αποτελεί μια ιδιαίτερα προσωπική υπόθεση, αφού κάθε άτομο προέρχεται από ένα διαφορετικό κοινωνικό-πολιτισμικό πλαίσιο, ζει με ένα διαφορετικό σετ αξιών και αποφασίζει βάσει διαφορετικών παραγόντων, διαμορφώνοντας διαφορετικές ερμηνείες. Ωστόσο, δύο είναι τα βασικότερα κριτήρια βάσει των οποίων μπορείτε να διαμορφώσετε τα δικά σας προσωπικά όρια:
- Ένστικτο: Το ένστικτό σας μπορεί να σας προειδοποιήσει πότε και ποιος μπορεί να επηρεάζει την ασφάλειά σας ή την συναισθηματική σας ηρεμία. Παρατηρήστε το σώμα σας, τον καρδιακό σας ρυθμό, το στομάχι, τον λαιμό, διότι συνήθως στέλνουν «μηνύματα» που μας προειδοποιούν για τα όρια που πρέπει να θέσουμε.
- Αξίες: Τα όρια είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με τις αξίες και την ηθική με την οποία επιλέγετε να ζήσετε. Σκεφτείτε ποια είναι τα πράγματα που μετρούν για εσάς περισσότερο και προσπαθήστε μέσω των ορίων να τα ακολουθείτε καθημερινά.
Χρήσιμες στρατηγικές για την εφαρμογή τους
Αφού διαμορφώσετε τα όρια σας, μπορείτε να ξεκινήσετε την καθημερινή τους εφαρμογή. Μερικές χρήσιμες στρατηγικές που θα σας βοηθήσουν να αισθανθείτε σιγουριά κατά την εφαρμογή τους, περιλαμβάνουν:
- Ευθύτητα: Κατά την εφαρμογή των ορίων σας είναι σημαντικό να είστε ευθείς. Όταν εφαρμόζεται τα όρια σας με αποφασιστικό τρόπο, ειδοποιείται τους γύρω σας με ευγένεια ποια είναι τα σημεία που θα ήταν καλό να διατηρήσουν απόσταση. Χρησιμοποιείστε προτάσεις που να περιλαμβάνουν την λέξη «εγώ» καθώς έτσι θέτετε τα όρια σας ξεκάθαρα, τονίζοντας ότι είναι αδιαπραγμάτευτα, χωρίς όμως γίνεστε σκληροί ή επιθετικοί με τους γύρω σας.
- Πείτε «όχι»: Αν και μπορεί να είναι άβολο είναι σημαντικό να μην αποδέχεστε και να μην συμφωνείτε σε πράγματα που στην πραγματικότητα δεν θέλετε. Δεν χρειάζεται να εξηγείτε τον λόγο που αρνείστε, αρκεί να πείτε όχι, δίχως να παραχωρείτε περισσότερες λεπτομέρειες αν δεν νιώθετε άνετα με αυτό.
- Περιφρουρήστε την ασφάλειά σας: Η διαδικασία περιφρούρησης της ασφάλειας τόσο της συναισθηματικής όσο και του φυσικού χώρου μπορεί να έχει ποικίλες μορφές. Αυτό ισοδυναμεί είτε με προσωπικό χρόνο εκτός δουλειάς, που δεν θα δέχεστε τηλεφωνήματα ή emails, είτε με την δημιουργία κωδικών για την ασφάλεια των προσωπικών σας δεδομένων. Ερευνητικές μελέτες μάλιστα, υποστηρίζουν ότι ο ελεύθερος χρόνος μακρυά από τεχνολογικούς αντιπερισπασμούς είναι ιδιαίτερα σημαντικός για την συναισθηματική ευεξία.
