Τα συναισθήματά μας δεν επηρεάζουν μόνο τη διάθεσή μας και τις σκέψεις μας, αλλά και το σώμα μας. Πόσες φορές δεν έχουμε νιώσει το σώμα μας «βαρύ» όταν είμαστε στενοχωρημένοι και δεν μπορούμε… να πάρουμε τα πόδια μας. Πόσες φορές δεν έχουμε αισθανθεί την καρδιά μας να «χτυπά τρελά» και το στομάχι μας να «δένεται κόμπος» όταν έχουμε αγωνία ή στρες. Και άλλες πόσες δεν έχουμε νιώσει… το αίμα να μας ανεβαίνει στο κεφάλι όταν κοντεύουμε να εκραγούμε από θυμό. Οι σκέψεις μας επιφέρουν μεταβολές ακόμη και στη χημεία του σώματος – στους νευροδιαβιβαστές, στις ορμόνες, στον τόνο των αγγείων και των μυών.
Οι ορμονικές αυτές μεταβολές με τη σειρά τους μπορούν να επιδράσουν στις λειτουργίες του σώματος, επηρεάζοντας ακόμη και την ευπάθεια του ανοσοποιητικού συστήματος. Αυτά είναι μόνο λίγα παραδείγματα για το πώς η ψυχική μας κατάσταση επηρεάζει το σώμα μας.
Από την άλλη μεριά και η κατάσταση του σώματός μας επηρεάζει την ψυχική μας διάθεση. Οταν είμαστε άρρωστοι, πέφτει η διάθεσή μας και αυτό συχνά μπορεί να χειροτερέψει την πορεία της νόσου, προκαλώντας έναν φαύλο κύκλο όπου ο ψυχολογικός παράγοντας μπορεί να οδηγήσει στην επιδείνωση μιας ασθένειας ή ακόμη και να παρεμποδίσει την ομαλή εξέλιξη μιας θεραπείας και την ανταπόκριση του ασθενούς σε αυτήν. Επομένως, όπως πλέον αποδέχονται οι ειδικοί, το σώμα και η ψυχή δεν αποτελούν δύο ανεξάρτητες οντότητες, αλλά επηρεάζουν το ένα το άλλο, σε μια διαρκή αλληλεπίδραση.
Οταν θυμώνουμε…
Παράγεται περισσότερη αδρεναλίνη, ορμόνη που κινητοποιεί τον οργανισμό με αποτέλεσμα να αυξάνονται οι χτύποι της καρδιάς. Αυτό προκαλεί αύξηση της αρτηριακής πίεσης και εμφάνιση αρρυθμιών, οι οποίες κάποιες φορές μπορεί να αποδειχθούν απειλητικές για τη ζωή. Σύμφωνα με έρευνες, ο θυμός φαίνεται να αυξάνει τον κίνδυνο για έμφραγμα. Οι οξύθυμοι επίσης άνθρωποι διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο εγκεφαλικού μετά τα ξεσπάσματα θυμού.
Μια κρίση οργής μπορεί να προηγείται ενός εμφράγματος, υποστηρίζουν ερευνητές της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, οι οποίοι διεξήγαγαν ανάλυση των διαθέσιμων στοιχείων από 9 έρευνες που συμπεριελάμβαναν χιλιάδες άτομα. Ιδιαίτερα μάλιστα ευάλωτοι είναι οι άνθρωποι που έχουν ήδη και άλλους παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου, όπως το κάπνισμα, η υπέρταση, το κακό λιπιδαιμικό προφίλ κ.ά.
Ο θυμός όμως δεν αφήνει ανεπηρέαστο ούτε το ανοσοποιητικό μας. Στρεσάρει πολύ τον οργανισμό μας και τα υψηλά επίπεδα ορμονών του στρες, όπως η κορτιζόλη, καταστέλλουν τη λειτουργία του ανοσοποιητικού μας συστήματος, επηρεάζοντας την ικανότητα αντίστασής μας σε μολύνσεις. Επιπλέον, κάθε φορά που θυμώνουμε επιβραδύνουμε τους επουλωτικούς μηχανισμούς του οργανισμού μας.
Πώς θα ξεθυμάνουμε:
* Παίρνουμε αποστάσεις. Μελέτη από το Πανεπιστήμιο του Οχάιο προτείνει για όσους νευριάζουν εύκολα, πολύ ή βγαίνουν συχνά εκτός εαυτού, έχοντας προβλήματα διαχείρισης θυμού, να αντιμετωπίζουν την κατάσταση με τη μέθοδο της αποστασιοποίησης. Αν απομακρυνθούμε από αυτό που μας θυμώνει, πηγαίνοντας για παράδειγμα μια βόλτα, μετά από λίγο θα δούμε ότι θα αντιμετωπίσουμε τα πράγματα πιο ψύχραιμα.
* Διεκδικούμε, αλλά δεν φιλονικούμε. Οταν θυμώνουμε, πρέπει να αποφεύγουμε από τη μια να καταπιέζουμε τα συναισθήματα και τις επιθυμίες μας και από την άλλη τα ξεσπάσματα και την επιθετικότητα. Εκφράζουμε τον θυμό μας, αλλά όχι επιθετικά. Γνωστοποιούμε με άλλα λόγια αυτό που μας ενόχλησε ή μας ενοχλεί, ξεκαθαρίζουμε τη θέση μας και ζητούμε από τους άλλους να τη σεβαστούν.
Οταν νιώθουμε μοναξιά…
Για πολλούς ανθρώπους η μοναξιά είναι ένα ανυπόφορο συναίσθημα. Ακόμα και αν βρίσκονται ανάμεσα σε πολλά άτομα, μπορεί να νιώθουν μόνοι ή εγκαταλελειμμένοι. Το συναίσθημα αυτό μπορεί να συνδέεται με θλίψη ή άγχος, που συχνά οδηγεί σε έντονες διακυμάνσεις της πίεσης. Σύμφωνα με μελέτη του Πανεπιστημίου του Σικάγο οι άνθρωποι που ένιωθαν μοναξιά για μεγάλο χρονικό διάστημα παρουσίαζαν αυξημένα επίπεδα πίεσης μέσα σε διάστημα 4 χρόνων, συγκριτικά με άτομα που ήταν ικανοποιημένα με την κοινωνική τους ζωή. Σύμφωνα μάλιστα με τους ερευνητές, δεν αρκεί να έχουμε μεγάλο κοινωνικό δίκτυο, αλλά πρέπει να νιώθουμε και ικανοποιημένοι από τις σχέσεις μας προκειμένου να μην αισθανόμαστε μοναξιά.
Ανάλυσέ το
Ερευνες δείχνουν ότι όσοι απολαμβάνουν την αγκαλιά ενός καλού συντρόφου έχουν χαμηλότερη αρτηριακή πίεση, λιγότερη χοληστερίνη και μικρότερο Δείκτη Μάζας Σώματος. Οι εξηγήσεις είναι πολλές. Οι πιθανότερες είναι ότι ο γάμος ή η συμβίωση αποκλείει την κοινωνική απομόνωση και το άγχος της μοναξιάς, που θεωρείται παράγοντας κινδύνου για την καρδιά, αλλά και το γεγονός ότι όσοι ζουν με κάποιον σύντροφο (ειδικά οι άνδρες) τρέφονται πιο υγιεινά και κάνουν πιο συχνά τσεκάπ. Προσοχή, όμως. Ενας δυστυχισμένος γάμος ή μια προβληματική σχέση μπορεί να «ραγίσει» τελικά την καρδιά μας, καθώς αυξάνει το συνεχόμενο στρες.
Από την άλλη, αν δυσανασχετούμε με τις δεσμεύσεις, καλό είναι να αναρωτηθούμε τι σημαίνει για εμάς η μοναξιά και πώς μπορούμε να την αντιληφθούμε από μια πιο θετική σκοπιά. Το να είμαστε μόνοι μας, για παράδειγμα, δεν σημαίνει απαραίτητα ότι μας έχουν εγκαταλείψει. Μπορεί να αποτελεί απλώς μια ευκαιρία για ξεκούραση και για απόλαυση του αισθήματος της ελευθερίας.
Οταν βλέπουμε το ποτήρι μισοάδειο…
Οταν είμαστε απαισιόδοξοι, αντιμετωπίζουμε τις καταστάσεις με έναν αρνητικό τρόπο σκέψης και ένα αίσθημα απελπισίας που μπορεί να οδηγήσει σε κατάθλιψη. Τα απαισιόδοξα άτομα έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να παρουσιάσουν εγκεφαλικό, σύμφωνα με ευρωπαϊκή μελέτη που πραγματοποιήθηκε σε δείγμα 23.216 ενηλίκων, ηλικίας 20-54 ετών, τους οποίους παρακολούθησαν οι επιστήμονες για διάστημα 7 ετών. Η έρευνα κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι λιγότερο απαισιόδοξοι άνθρωποι είχαν 48% λιγότερες πιθανότητες να πάθουν εγκεφαλικό. Ο μηχανισμός που κρύβεται πίσω από τον συσχετισμό απαισιοδοξίας και εγκεφαλικού επεισοδίου δεν έχει ακόμα προσδιοριστεί, αλλά θεωρείται ότι έχει να κάνει τόσο με βιολογικούς όσο και με περιβαλλοντικούς παράγοντες.
Η λύση
Για να το αντιμετωπίσουμε, ας προσπαθήσουμε να διερευνήσουμε αντικειμενικά τις συνέπειες των καταστάσεων και να σκεφτόμαστε με τη λογική και όχι με το συναίσθημα. Ερευνες έχουν δείξει ότι το 90% των πραγμάτων για τα οποία ανησυχούμε δεν θα συμβούν ποτέ. Μην αφαιρεί τη χαρά και τον ενθουσιασμό από καμία διαδικασία. Η θετική σκέψη, η χαρά, το γέλιο «γυμνάζουν» την καρδιά, χαλαρώνουν την ψυχή και κάνουν τις αρτηρίες πιο ελαστικές. Μια κωμική ταινία ή ένα πετυχημένο αστείο που μας κάνει να ξεσπάμε σε δυνατά γέλια είναι ωφέλιμα για το καρδιαγγειακό μας σύστημα. Οταν γελάμε, το σώμα ανταποκρίνεται, οι μύες συσπώνται, αυξάνονται οι παλμοί της καρδιάς και εκκρίνονται ενδορφίνες, που σχετίζονται με την ευχαρίστηση.
Oταν έχουμε στρες…
Ενώ το ήπιο στρες αποτελεί δημιουργικό και ευεργετικό παράγοντα για τον οργανισμό μας, το υπερβολικό και παρατεταμένο αποτελεί γενεσιουργό αίτιο για πάρα πολλές ψυχικές και σωματικές παθήσεις. Στην ουσία δεν υπάρχει σχεδόν καμία πάθηση που να μη σχετίζεται με αυτό και δεν υπάρχει πάθηση η οποία να μην το αυξάνει, δημιουργώντας έτσι έναν φαύλο κύκλο.
Με άλλα λόγια, υπάρχει αμφίδρομη σχέση μεταξύ του στρες και της αρρώστιας και μακροπρόθεσμα μπορεί να προκαλέσει πολλά προβλήματα:
* Βλάπτει την καρδιά μας, αυξάνει την αρτηριακή πίεση, την καρδιακή συχνότητα και προδιαθέτει για την εμφάνιση επικίνδυνων αρρυθμιών. Η αρτηριακή πίεση αναγκάζει την καρδιά να συσπάται εντονότερα και να κουράζεται ευκολότερα.
* Μπορεί να προκαλέσει ή να επιδεινώσει πολλές ασθένειες της πεπτικής οδού, όπως γαστρικό έλκος, γαστρίτιδα, δυσπεψία, σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου ή σπαστική κολίτιδα.
* Αποτελεί μια από τις συχνότερες αιτίες κρίσεων βρογχικού άσθματος και δύσπνοιας.
* Το χρόνιο στρες μπορεί να επηρεάσει έντονα και τον ύπνο μας. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις των ατόμων που υποφέρουν από το στρες και δεν μπορούν είτε να κοιμηθούν εύκολα τη νύχτα είτε ξυπνούν στη μέση της νύχτας και δεν μπορούν να ξανακοιμηθούν.
* Το συνεχές και παρατεταμένο στρες μπορεί να οδηγήσει σε εξάντληση του ανοσοποιητικού μας συστήματος, με αποτέλεσμα ο οργανισμός μας να εκτίθεται εύκολα σε κινδύνους ή να εκδηλώνει συμπτώματα ή παθήσεις που υπό φυσιολογικές συνθήκες δεν θα παρουσιάζονταν.
Για να μην σωματοποιείται το στρες
Για να προστατευτούμε από τις αρνητικές συνέπειες του άγχους στη σωματική και στην ψυχική μας υγεία, πρέπει να κατανοήσουμε τον τρόπο με τον οποίο εμφανίζεται στη ζωή μας. Το άγχος δεν προκαλείται αυτόματα, ούτε οφείλεται στα γεγονότα. Νιώθουμε άγχος όταν σκεφτόμαστε αρνητικά ή ερμηνεύουμε ως καταστροφικά τα γεγονότα, όταν θεωρούμε τον εαυτό μας ευάλωτο και αδύναμο. Για να αντιμετωπίσουμε, λοιπόν, το στρες, πρέπει να αλλάξουμε τον τρόπο που σκεφτόμαστε. Οι τεχνικές χαλάρωσης, όπως ο χορός, ένας περίπατος ή ο έλεγχος της αναπνοής μας, είναι εξαιρετικά βοηθητικές στην προσπάθειά μας να περιορίσουμε το αίσθημα του άγχους στο σώμα μας.
Time out
* Η έκφραση των συναισθημάτων είναι επίσης πολύ σημαντική για την ψυχοσωματική ισορροπία. Οταν καταπνίγουμε τον θυμό, την οργή ή τη θλίψη, τότε αυτά είναι πολύ πιθανό να αναδυθούν με τη μορφή ενός σωματικού συμπτώματος.
* Πρέπει να προσπαθούμε να βλέπουμε τα πράγματα στις σωστές τους διαστάσεις. Δεν είναι λίγες οι φορές που χάνουμε την ψυχραιμία μας και μεγαλοποιούμε τα ζητήματα που αντιμετωπίζουμε, γεγονός που δεν μας βοηθά να αντιμετωπίσουμε τις καταστάσεις με δημιουργικό και αποτελεσματικό τρόπο.
* Χαλαρώνοντας με τη γυμναστική, τη γιόγκα, το πιλάτες, τη μουσική, το διάβασμα ενός καλού βιβλίου ή περιοδικού κάνουμε ένα διάλειμμα από την καθημερινότητα, που μας βοηθάει να ηρεμήσουμε, να διαχειριστούμε τον θυμό μας, να αδειάσουμε το μυαλό μας από τις έγνοιες και να νιώσουμε πιο αισιόδοξοι. Το ίδιο μπορούμε να επιτύχουμε φροντίζοντας να εκπληρώσουμε έναν στόχο που έχουμε αφήσει σε εκκρεμότητα για μεγάλο χρονικό διάστημα ή βελτιώνοντας τη σχέση μας με ανθρώπους που είναι σημαντικοί στη ζωή μας.
