Το gaslighting έχει θεωρηθεί ως μια ανεπαίσθητη τεχνική χειραγώγησης που παρατηρείται σε καταχρηστικές σχέσεις. Το άτομο που είναι ο αποδέκτης της χειραγώγησης αναγκάζεται να αμφισβητήσει τις σκέψεις, τις αναμνήσεις ακόμα και τα γεγονότα που συμβαίνουν γύρω του, ορισμένες φορές σε τέτοιο βαθμό που μπορεί να αμφισβητήσει ακόμα και την λογική του. Το gaslighting, είτε γίνεται εκ προθέσεως είτε όχι, αποτελεί μια μορφή χειραγώγησης και μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε προσωπικές, διαπροσωπικές, επαγγελματικές ακόμα και οικογενειακές σχέσεις.
Τα προειδοποιητικά σημάδια
Τα προειδοποιητικά σημάδια που δείχνουν ότι πιθανότατα να έχετε πέσει θύμα gaslighting, περιλαμβάνουν:
- Δεν αισθάνεστε πλέον ο εαυτό σας.
- Είστε πιο ανήσυχοι και λιγότεροι σίγουροι για τις αποφάσεις σας.
- Αναρωτιέστε αν έχετε γίνει υπερευαίσθητοι.
- Νιώθετε ότι κάνετε τα πάντα λάθος.
- Αισθάνεστε ότι φταίτε εσείς όταν κάτι πάει «στραβά».
- Απολογείστε συχνά.
- Νιώθετε ότι κάτι δεν πάει καλά αλλά δεν μπορείτε να προσδιορίσετε τι είναι.
- Δικαιολογείτε συχνά τις συμπεριφορές των άλλων.
- Αισθάνεστε απομονωμένοι από τους φίλους ή την οικογένειά σας.
- Δυσκολεύεστε όλο και περισσότερο να πάρετε αποφάσεις.
Τα προαναφερθέντα αποτελούν μερικές από τις συνηθέστερες ενδείξεις ότι κάποιος προσπαθεί σκόπιμα να μεταχειριστεί κάποιον με τέτοιο τρόπο, που να το κάνει να αμφισβητήσει τα συναισθήματά του, τα πραγματικά γεγονότα ή ακόμα και την πραγματικότητα.
Μέθοδοι gaslighting
Κάποιος που εφαρμόζει το gaslighting προσπαθεί εσκεμμένα να σας μπερδέψει και πιθανότατα να σας κάνει να αμφιβάλλετε, με στόχο να υπακούσετε σε αυτά που θέλει. Μερικοί από τους πιο συνηθισμένους τρόπους, περιλαμβάνουν:
- Ελαχιστοποίηση: Προσπαθούν να ελαχιστοποιήσουν τα συναισθήματά σας, προτείνοντας ότι δεν έχουν σημασία ή κατηγορώντας σας ότι αντιδράτε υπερβολικά.
- Αντιπαράθεση: Τείνουν να αμφισβητούν την μνήμη σας, συνθέτουν νέες λεπτομέρειες ή αρνούνται ότι κάτι συνέβη. Μπορεί επίσης να αποποιηθούν την ευθύνη, κατηγορώντας εσάς για μία κατάσταση.
- Αναβολή: Αναβάλλουν τις προσπάθειές σας να συζητήσετε ή σας κατηγορούν ότι προσπαθείτε να μπερδέψετε τα συμβάντα.
- Εκτροπή: Όταν έχετε μια ανησυχία αναφορικά με την συμπεριφορά τους, αλλάζουν το θέμα, κατευθύνοντας την κουβέντα προς τα εσάς.
- Προσποίηση: Μπορεί όταν αναφέρετε ένα συγκεκριμένο γεγονός ή κάτι που είπαν να υποστηρίζουν ότι δεν μπορούν να το θυμηθούν ή ακόμα και να αναφέρουν ότι δεν συνέβη ποτέ.
- Δυσφήμιση: Ενδεχομένως μιλώντας για εσάς σε άλλα άτομα να αναφέρουν ότι δεν θυμάστε τα πράγματα σωστά ή ότι τα συγχέετε, πράγμα που μπορεί να βλάψει και την καριέρα σας όταν συμβεί σε επαγγελματικά πλαίσια.
Πώς μπορείτε να το αντιμετωπίσετε
Είναι σημαντικό να διαχειριστείτε αποτελεσματικά αυτό το ζήτημα, καθώς διαφορετικά μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις στην συναισθηματική σας υγεία, την παραγωγικότητα στην εργασία αλλά και να επηρεάσει αρνητικά τις υπόλοιπες σχέσεις σας. Μπορείτε να δοκιμάσετε τις ακόλουθες στρατηγικές για να ανακτήσετε τον έλεγχο:
*Σιγουρευτείτε ότι πρόκειται για gaslighting
Το gaslighting δεν είναι εύκολο να αναγνωριστεί, επειδή ξεκινά από μικρές και κατά τα άλλα καθημερινές συμπεριφορές, που μπορεί να οφείλονται και σε άλλες αιτίες. Αυτό ωστόσο, δεν σημαίνει ότι κάθε άτομο που θεωρεί την δίκη του άποψη σωστή, προσπαθεί απαραίτητα να σας χειραγωγήσει, ακόμα και αν την δηλώνει αυστηρά, έντονα ή και με απότομο τρόπο.
Ταυτόχρονα, ορισμένοι άνθρωποι μπορεί να φαίνεται ότι κάνουν gaslighting σχεδόν ασυνείδητα, δίχως να έχουν κακές προθέσεις. Επειδή οι ισορροπίες είναι λεπτές, είναι σημαντικό να μην παρατηρείτε μόνο τα δικά σας συναισθήματα αλλά και τις δικές τους πράξεις.
*Πάρτε απόσταση από την κατάσταση
Είναι λογικό να βιώνετε ταυτόχρονα πολλά και αντιφατικά συναισθήματα. Ο θυμός, η απογοήτευση, η ανησυχία, η θλίψη, ο φόβος αποτελούν συναισθήματα που είναι καλό να αποδεχθείτε, δίχως όμως να τα αφήσετε να καθοδηγήσουν την άμεση αντίδρασή σας.
Για αυτό είναι σημαντικό να διατηρήσετε την ψυχραιμία σας, ειδικά στην περίπτωση που δεν μπορείτε πράγματι να αποστασιοποιηθείτε από το άτομο ή την κατάσταση, καθώς έτσι θα μπορείτε να επικεντρωθείτε ευκολότερα στις πραγματικές λεπτομέρειες και τις συμπεριφορές που δέχεστε.
*Κρατήστε αποδείξεις
Μπορεί να ακούγεται δύσκολο, ωστόσο είναι σημαντικό αν πιστεύετε ότι κάποιος παραποιεί τα γεγονότα ή όσα είπε ή ακόμα και όσα είπατε εσείς, να έχετε αποδείξεις για να υποστηρίξετε τους ισχυρισμούς σας.
Ακόμα και αν αρνηθούν κάτι, εσείς πάντα μπορείτε να δείτε τα δεδομένα που έχετε και να ελέγξετε τι πραγματικά συνέβη ακόμα και δεν το θυμάστε.
*Μιλήστε
Είναι σημαντικό, αφού σιγουρευτείτε ότι πρόκειται για gaslighting να μιλήσετε, χρησιμοποιώντας επιχειρήματα και διατηρώντας την ψυχραιμία σας, να δείξετε ότι δεν σας επηρεάζει. Ταυτόχρονα είναι σημαντικό να μην φοβάστε να μιλήσετε στα δικά σας πρόσωπα, καθώς μπορούν να σας βοηθήσουν να αντιμετωπίσετε την κατάσταση.
