Όσο είμαστε νέοι τα ξενύχτια σχεδόν ταυτίζονται με τη διασκέδαση. Καθώς όμως περνούν τα χρόνια, δεν ξενυχτάμε μόνο από ευχαρίστηση. Κάποιοι χάνουμε τον ύπνο μας επειδή εργαζόμαστε σε νυχτερινές βάρδιες, οι νέοι γονείς θυσιάζουμε χρόνο από την ξεκούρασή μας από την πρώτη στιγμή που γεννιέται το μωρό μας, πολλοί από εμάς μένουμε ξάγρυπνοι για να ολοκληρώσουμε κάποια εργασία, για να διαβάσουμε ενόψει εξετάσεων ή για να σερφάρουμε στο Διαδίκτυο, ενώ υπάρχουν και εκείνοι που κάνουν συχνά αεροπορικά ταξίδια και υφίστανται το τζετ λαγκ. Σε όποια κατηγορία και αν ανήκουμε, καλό είναι να γνωρίζουμε ότι τα ξενύχτια, όταν είναι χρόνια, έχουν επιπτώσεις στη σωματική και στην ψυχική μας υγεία με τρόπους που δεν είναι πάντα άμεσα αντιληπτοί.

Μυαλό… εκτός πρίζας

Όλοι έχουμε παρατηρήσει ότι όταν είμαστε κουρασμένοι και ξενυχτισμένοι δεν μπορούμε να απομνημονεύσουμε κάτι ακόμη και αν το διαβάσουμε πολλές φορές. Ο εγκέφαλος, που παραμένει ενεργός ακόμη και όταν κοιμόμαστε, κατά τον βραδινό ύπνο αποθηκεύει τις νέες πληροφορίες που συγκεντρώνει στη διάρκεια της ημέρας, διαδικασία που ενισχύει την ικανότητα της μνήμης και της μάθησης. Τα ξενύχτια όμως γίνονται η αιτία για να διαταραχθεί η διαδικασία αυτή σε βάρος των γνωστικών μας δεξιοτήτων. Αυτός είναι άλλωστε και ο λόγος που τα παιδιά δεν πρέπει να ξενυχτούν και να έχουν ακατάστατα ωράρια ύπνου. Έχει διαπιστωθεί ότι όσα παιδιά δεν έχουν σταθερό ωράριο ύπνου ή δεν κοιμούνται νωρίς αποδίδουν πολύ χειρότερα στα τεστ ανάγνωσης και μαθηματικών, συγκριτικά με τους συνομηλίκους τους που έχουν σταθερές συνήθειες στον ύπνο.

Συχνά άρρωστοι

Αρρωσταίνετε εύκολα; Ίσως να φταίει το γεγονός ότι οι λίγες ώρες ύπνου σάς έχουν εξαντλήσει, λένε οι ειδικοί. Ο οργανισμός έχει εσωτερικούς αμυντικούς μηχανισμούς που αναγνωρίζουν τους «ξένους» εισβολείς (π.χ. ιούς και μικρόβια) και ενεργοποιούνται ώστε να τους εξουδετερώσουν. Τα ξενύχτια και γενικά ο ανεπαρκής ύπνος κάμπτουν την αποτελεσματικότητα αυτών των μηχανισμών, με αποτέλεσμα να γινόμαστε επιρρεπείς στις ιώσεις, στις φλεγμονές και στις μολύνσεις. Εκτός αυτού, έχει διαπιστωθεί ότι η στέρηση ύπνου επηρεάζει αρνητικά και την παραγωγή αντισωμάτων μετά από έναν εμβολιασμό.

Φορώντας XXL

Αν είστε βραδινοί τύποι και σας αρέσουν τα ξενύχτια, καλό είναι να προσέξετε το σωματικό σας βάρος. Έχει διαπιστωθεί ότι η διαρκής στέρηση ύπνου προκαλεί πλήθος αλλαγών στον οργανισμό μας, με αποτέλεσμα να φορτωνόμαστε με παραπανίσια κιλά. Απορρυθμίζει το βιολογικό μας «ρολόι», το οποίο μεταξύ άλλων ρυθμίζει τις καύσεις του οργανισμού, ενώ παράλληλα διαταράσσει την ορμονική ισορροπία (μειώνει την έκκριση της ανορεξιογόνου λεπτίνης και αυξάνει την παραγωγή της ορεξιογόνου γκρελίνης), με αποτέλεσμα να μας ανοίγει η όρεξη. Μάλιστα, σύμφωνα με την έρευνα «Wisconsin Sleep Cohort», ο Δ.Μ.Σ. (Δείκτης Μάζας Σώματος) τείνει να αυξάνεται στους ανθρώπους που δεν κοιμούνται επαρκείς ώρες. Επίσης, η κόπωση και η υπνηλία αυξάνουν την επιθυμία μας για θερμιδογόνες τροφές και αλκοόλ. Επομένως, όσο περισσότερος ύπνος μάς λείπει, τόσο πιο επιρρεπείς είμαστε σε κακές συνήθειες, που με τη σειρά τους απειλούν το βάρος μας. Όμως, σύμφωνα με έρευνες, τα ξενύχτια ενοχοποιούνται και για κάτι ακόμη: ενδυναμώνουν την όποια γενετική προδιάθεση μπορεί να έχουμε προς την παχυσαρκία.

Μικραίνουν τη ζωή

Τα ξενύχτια σε μακροχρόνια βάση μπορούν να απειλήσουν την υγεία, αυξάνοντας δυστυχώς τον κίνδυνο πρόωρου θανάτου. Σύμφωνα με 40ετή έρευνα από το Πανεπιστήμιο της Αριζόνα, όσοι στερούνται τον βραδινό ύπνο συστηματικά, για τουλάχιστον 6 χρόνια, διατρέχουν 58% μεγαλύτερο κίνδυνο να χάσουν πρόωρα τη ζωή τους. Οι επιστήμονες εξηγούν ότι η χρόνια έλλειψη ύπνου αυξάνει τα επίπεδα της C-αντιδρώ-σης πρωτεΐνης (CRP) στο αίμα. Η CRP αποτελεί δείκτη φλεγμονής στο σώμα και συνδέεται με την εκδήλωση σοβαρών προβλημάτων υγείας, όπως είναι οι καρδιαγγειακές και πνευμονικές παθήσεις, οι αυτοάνοσες ασθένειες, ο σακχαρώδης διαβήτης, ο καρκίνος, η άνοια και η κατάθλιψη.

Λιγότερο παραγωγικοί

Στύβετε το μυαλό σας να κατεβάσετε φρέσκες ιδέες, αλλά μάταια; Μην τα βάζετε με την ευφυΐα σας… Όταν είμαστε ξενυχτισμένοι και εξαντλημένοι, δεν είμαστε ευρηματικοί και δεν έχουμε καθαρό μυαλό για να επεξεργαστούμε τις πληροφορίες που δεχόμαστε, ώστε να λάβουμε γρήγορες και σωστές αποφάσεις. Επιπλέον, καταβάλλουμε υπερπροσπάθεια για να παραμείνουμε σε εγρήγορση και προσηλωμένοι στα καθήκοντά μας. Συν τοις άλλοις, γινόμαστε αδέξιοι, αφού μειώνονται τα αντανακλαστικά μας και δεν υπάρχει καλός συντονισμός στις κινήσεις μας. Έτσι, είναι ευκολότερο να κάνουμε λάθη ή να προκαλέσουμε ατυχήματα. Έρευνα μάλιστα παρατήρησε ότι υπάρχει αυξημένο ποσοστό τροχαίων ατυχημάτων από οδηγούς που κοιμούνται λιγότερες από 7 ώρες σε σταθερή βάση.

Ευέξαπτοι και μελαγχολικοί

Την επόμενη φορά που θα θελήσετε να συζητήσετε ήρεμα με τον σύντροφό σας ή θα επιχειρήσετε να λύσετε μια παρεξήγηση, φροντίστε προηγουμένως να έχετε κοιμηθεί καλά. Η έλλειψη ύπνου έχει μεγάλο αντίκτυπο στη συμπεριφορά μας, λένε οι ειδικοί. Αρκετές έρευνες έχουν συσχετίσει τη στέρηση ύπνου με ευερεθιστότητα, θυμό και άγχος. Σύμφωνα με μελέτη της οργάνωσης Netmums and The Children’s Sleep Charity, το 22% των παντρεμένων ζευγαριών με παιδιά παραδέχονται ότι όταν είναι κουρασμένοι και ξενυχτισμένοι τσακώνονται με τον σύντροφό τους με την παραμικρή αφορμή. Άλλη έρευνα από το Πανεπιστήμιο του Μπιγκχάμπτον έδειξε ότι όσοι στερούνται τον ύπνο για μεγάλα διαστήματα ή πέφτουν στο κρεβάτι πολύ αργά το βράδυ βιώνουν έντονα το αίσθημα της απογοήτευσης και του φόβου, ενώ έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση συγκριτικά με εκείνους που κοιμούνται τακτικές ώρες.

  • Ευχαριστούμε για την συνεργασία τον κ. Αναστάσιο Σπαντδέα, παθολόγο, κλινικό φαρμακολόγο, διδάκτορα της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών.