Αν θα θέλαµε να συνοψίσουµε τα µέτρα πρόληψης απέναντι στον κορωνοϊό σε µία µόνη φράση, αυτή θα µπορούσε να είναι: Stay calm and wash your hands (Μείνετε ψύχραιµοι και πλένετε τα χέρια σας), παραφράζοντας το γνωστό σε όλους µας πλέον σλόγκαν: Stay calm and carry on (Μείνετε ψύχραιµοι και συνεχίστε), που είχε τυπώσει σε αφίσες η βρετανική κυβέρνηση µε στόχο να εµψυχώσει τους Βρετανούς εν όψει του Β’ Παγκοσµίου Πολέµου και των βοµβαρδισµών που θα καλούνταν να αντιµετωπίσουν.

Εν όψει της επιδηµίας του κορωνοϊού που απειλεί πλέον την παγκόσµια κοινότητα, η οποία ψάχνει να βρει τους καλύτερους τρόπους να προστατέψει τα µέλη της και να περιορίσει την εξάπλωση του ιού, το σλόγκαν «Μείνετε ψύχραιµοι και πλένετε τα χέρια σας» συνοψίζει τις πιο βασικές οδηγίες πρόληψης. Διότι ο πανικός και η παραπληροφόρηση είναι οι χειρότεροι σύµβουλοι, ακόµη και στις πιο επικίνδυνες και δύσκολες στιγµές.

Η κοινωνική απομάκρυνση

Αν και συνηθίζουμε να κατηγορούμε τα social media ότι μας απομακρύνουν και προωθούν την ψηφιακή επικοινωνία σε αντίθεση με την ανθρώπινη επαφή, ήρθε μάλλον η ώρα να αναθεωρήσουμε τις απόψεις μας, έστω για λίγο. Η κοινωνική απομάκρυνση θα αυξήσει τις πιθανότητές μας να μη νοσήσουμε από τον ιό, αφού, όπως είναι προφανές, όσο λιγότερο ερχόμαστε σε επαφή με κόσμο, τόσο λιγότερο κινδυνεύουμε από την πιθανότητα να κολλήσουμε τον ιό.

Αυτό επιβεβαιώνεται και από μελέτες της επιδημίας της φονικής γρίπης του 1918, που έδειξαν ότι στις χώρες που επιβλήθηκε πιο άμεσα το κλείσιμο δημόσιων χώρων, όπως είναι οι εκκλησίες, τα σχολεία και τα θέατρα, σημειώθηκαν λιγότερα περιστατικά γρίπης, αλλά και θάνατοι από ό,τι σε όσες χώρες άργησαν να υιοθετηθούν τέτοια μέτρα. Παρ’ όλα αυτά, οι επιδημιολόγοι τονίζουν ότι αυτή τη στιγμή δεν μπορούμε να είμαστε βέβαιοι για το πότε και το αν θα έπρεπε να ληφθούν τέτοιες αποφάσεις, όπως είναι για παράδειγμα το κλείσιμο των σχολείων.

Κάτι τέτοιο θα είχε αξία αν γνωρίζαμε το αν τα παιδιά παίζουν ρόλο στη μετάδοση του ιού, όπως συμβαίνει για παράδειγμα με τη γρίπη, αλλά αυτό είναι κάτι για το οποίο η επιστημονική κοινότητα δεν είναι ακόμη βέβαιη. Σε κάθε περίπτωση, η αποφυγή του συγχρωτισμού σε κλειστούς χώρους είναι πολύ βοηθητική για την απομάκρυνση της πιθανότητας να νοσήσουμε τελικά από τον ιό.

Θα βοηθήσει το να ζεστάνει ο καιρός;

Θεωρητικά μπορούμε να ελπίζουμε ότι όταν ζεστάνει ο καιρός η επιδημία θα περιοριστεί, αλλά δυστυχώς δεν μπορούμε να είμαστε βέβαιοι. Αν λάβουμε υπόψη μας το παράδειγμα του ιού MERS, που είχε εμφανιστεί καλοκαίρι στη Σαουδική Αραβία, καταλαβαίνουμε ότι και ο κορωνοϊός αυτός, που μας απειλεί αυτή την περίοδο, υπάρχει πιθανότητα να μην επηρεαστεί από τον ζεστό καιρό.

Ένα μέτρο απόσταση

Ο ιός μεταδίδεται με την ανθρώπινη επαφή μέσω των σταγονιδίων που προκύπτουν από τον βήχα. Ετσι πρέπει να αποφεύγουμε να ερχόμαστε σε κοντινή επαφή με τους άλλους (οι ειδικοί συστήνουν να διατηρούμε περίπου ένα μέτρο απόσταση), περιορίζοντας τα φιλιά, τις αγκαλιές, και τις χειραψίες ακόμα, ειδικά αν οι άλλοι βήχουν, φτερνίζονται κ.λπ. γιατί κινδυνεύουμε να εισπνεύσουμε τα εν λόγω σταγονίδια και να κολλήσουμε τον ιό.

Μπορούμε όμως να κολλήσουμε τον ιό και από κάποια επιφάνεια πάνω στις οποίες οι ειδικοί εικάζουν – χωρίς να είναι απολύτως βέβαιοι – ότι ο ιός επιβιώνει για ώρες, και όχι για ημέρες, αν για παράδειγμα κάποιος που νοσεί, βήξει στο χέρι του και μετά πιάσει κάτι, για παράδειγμα το πόμολο μιας πόρτας. Αν στη συνέχεια πιάσουμε την ίδια επιφάνεια, ερχόμαστε σε επαφή με τον ιό και ειδικά αν αγγίξουμε τα μάτια, τη μύτη ή το στόμα μας, «περνάμε» τον ιό κατευθείαν στον οργανισμό μας.

Κατά τον ίδιο τρόπο μπορεί ο ιός να περάσει από έναν άνθρωπο που νοσεί, μέσω του φαγητού που προετοιμάζει, όταν δεν τηρούνται αυστηρά όλοι οι κανόνες υγιεινής, σε εκείνον που μετά τρώει το φαγητό. Επίσης, θα πρέπει να είμαστε προσεκτικοί και όταν τρώμε με άλλους ανθρώπους και να τηρούμε τους κανόνες υγιεινής και σε καμία περίπτωση να μη μοιραζόμαστε μαχαιροπήρουνα, σκεύη ή εργαλεία σερβιρίσματος φαγητού.

Μήπως να φορέσω μάσκα;

Δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι το να φοράει κάποιος μάσκα θα τον βοηθήσει να προστατευτεί από τον ιό. Αντίθετα, το συχνό και καλό πλύσιμο των χεριών με σαπούνι και κατά προτίμηση ζεστό νερό, καθώς και η αποφυγή της επαφής των χεριών με τα μάτια, τη μύτη και το στόμα μπορεί να κάνουν τη διαφορά. Αν δεν έχουμε πρόσβαση για να πλύνουμε τα χέρια μας τη στιγμή που θέλουμε (π.χ. έχουμε μόλις βγει από κάποιο μέσο μαζικής μεταφοράς) μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε αντισηπτικό διάλυμα ή αντιβακτηριδιακά μαντιλάκια για τα χέρια που εξουδετερώνουν τα μικρόβια.

Η ευθύνη όσων νοσούν

Είναι πολύ σημαντικό όποιος έχει συμπτώματα κάποιας ίωσης να είναι προσεκτικός ώστε να μην τη μεταδώσει και σε άλλους. Πώς; Με την τήρηση των μέτρων αναπνευστικής υγιεινής, όπως είναι η κάλυψη της μύτης και του στόματος (όταν βήχουμε ή φτερνιζόμαστε) με χαρτομάντηλο, που στη συνέχεια θα πρέπει να πετάμε στα σκουπίδια, ή αν δεν έχουμε χαρτομάντιλο στην εσωτερική επιφάνεια του αγκώνα μας. Αλλά και με την απομόνωσή του και την αποφυγή από την πλευρά του ασθενούς να συγχρωτίζεται με άλλα άτομα ώστε να μη μεταδώσει τον ιό. Ας μην ξεχνάμε – ειδικά για τον κορωνοϊό – ότι κατά πάσα πιθανότητα μπορεί να μεταδοθεί ακόμη και αν ο φορέας δεν έχει ακόμα εμφανίσει συμπτώματα αλλά και για 14 ημέρες από την πρώτη στιγμή που κόλλησε τον ιό.