Αν µας ρωτήσουν µπορεί να µην το παραδεχθούµε αλλά οι γυναίκες φοβόµαστε πάρα πολύ την εµµηνόπαυση και συχνά προτιµάµε να µην ακούµε και να µη µιλάµε για αυτήν, απλά να προσποιούµαστε ότι δεν υπήρξε ή δεν θα υπάρξει ποτέ στη ζωή µας.
Όπως όµως γνωρίζουµε, αυτό δεν µπορεί να συµβεί καθώς η εµµηνόπαυση είναι αναπόφευκτη και προκύπτει κατά µέσο όρο στα 52 χρόνια µιας γυναίκας. Αυτό που όµως χρειάζεται να αντιληφθούµε είναι ότι δεν πρέπει να ταυτίζουµε την εµµηνόπαυση, που είναι πράγµατι ένα τέλος, εκείνο της αναπαραγωγικής µας φάσης, και µε άλλες καταστάσεις που τελειώνουν ή δεν είναι στην ίδια ένταση.
Όπως είναι για παράδειγµα η νεότητά µας, η οµορφιά µας, η θελκτικότητά µας, η δηµιουργική µας περίοδο, η καριέρα µας, η γυναικεία µας υπόσταση… Αλλωστε, έχουµε την τύχη η επιστήµη αλλά και η φύση να έχουν να µας προσφέρουν πολλά «όπλα» ώστε να αντιµετωπίσουµε τα αρνητικά που πιθανώς φέρνει µαζί της η εµµηνόπαυση.
Τα όπλα στη φαρέτρα κατά της εμμηνόπαυσης
Μπορεί να ακούγεται μεγάλο νούμερο αλλά σύμφωνα με έρευνες η εμμηνόπαυση έρχεται με 34 συμπτώματα. Ομως, κάποια από αυτά είναι πιο έντονα και άλλα μπορεί να περνούν απαρατήρητα.
Προτού αγχωθούμε θα πρέπει να καταλάβουμε ότι σε καμία περίπτωση δεν βιώνουν όλες οι γυναίκες όλα τα συμπτώματα αλλά και ούτε στον ίδιο βαθμό. Το ευχάριστο είναι ότι αυτά τα συμπτώματα δεν κρατούν για πάντα αλλά κυρίως τα πρώτα χρόνια (συνήθως 4 με 5) μέχρι να συνηθίσει στη νέα κατάσταση (των μειωμένων ορμονών) και να εξισορροπήσει κατά κάποιον τρόπο ο οργανισμός.
Συν τοις άλλοις, οι γυναίκες έχουν την επιλογή να πάρουν ορμονική υποκατάσταση (συνδυασμός οιστρογόνων με προγεστερόνη), συνήθως για περίπου 5 χρόνια, σε περίπτωση που βιώνουν τα αγγειοκινητικά συμπτώματα (εξάψεις, εφιδρώσεις) πολύ έντονα ή μπαίνουν στην εμμηνόπαυση πολύ νωρίς, πριν από τα 45 ή και τα 40 ακόμη (π.χ. λόγω χειρουργικής εμμηνόπαυσης) ή αποφασίζουν σε συνεργασία με τον γυναικολόγο τους ότι είναι μία καλή επιλογή γι’ αυτές.
Σε κάθε περίπτωση, στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης θα βοηθήσει επίσης η συστηματική άσκηση, η υγιεινή διατροφή, ο καλός ύπνος, η αποφυγή του αλκοόλ, του αλατιού και του καπνίσματος και ίσως τα αντικαταθλιπτικά – μόνο με τη σύμφωνη γνώμη του ειδικού γιατρού – για γυναίκες που βιώνουν πολύ έντονες ψυχολογικές αλλαγές ή κατάθλιψη στη διάρκεια της εμμηνόπαυσης.
Επιπλέον, υπάρχουν και αρκετές επιλογές από το εναλλακτικό φαρμακείο, με σκευάσματα που βασίζονται σε φυτά, που μιμούνται τη δράση των οιστρογόνων. Και βέβαια ας μην ξεχνάμε τη συμβολή της κοσμετολογίας, που μας προμηθεύει με κρέμες και άλλα προϊόντα που υπόσχονται να κρατήσουν τη φυσική φθορά μακριά από το δέρμα μας.
Όσα φέρνει η εμμηνόπαυση και πώς θα τα αντιμετωπίσουμε
Εξάψεις και νυχτερινές εφιδρώσεις
Είναι ένα από τα συχνότερα συμπτώματα και επηρεάζει περίπου το 75% των γυναικών που βρίσκονται στην εμμηνόπαυση. Ξεκινούν με ένα αίσθημα ηλεκτρισμού που διαπερνά το σώμα και στη συνέχεια με μία κοκκινίλα που αρχίζει από το στήθος, τον λαιμό και τα μάγουλα και οδηγεί σε μία αίσθηση ζέστης και ιδρώτα. Οι νυχτερινές εφιδρώσεις είναι ουσιαστικά εξάψεις στη διάρκεια της νύχτας που είτε διακόπτουν τον ύπνο της γυναίκας είτε την κάνουν να ξυπνά με άσχημη διάθεση.
Για καλύτερο ύπνο θα πρέπει να φροντίσουμε να αερίζεται καλά το υπνοδωμάτιό μας, να έχουμε έναν ανεμιστήρα οροφής, κατά προτίμηση, να χρησιμοποιούμε βαμβακερά και ελαφριά σκεπάσματα καθώς επίσης να φοράμε πάντα βαμβακερά εσώρουχα και πιτζάμες.
Ανήσυχος ύπνος
Εξαιτίας των νυχτερινών εφιδρώσεων, του αυξηµένου στρες κ.λπ. είναι πιθανό να επηρεαστεί και η ποιότητα του ύπνου των γυναικών στην εµµηνόπαυση. Και σε αυτή την περίπτωση υπάρχουν φυτικά σκευάσµατα που µπορεί να βοηθήσουν αλλά αν το πρόβληµα επιµένει, τα αντικαταθλιπτικά – που µπορεί να µας συνταγογραφήσει ο ψυχίατρος – βοηθούν στην αντιµετώπιση και στη διαχείριση πολλών από τα συµπτώµατα της εµµηνόπαυσης.
Εναλλαγές στη διάθεση, στρες, ευερεθιστότητα, θλίψη
Οι εναλλαγές στη διάθεση, σύµφωνα µε έρευνες, αφορούν το 27% των εµµηνοπαυσιακών γυναικών, πράγµα που σηµαίνει ότι δεν είναι και τόσο συχνές όσο πιθανώς είναι στη διάρκεια της εποχής που οι γυναίκες έχουν κανονικά περίοδο και κυρίως στη διάρκεια του προεµµηνορυσιακού συνδρόµου. Αυτό που είναι συχνότερο είναι το στρες και οι ειδικοί εξηγούν ότι αφορά τη 1 στις 3 γυναίκες, που νιώθει έντονο άγχος – που οφείλεται στις ορµονικές αλλαγές – σε αυτή την περίοδο της ζωής της.
Εκτός από τα αντικαταθλιπτικά, που µπορεί να βοηθήσουν, αν έτσι κρίνει ο γιατρός µας, υπάρχουν και πολλά φυτικά σκευάσµατα που θα συµβάλουν στο να νιώθουµε πιο ήρεµες. Ας µην ξεχνάµε βέβαια τη γιόγκα, τον διαλογισµό, την ψυχοθεραπεία, που επίσης µπορούν να λειτουργήσουν θετικά στη διαχείριση του στρες.
Ακράτεια
Αν και σχετίζεται περισσότερο µε τις γέννες και την ηλικία που περνάει, µπορεί να ξεκινήσει να απασχολεί τις γυναίκες στην εµµηνόπαυση. Το να κάνουµε ασκήσεις kegel θα βοηθήσει τόσο στο να µην επιδεινωθεί η ακράτεια όσο και στη βελτίωση της σεξουαλικής ζωής. Πρόκειται για ασκήσεις του πυελικού εδάφους µε σκοπό την τόνωση των µυών που περιβάλλουν την ουρήθρα. Ενα απλό παράδειγµα για να κατανοήσει µια γυναίκα ποιους µυς πρέπει να γυµνάσει είναι να προσπαθήσει να σταµατήσει και να ξαναξεκινήσει την ούρησή της.
Οι ασκήσεις αυτές είναι σκόπιµο να γίνονται συνεχώς, π.χ. την ώρα της οδήγησης, στο γραφείο. Για την καλύτερη λειτουργία του ουροποιητικού είναι επίσης σκόπιµο να αποφεύγουµε τα αναψυκτικά τύπου κόλα, τον καφέ, το αλκοόλ και το τσάι γιατί ευνοούν τη συχνουρία και την επιτακτική ούρηση.
Ξηρότητα του κόλπου
Τα οιστρογόνα είναι υπεύθυνα για τα κολπικά υγρά και όπως είναι φυσικό όταν µειώνονται υπάρχει ξηρότητα στον κόλπο. Αυτό µπορεί να δηµιουργήσει µία δυσάρεστη αίσθηση και πόνο κατά την επαφή. Υπάρχουν όµως πολλά σκευάσµατα οιστρογόνων (που εφαρµόζονται στον κόλπο και έχουν τοπική δράση) καθώς και λιπαντικά που µπορούµε να χρησιµοποιήσουµε µε τη συµβουλή του γυναικολόγου ή του φαρµακοποιού µας. Πλέον, υπάρχουν και κάποιες νέες τεχνικές, που σκοπεύουν στην κολπική αναζωογόνηση, όπως είναι το prp κόλπου και τα λέιζερ.
Μειωμένη λίμπιντο
Η λίµπιντο στις γυναίκες καθορίζεται και από τα οιστρογόνα. Οταν είναι πεσµένα – όπως συµβαίνει στην εµµηνόπαυση –, είναι και η σεξουαλική διάθεση των γυναικών. Οι ειδικοί εξηγούν ότι όσο πιο συχνά κάνουµε σεξ αλλά και όσο πιο πολύ χρόνο αφιερώνει ο σύντροφός µας στο να µας κάνει να νιώσουµε καλύτερα στο σεξ, τόσο πιο καλά αντιµετωπίζονται τα ζητήµατα της µειωµένης λίµπιντο που φέρνει µαζί της η εµµηνόπαυση.
Ουλίτιδα
Μπορεί να µην το γνωρίζουµε, αλλά η ουλίτιδα σχετίζεται µε τις ορµονικές αλλαγές, γι’ αυτό και οι γυναίκες στην εµµηνόπαυση σε ένα ποσοστό από 10% έως 40% αντιµετωπίζουν προβλήµατα µε τα ούλα τους και κάποιες φορές µία µεταλλική γεύση στο στόµα. Καλό είναι λοιπόν να µην αµελούµε τις τακτικές επισκέψεις στον οδοντίατρο, ειδικά όταν µπαίνουµε στην εµµηνόπαυση.
Ρυτίδες και φαγούρα στο δέρμα
Τα χαµηλά επίπεδα οιστρογόνων µπορεί να οδηγήσουν σε χαµηλά επίπεδα κολλαγόνου. Το κολλαγόνο είναι σηµαντικό για να διατηρείται το δέρµα σφριγηλό και σε καλή κατάσταση. Αλλιώς µπορεί να προκαλείται ένα αίσθηµα φαγούρας και το δέρµα να γίνεται πολύ ξηρό. Η καλή ενυδάτωση, που ξεκινά από το νερό που πίνουµε, σε συνδυασµό µε µία πολύ καλή ενυδατική κρέµα προσώπου (ιδανικά µία που περιέχει και υαλουρονικό οξύ), αλλά και η τακτική ενυδάτωση των χεριών και του δέρµατος στο υπόλοιπο σώµα, θα µας βοηθήσει πολύ.
Κενά μνήμης και δυσκολία συγκέντρωσης
Είναι περιστασιακό αλλά συνδέεται µε την εµµηνόπαυση. Το να ξεκινήσουµε να µαθαίνουµε µία καινούργια γλώσσα ή ένα µουσικό όργανο για παράδειγµα ή να εκπαιδεύουµε το µυαλό µας συνεχώς µε σταυρόλεξα, διάβασµα, sudoku κ.λπ. θα µας βοηθήσει πολύ.
Αύξηση του βάρους
Οι γυναίκες στην εµµηνόπαυση είναι πιθανό να δουν το βάρος τους να αυξάνεται, ειδικά στην περιοχή της κοιλιάς. Μία προσεγµένη διατροφή και συστηµατική άσκηση θα βοηθήσουν να κρατήσουµε την κατάσταση υπό έλεγχο.
Οστεοπόρωση
Η θεραπεία µε ορµονική υποκατάσταση αποτελεί µία ενδεδειγµένη λύση για την αντιµετώπιση του προβλήµατος της οστεοπόρωσης. Για τις γυναίκες όµως που δεν θέλουν, για διάφορους λόγους, να πάρουν οιστρογόνα, υπάρχουν ειδικά φάρµακα που στοχεύουν µόνο στην αντιµετώπιση της οστεοπόρωσης και δεν σχετίζονται µε τη λήψη οιστρογόνων. Τα φάρµακα αυτά περιορίζουν την αποικοδόµηση των οστών και σε συνδυασµό µε τη γυµναστική, την αποφυγή του καπνίσµατος και µία διατροφή πλούσια σε γαλακτοκοµικά και φτωχή σε ζωικά λίπη, βοηθούν πολύ στην πρόληψη και στην αντιµετώπιση της οστεοπόρωσης.
Σε σπανιότερες περιπτώσεις μπορεί επίσης να ταλαιπωρήσουν τις γυναίκες:
Πονοκέφαλοι (που αφορούν κατά κανόνα γυναίκες που πάθαιναν ηµικρανίες και όταν είχαν κανονικά περίοδο), πρήξιµο στο στήθος (όπως και σε άλλες περιπτώσεις που αλλάζουν τα επίπεδα των ορµονών, π.χ. εγκυµοσύνη), στόµα που «καίει» (εξαιτίας της µείωσης του σάλιου κατά την εµµηνόπαυση), πόνοι στις αρθρώσεις, προβλήµατα δυσπεψίας (καθώς το στοµάχι είναι ένα από τα πιο ευαίσθητα σηµεία του σώµατος, που επηρεάζεται από κάθε είδους αλλαγή), µυϊκή ένταση (που οφείλεται στο στρες και παρουσιάζεται ως µυϊκός σπασµός), αίσθηση γαργαλητού σε διάφορα σηµεία του σώµατος, π.χ. στα δάχτυλα, στα πόδια κ.λπ., κούραση, αδύναµα µαλλιά και νύχια, ζαλάδες και ίλιγγοι, πρηξίµατα, ταχυπαλµίες, αλλεργίες και δυσανεξίες (καθώς οι ορµόνες σχετίζονται πολύ µε το ανοσοποιητικό µας σύστηµα και είναι έτσι πιθανό να παρατηρήσουµε ξαφνικά στην εµµηνόπαυση αλλεργίες και δυσανεξίες που δεν είχαµε ποτέ).
Ευχαριστούμε για τη συνεργασία τον κ. Κωνσταντίνο Πριονιστή, μαιευτήρα-χειρουργό-γυναικολόγο
