Η συναισθηματική καταστολή αποτελεί ένα ζήτημα σύνθετο, που επηρεάζει, ακόμα και όταν δεν το συνειδητοποιούμε, την καθημερινότητά μας με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους. Ο μηχανισμός της σχετίζεται σε μεγάλο βαθμό με τις εμπειρίες που είχαμε κατά την παιδική ηλικία και «ξεκινά» όταν κληθήκαμε για πρώτη φορά να «πνίξουμε» ένα συναίσθημα, όπως ο θυμός, η θλίψη ή και η οργή, επειδή οι περιστάσεις το επέβαλαν. Οι επιδράσεις της συναισθηματικής καταστολής ενδέχεται να εμφανιστούν και στο σώμα, δημιουργώντας αυτό που ορισμένοι ονομάζουν “body armor” ή σωματική ασπίδα. Καθώς συσσωρεύουμε έντονα συναισθήματα ή και τραύματα από την παιδική ηλικία, για να προσαρμοστούμε καλύτερα στο περιβάλλον μας, τόσο το σώμα όσο και τα ιδιαίτερα γνωρίσματα της προσωπικότητας λειτουργούν ως προστασία από το επιπλέον συναισθηματικό πόνο. Αυτή η «ασπίδα» μπορεί να μας προστατεύει, ταυτόχρονα όμως εμποδίζει την ικανότητά μας να συνδεθούμε και να θεραπεύσουμε παλαιότερα τραύματα, τα οποία ακόμα και αν δεν συνειδητοποιούμε εξακολουθούν να μας βλάπτουν.
Πώς θα καταλάβετε ότι καταπιέζετε τα συναισθήματά σας
Δεν είναι πάντα εύκολο να αναγνωρίσετε πότε και με ποιο τρόπο μπορεί να καταστέλλετε τα συναισθήματά σας. Ωστόσο, αν υπάρχουν καταπιεσμένα συναισθήματα ενδεχομένως να παρατηρήσετε ορισμένες προειδοποιητικές ενδείξεις. Αυτές οι ενδείξεις μπορεί να εμφανιστούν τόσο στα συναισθήματά σας όσο και στην συμπεριφορά σας και προς τον εαυτό σας αλλά και προς του ανθρώπους γύρω σας.
- Συναισθηματικό επίπεδο: Τα άτομα με καταπιεσμένα συναισθήματα, μπορεί να αντιμετωπίσουν δυσκολία να εκφράσουν όσα νιώθουν, καθώς δυσκολεύονται να κατονομάσουν ή να κατανοήσουν την εκάστοτε συναισθηματική εμπειρία. Αυτό δεν σημαίνει μόνο ότι μπορεί να δυσκολευτείτε να εκφράσετε όλα όσα αισθάνεστε στους γύρω σας αλλά μπορεί να σας είναι δύσκολο να αναγνωρίσετε ποιες είναι οι πτυχές στην ζωή σας που εξυπηρετούν πράγματι τις ανάγκες σας και ποιες όχι. Μπορεί, παράλληλα, να αισθάνεστε συχνά ένα εσωτερικό μούδιασμα ή κενό, να νιώθετε ανήσυχοι ή νευρικοί ακόμα και αν δεν γνωρίζετε ακριβώς γιατί, να έχετε μια τάση να ξεχνάτε πράγματα, να νιώθετε δυσφορία όταν ακούτε για τα συναισθήματα άλλων ή θυμό όταν ρωτούν για τα δικά σας συναισθήματα. Είναι πιθανό να καταπιέζει κανείς τα συναισθήματά του και να μην βιώνει τίποτα από τα προαναφερθέντα, με αποτέλεσμα να είναι γενικά ήρεμος, καθώς πιθανότητα να μην αφήνει τις σκέψεις του να περιπλανηθούν σε ανησυχητικά ζητήματα ή υποθετικά σενάρια.
- Συμπεριφορικό επίπεδο: Τα καταπιεσμένα συναισθήματα τείνουν να εμφανίζονται στην συμπεριφορά μας και μπορεί να επηρεάσουν τον τρόπο με τον οποίο ανταποκρινόμαστε στους γύρω μας. Εάν δυσκολεύεστε να εκφράσετε τα συναισθήματά σας, μπορεί να συσσωρευτούν σε τέτοιο βαθμό που να προκληθούν συναισθηματικές εκρήξεις, μερικές φορές ως απάντηση σε ιδιαίτερα αμελητέες αιτίες. Η συναισθηματική καταστολή μπορεί να επηρεάσει την ικανότητά σας να μιλήσετε για πράγματα που σας ενδιαφέρουν, να εμβαθύνετε στις διαπροσωπικές σας σχέσεις, να κατανοήσετε πώς αισθάνονται οι άλλοι, να ενθαρρύνετε ή να επαινέσετε τον εαυτό σας. Μπορεί επίσης να παρατηρήσετε ότι απλώς τείνετε να ακολουθείτε καταστάσεις ή συμβάντα αντί να εκφράσετε αυτό που πραγματικά θέλετε ή χρειάζεστε ή ακόμα και ότι χρησιμοποιείτε ποικίλες δραστηριότητες για να μουδιάσετε, να αποφύγετε συναισθήματα που δεν θέλετε να εξερευνήσετε. Εάν τείνετε να περνάτε όλο σας τον χρόνο μαζί με άλλους ανθρώπους, μπορεί να αποφεύγετε να μένετε μόνοι σας, γεγονός που αποτελεί ακόμα μια ένδειξη της συναισθηματικής καταστολής. Ακόμα ένα άλλο σημάδι μπορεί να είναι η παθητικά επιθετική έκφραση του θυμού, προκειμένου να αντιμετωπίσετε καταστάσεις που μπορεί να σας ενοχλούν.
Είναι δυνατόν να τα απελευθερώσετε;
Μεταξύ των πρακτικών που μπορείτε να δοκιμάσετε επί τόπου είναι να ξεκινήσετε να εξασκείτε την συναισθηματική σας έκφραση μόνοι σας, δοκιμάζοντας τα ακόλουθα βήματα:
- Συναισθηματικό “check in”: Είναι σημαντικό να κάνετε το συναισθηματικό σας “check in” ρωτώντας τον εαυτό σας πώς νιώθετε μια δεδομένη στιγμή. Εάν δυσκολεύεστε να μιλήσετε για τα συναισθήματά σας, δοκιμάστε να τα καταγράψετε ή να τα ζωγραφίσετε σε ένα κομμάτι χαρτί. Μπορείτε ακόμα και να ακούσετε μουσική, που θα ταιριάζει με την διάθεσή σας και θα σας βοηθήσει να εκτονώσετε οτιδήποτε αισθάνεστε.
- Δηλώστε πώς νιώθετε: Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να χρησιμοποιείτε δηλώσεις που περιλαμβάνουν το ρήμα «νιώθω», καθώς αυτό θα σας βοηθήσει όχι μόνο να εκφραστείτε σωστά αλλά και να διαχωρίσετε το πραγματικό συμβάν από τον τρόπο που αισθάνεστε για αυτό.
- Ξεκινήστε από τα θετικά: Μπορεί να σας φαίνεται πιο εύκολο, ειδικά στις αρχές, να κατονομάσετε ευχάριστα συναισθήματα κι αυτό δεν είναι κάτι που θα πρέπει να μας ανησυχήσει. Μπορείτε να ξεκινήσετε από αυτά, μιας και μας είναι ευκολότερο να τα αποδεχθούμε. Απώτερος σκοπός είναι να νιώσουμε άνετα με κάθε συναίσθημά μας και κάθε μικρό «θετικό» βήμα μπορεί να μας βοηθήσει.
- Αφήστε την κριτική: Ανεξάρτητα από το τι νιώθετε, αποφύγετε να κρίνετε τον εαυτό σας ή να πιεστείτε προκειμένου να μην αισθάνεστε έτσι. Αντ’αυτού δοκιμάστε να βρείτε από που ακριβώς πηγάζει το συναίσθημα αυτό ή που οφείλεται.
- Η νέα συνήθεια: Θα ήταν καλό να εξασκείστε καθημερινά, κατονομάζοντας τα συναισθήματά σας ενώ μπορείτε και να τα μοιράζεστε με τα αγαπημένα σας πρόσωπα. Με αυτόν τον τρόπο θα αποτελέσει μια συνήθεια, που με την πάροδο του χρόνου θα αυτοματοποιηθεί. Έχετε υπομονή καθώς αλλαγές σαν και αυτή δεν συντελούνται από την μια στιγμή στην άλλη ενώ μην ξεχνάτε να ξεκουράζεστε, καθώς η σκληρή προσπάθεια απαιτεί και χαλάρωση.
