Κατά κάποιον τρόπο είναι εφικτό να αναστρέψουµε τη διαδικασία του γήρατος, και το µυστικό αυτής της διαδικασίας βρίσκεται στα τελοµερή. Τι είναι τα τελοµερή; Θα µπορούσαµε να τα παροµοιάσουµε µε τις πλαστικές άκρες των κορδονιών στα παπούτσια µας, που όπως εκείνες προστατεύουν τα κορδόνια από τη φθορά, έτσι και τα τελοµερή βρίσκονται στις άκρες των χρωµοσωµάτων και τα επενδύουν, προστατεύοντάς τα. Όπως εξηγούν οι επιστήµονες, τα τελοµερή αποτελούν «διορθωτικές» δοµές στις άκρες των χρωµοσωµάτων του κυττάρου, προστατεύοντάς τα από τυχόν βλάβες, και η βράχυνση (περιορισµός του µήκους) των τελοµερών περιορίζει τον αριθµό των διαιρέσεων των κυττάρων επιταχύνοντας έτσι τη διαδικασία της γήρανσης.
Επίσης, έρευνες έχουν δείξει ότι αν εξετάσουµε τα τελοµερή σε διάφορους ανθρώπους θα παρατηρήσουµε ότι όσο πιο κοντά σε µήκος είναι τα τελοµερή στις άκρες των χρωµοσωµάτων τόσο πιο αυξηµένος είναι ο κίνδυνος θανάτου στα επόµενα χρόνια. Όπως γίνεται προφανές λοιπόν, τα τελοµερή µικραίνουν καθώς µεγαλώνουµε και αν καταφέρναµε να επιβραδύνουµε αυτή τη διαδικασία θα µπορούσαµε θεωρητικά να ζήσουµε περισσότερο. Έτσι, οι επιστήµονες άρχισαν τα τελευταία χρόνια να ασχολούνται µε το να διερευνήσουν τι θα µπορούσε πιθανώς να βοηθήσει στη διατήρηση του µήκους τον τελοµερών.
Άσκηση: Νούμερο 1 φάρμακο για τα γηρατειά
Γνωρίζουμε εδώ και χρόνια το πόσο σημαντική είναι η σωματική άσκηση ώστε να διατηρούμαστε υγιείς, αδύνατοι και σε καλή φόρμα. Τώρα πια αποδεικνύεται και επιστημονικά ότι συσχετίζεται άμεσα με την πιθανότητα της μακροζωίας μας. Σε σχετικές έρευνες οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι μέσω της συχνής και μακροχρόνιας σωματικής άσκησης τα τελομερή διατηρούν το μεγαλύτερο μήκος τους, επιβραδύνοντας τη γήρανση του καρδιαγγειακού συστήματος. Γιατί; Με τη συστηματική άσκηση ενεργοποιείται το ένζυμο τελομεράση, που σταθεροποιεί το μήκος των τελομερών. Μάλιστα, επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο της Ουψάλα διαπίστωσαν ότι σε ανθρώπους μέσης ηλικίας η συστηματική σωματική άσκηση παρατείνει τη ζωή τους όπως ακριβώς θα συνέβαινε αν ήταν καπνιστές και έκοβαν το κάπνισμα.
Το σεξ στη μάχη κατά της γήρανσης
Έρευνα από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, του Σαν Φρανσίσκο, έδειξε ότι οι γυναίκες που έκαναν σεξ τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα είχαν μακρύτερα τελομερή από άλλες που δεν είχαν συχνές σεξουαλικές επαφές.
Διατροφή και αντιγήρανση
Ποιος δεν έχει πλέον εμπεδώσει ότι ο δρόμος για τη νεότητα περνάει μέσα από το πιάτο μας; Οι βιταμίνες, με πρωταγωνίστριες την Ε και τη C, τα μέταλλα και τα ιχνοστοιχεία, η κατανάλωση μιας πλήρους διατροφής βασισμένης στα πρότυπα της μεσογειακής (όπως βρήκε και μελέτη του 2014 που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό «The BMJ») συμβάλλουν στο να έχει κανείς μεγαλύτερα σε μήκος τελομερή.
Επίσης, οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι και τα ω-3 λιπαρά οξέα τα επηρεάζουν. Αν και ο μηχανισμός δεν είναι ακόμα γνωστός, φαίνεται να υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις ότι τα συγκεκριμένα λιπαρά οξέα επιβραδύνουν τη γήρανση, αλλά και την εμφάνιση των νόσων που τη συνοδεύουν.
Τι κονταίνει τα τελομερή
Υπάρχουν κάποια χαρακτηριστικά (π.χ. το φύλο μας) που δεν μπορούμε να αλλάξουμε αλλά και κάποιες συνήθειες που σίγουρα μπορούμε – αν μη τι άλλο – να προσπαθήσουμε να τροποποιήσουμε και σχετίζονται με το μήκος των τελομερών στον οργανισμό μας. Ετσι: η κατανάλωση αλκοόλ (ειδικά σε μεγάλες ποσότητες), το στρες, οι φοβίες, η κατάθλιψη, η καθιστική ζωή, η μεγάλη κατανάλωση αλατιού, ειδικά από ήδη υπέρβαρους ανθρώπους, αλλά και το να είμαστε άνδρες συμβάλλουν στο να είναι τα τελομερή μας κοντύτερα. Αντίθετα, οι γυναίκες, όσοι έχουν καλύτερη ψυχική υγεία αλλά και όσοι έχουν πιο πολλές ελιές στο σώμα τους φαίνεται να έχουν μακρύτερα τελομερή.
Νόμπελ Ιατρικής για τα τελομερή
Για να μπορέσουμε να συνειδητοποιήσουμε πόσο σημαντική ανακάλυψη είναι ο ρόλος και η λειτουργία των τελομερών και της τελομεράσης (του ενζύμου που σταθεροποιεί το μήκος τους) σε σχέση με την κυτταρική γήρανση και το ενδεχόμενο επιβράδυνσής της, αξίζει να αναφέρουμε ότι το 2009 οι αμερικανοί επιστήμονες Ελίζαμπεθ Χ. Μπλάκμπερν, Τζακ Γ. Σζόστακ και Κάρολ Γ. Γκρέιντερ πήραν το Νόμπελ Ιατρικής για την πλήρη αποκωδικοποίηση της λειτουργίας τους.
