Ο πονοκέφαλος είναι ένας από τους συχνότερους, ίσως και ο πιο συχνός πόνος, που βιώνουµε οι άνθρωποι. Μάλιστα οι ειδικοί εξηγούν ότι οι τακτικοί πονοκέφαλοι φτάνουν να απασχολούν ακόµα και το 20% του γενικού πληθυσµού. Οι πονοκέφαλοι είναι κατά κανόνα ιδιοπαθείς, πράγµα που σηµαίνει ότι δεν κρύβουν κάτι άλλο από πίσω τους και ότι απλά µας συµβαίνουν. Ολοι έχουµε παρατηρήσει ότι είναι πιο πιθανό να πάθουµε πονοκέφαλο όταν δεν έχουµε φάει, δεν έχουµε πιει αρκετό νερό, είµαστε κουρασµένοι ή δεν έχουµε κοιµηθεί καλά. Επίσης, σύµφωνα και µε όλους τους ειδικούς, οι πονοκέφαλοι µπορεί να επιδεινώνονται ή να εµφανίζονται συχνότερα υπό συγκεκριµένες συνθήκες, που έχουν να κάνουν µε το τι τρώµε, σε ποια φάση του κύκλου µας είµαστε, αν είµαστε γυναίκες, τι φάρµακα παίρνουµε, ακόµα και το πού µένουµε ή ποια µέρα της εβδοµάδας είναι… Αντίθετα µε τα όσα πιθανώς πιστεύουµε όµως, οι πονοκέφαλοι σπάνια κρύβουν κάτι σοβαρό από πίσω τους. Οι δευτεροπαθείς πονοκέφαλοι δηλαδή, αυτοί που αποτελούν το σύµπτωµα κάποιου προβλήµατος (π.χ. ιγµορίτιδας, προβλήµατος στα δόντια, στα µάτια, ακόµα και κάποιου όγκου στον εγκέφαλο κ.λπ.) είναι λιγότεροι από το 1% των πονοκεφάλων που ταλαιπωρούν τον γενικό πληθυσµό.

Το φύλο
Είναι ένας παράγοντας που παίζει μεγάλο ρόλο στο αν θα πάθουμε πονοκέφαλο καθώς οι γυναίκες πάσχουν 2 ή και 3 φορές περισσότερες από τους άνδρες. Χαρακτηριστικά οι ειδικοί εξηγούν ότι η ημικρανία είναι ένας «γυναικείος» πονοκέφαλος ενώ η αθροιστική κεφαλαλγία είναι «ανδρικός» αλλά είναι πολύ πιο σπάνιος. Από την άλλη πλευρά, ο πιο συνηθισμένος τύπος πονοκεφάλου, η κεφαλαλγία τάσης, ταλαιπωρεί λίγο συχνότερα τις γυναίκες.
Η ψυχολογική μας κατάσταση
Κατ’ αρχάς είναι σημαντικό να συνειδητοποιήσουμε ότι οι πονοκέφαλοι δεν προκαλούνται από το άγχος, τον θυμό ή τη στενοχώρια μας, αλλά έχουμε σχετική γενετική προδιάθεση και το στρες, η μελαγχολία μας ή ακόμα και η κατάθλιψη τους ωθούν να εμφανιστούν ή και τους επιδεινώνουν. Το ίδιο μπορεί να συμβεί και με τον φόβο που πιθανώς νιώθουμε ότι θα πονέσουμε, που μας στρεσάρει και ευνοεί τον πονοκέφαλο, δημιουργώντας έτσι έναν φαύλο κύκλο.

Το γεωγραφικό πλάτος
Εχει φανεί, χωρίς να είναι απόλυτα ξεκάθαρο το γιατί, ότι όσοι ζουν σε βορειότερες γεωγραφικά περιοχές (π.χ. στην Αμερική, Βόρεια Ευρώπη αλλά και στη Βόρεια Ελλάδα σε σχέση με τα νότια της χώρας μας) υποφέρουν συχνότερα από πονοκεφάλους. Κάποιοι επιστήμονες εικάζουν ότι αυτό έχει να κάνει με το κρύο και την υγρασία που χαρακτηρίζει τον Βορρά σε σχέση με τον Νότο.

Το κλίμα
Οι κλιματολογικές συνθήκες μπορεί να επηρεάσουν τον πονοκέφαλο – και συγκεκριμένα την ημικρανία – αφού μερικοί άνεμοι όπως οι δυτικοί και οι νοτιάδες αλλά και η υγρασία φαίνεται να την επιδεινώνουν.

Η στάση του σώματος
Η κακή στάση του σώματος επιβαρύνει την περιοχή του αυχένα με αποτέλεσμα την αύξηση της σύσπασης των μυών της περιοχής και την πρόκληση ή την επιδείνωση του πονοκεφάλου.

Η κληρονομικότητα
Η κληρονομική προδιάθεση, ειδικά όσον αφορά την ημικρανία, είναι επιβαρυντικός παράγοντας, τόσο επειδή πρόκειται για μία προδιάθεση εγγεγραμμένη στα γονίδια όσο και επειδή κάποια άτομα τείνουν να «μιμούνται» την ψυχοσωματική αυτή εκδήλωση που παρουσιάζουν οι γονείς ή το περιβάλλον τους.

Οι ορμόνες
Ειδικά η ημικρανία επηρεάζεται από τις ορμονικές διακυμάνσεις του γυναικείου οργανισμού και πολύ συχνά (σε περισσότερες από τις μισές περιπτώσεις) στις γυναίκες σχετίζεται με την περίοδο. Στην εγκυμοσύνη – όπως και στην εμμηνόπαυση – συνήθως υποχωρούν οι ημικρανίες και έτσι οι 2 στις 3 ημικρανικές σταματούν να βιώνουν το πρόβλημα και σε αυτές τις περιόδους.

Το φαγητό και το ποτό
Κυρίως η ημικρανία επηρεάζεται από κάποιες τροφές, όπως το κόκκινο κρασί, οι χυμοί φρούτων, η σοκολάτα, οι ξηροί καρποί, τα τυριά, τα πικάντικα και οτιδήποτε έχει πολύ έντονη γεύση.

Η κατάχρηση των φαρμάκων για τον πονοκέφαλο
Οι ειδικοί εξηγούν ότι μερικές φορές – φοβούμενοι να πάμε στον γιατρό και να ακολουθήσουμε τις συμβουλές του – τείνουμε να παίρνουμε πολλά φάρμακα προσπαθώντας να αντιμετωπίσουμε τους πονοκεφάλους μας με αποτέλεσμα να μας προκαλούν αυτά τα ίδια πονοκέφαλο.

Το Σαββατοκύριακο
Ειδικά και πάλι όσον αφορά τις ημικρανίες, τα Σαββατοκύριακα και οι διακοπές μπορεί να είναι εκείνα που θα «προκαλέσουν» τον πονοκέφαλο. Οταν ο ημικρανικός ασθενής βγει από τη ρουτίνα του (ξυπνήσει διαφορετική ώρα από το συνηθισμένο, φάει διαφορετικές ώρες κ.λπ.) είναι πιο πιθανό να πάθει ημικρανία.

Το κάπνισμα
Φαίνεται ότι τόσο η νικοτίνη όσο και το αλκοόλ επιδεινώνουν τους πονοκεφάλους.
Η υπνική άπνοια
Οταν ο πονοκέφαλος μας απασχολεί στη διάρκεια της νύχτας ή μόλις ξυπνήσουμε τότε δεν είναι απίθανο η αιτία του να κρύβεται στην υπνική άπνοια που δεν μας αφήνει τόσο να αναπνέουμε καλά όσο και να κοιμόμαστε επαρκώς.

Ο καφές
Η σχέση του καφέ με τον πονοκέφαλο είναι περίεργη. Συνηθίζουμε να λέμε ότι με τον καφέ μας περνάει ο πονοκέφαλος και άλλωστε η καφεΐνη περιλαμβάνεται σε αρκετά αναλγητικά που χρησιμοποιούμε για να αντιμετωπίσουμε τον πονοκέφαλο. Ομως έχει φανεί ότι η συστηματική κατανάλωση της καφεΐνης μπορεί να μας καταστήσει ευάλωτους στην εμφάνιση πονοκεφάλου ή και να μας προκαλέσει αντισταθμιστικό πονοκέφαλο σε περίπτωση στέρησής της.

Η εξωτερική εμφάνιση
Υπάρχει ένας τύπος πονοκεφάλου, η αθροιστική κεφαλαλγία, που είναι όμως πολύ σπάνια, που αφορά πολύ αρρενωπούς άνδρες ψηλούς, γεροδεμένους, μελαχρινούς που όμως έχουν ιδιαίτερο συναισθηματισμό, που μοιάζει με αυτόν ενός παιδιού.

Τα μάτια μας
Εκτός από κάποιο αξιοσημείωτο πρόβλημα στην όρασή μας το οποίο αγνοούμε και το οποίο μπορεί να κρύβεται πίσω από έναν πονοκέφαλο (πράγμα αρκετά σπάνιο), το γλαύκωμα μπορεί να προκαλέσει έναν δυνατό πονοκέφαλο ο οποίος και να εντοπίζεται στο μάτι με την υψηλή πίεση. Επιπλέον, στον πονοκέφαλο μπορεί, σε μικρό βαθμό, να συμβάλουν τα κουρασμένα μας μάτια, επειδή διαβάζαμε για ώρες ή δουλεύαμε στον υπολογιστή, ή ήμασταν για πολλή ώρα σε χώρους με φωτισμό φθορίου.

Ευχαριστούμε για τη συνεργασία τον κ. Δήμο-Δημήτριο Μητσικώστα, MD, PhD, FEAN, αναπλ. καθηγητή Νευρολογίας, Α’ Νευρολογική Κλινική, Αιγινήτειο Νοσοκομείο, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.