Δεν υπάρχει Έλληνας και Ιταλός – και όχι μόνο – που να μην αναγνωρίζει τη χαρακτηριστική της μυρωδιά και γεύση. Αλλωστε η ρίγανη καθώς είναι πολύ κοινή (όπως λέει και το όνομά της Origanum vulgare – Ορίγανον το κοινόν) έχει νοστιμέψει και συντροφέψει πολλά από τα πιάτα μας. Εκτός όμως από κοινή, συνηθισμένη δηλαδή, είναι πολύ νόστιμη, ιδιαίτερα μυρωδική και επιπλέον διαθέτει πολλές ευεργετικές ιδιότητες, σύμφωνα με τους ειδικούς. Μάλιστα, η ρίγανη ως καρύκευμα αλλά και οι ευεργετικές της φαρμακευτικές ιδιότητες είναι γνωστές από την αρχαιότητα και μέσα από την παράδοση έχουν φτάσει και μέχρι εμάς σήμερα. Πιθανώς να έχουμε δει γιαγιάδες να μας συστήνουν ρόφημα ρίγανης όταν ταλαιπωρούμαστε από διάρροια ή να θυμόμαστε τα λεπτά κλωναράκια του φυτού που επιστρατεύονταν – αντί για σκουλαρίκια – για να διατηρήσουν τις τρύπες στα αφτιά των μικρών κοριτσιών ανοιχτές και ελεύθερες μικροβίων. Ας γνωρίσουμε λοιπόν καλύτερα το αρωματικό αυτό βότανο που συναντάμε τόσο συχνά στη χώρα μας.
Η ταυτότητά της
Η ρίγανη είναι ένα πολυετές φυτό, που φτάνει σε ύψος μέχρι και τα 80 εκατοστά και που διαθέτει χαρακτηριστική, ευχάριστη και διαπεραστική μυρωδιά. Είναι ιθαγενής στη Μεσόγειο και στην Κεντρική Ασία. Πάρα πολύ συνηθισμένη και στη χώρα μας, η ρίγανη της Ελλάδας μάλιστα θεωρείται από τις καλύτερες παγκοσμίως όσον αφορά την ποιότητά της. Τα τελευταία χρόνια επειδή έχει αυξηθεί η κατανάλωσή της, τόσο σε χώρες όπου δεν συναντάται αυτοφυής, όπως οι ΗΠΑ, όσο και επειδή η συλλογή της είναι δύσκολη και απαιτεί πολλά εργατικά χέρια, γίνεται συχνά οργανωμένη καλλιέργεια του φυτού. O βλαστός της ρίγανης είναι όρθιος, τετραγωνικός και πολύκλαδος. Τα φύλλα του έχουν χρώμα πράσινο σκούρο. Τα άνθη του έχουν χρώμα ροζ και τα συναντάμε σε πυκνές ταξιανθίες. Τη ρίγανη τη βρίσκουμε σε συστάδες θάμνων, λόφους, ασβεστολιθικά εδάφη και γενικά σε ξηρές και πετρώδεις περιοχές. Η συλλογή της ξεκινά συνήθως τον Ιούλιο μετά τη γιορτή του Αϊ-Γιάννη του Ριγανά ή Κλήδονα (24 Ιουνίου) και γίνεται κατά κανόνα νωρίς το πρωί ή αργά το βράδυ, με προσοχή όμως να μην ξεριζώνεται το φυτό που είναι πολυετές. Στη συνέχεια δένεται σε ματσάκια και αποξηραίνεται, κρεμασμένη ανάποδα σε ξηρό και σκοτεινό μέρος.
Οι ιδιότητες της ρίγανης
Η ρίγανη, από την οποία χρησιμοποιούμε τα άνθη και τα φύλλα, είναι ένα φυτό τόσο αρωματικό όσο και φαρμακευτικό. Θεωρείται τονωτική, αντιοξειδωτική, αντισηπτική, αντιμικροβιακή, αντισπασμωδική, διουρητική, καθαρτική, αντιβηχική, αποχρεμπτική και αντιψωριακή.
Πώς χρησιμοποιείται
Τη ρίγανη μπορούμε να τη χρησιμοποιήσουμε τόσο εσωτερικά όσο και εξωτερικά.
Εσωτερική χρήση
- Οι εισπνοές με ρίγανη βοηθούν σε νοσήματα αναπνευστικού (χάρη στην αποχρεμπτική και αντιβηχική της δράση).
- Το αφέψημα ρίγανης (σε ένα μπρίκι βράζουμε ένα φλιτζάνι νερό με ένα κουταλάκι του γλυκού ρίγανη, το σουρώνουμε και το πίνουμε) έχει αρκετές ιδιότητες και εφαρμογές. Χρησιμοποιείται για να καταπραΰνει τον βήχα, βοηθά στην αντιμετώπιση της διάρροιας και θεωρείται ότι μπορεί να μειώσει τον πόνο των δοντιών.
- Με το αφέψημα ρίγανης μπορούμε να κάνουμε και στοματικές πλύσεις ώστε να καταπραϋνθεί ο ερεθισμένος και κόκκινος λαιμός. Επίσης, τα μπουκώματα με ρίγανη βοηθούν στην αντισηψία και κατ’ επέκταση στην υγιεινή του στόματος και των δοντιών μας
Εξωτερική χρήση
- Όσον αφορά την εξωτερική χρήση θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι η ρίγανη μπορεί να βοηθήσει στην αντισηψία του τραυματισμένου δέρματος. Επίσης, το αφέψημα ρίγανης στο μπάνιο καταπραΰνει και τονώνει το δέρμα.
- Εκτός όμως από τη χρήση που κάνουμε στη ρίγανη στην κουζίνα μας ή ως εναλλακτικό φαρμακο-βότανο, η ρίγανη χρησιμοποιείται και από τη βιομηχανία. Το αιθέριο έλαιό της χρησιμοποιείται τόσο στην αρωματοποιία όσο και για την παρασκευή σαπουνιών και οδοντόκρεμας αλλά και για την αντιμετώπιση ασθενειών των φυτών.
Ευχαριστούμε για τη συνεργασία τον κ. Γιώργο Παπαδόπουλο, αφυπηρετήσαντα αναπληρωτή καθηγητή Φαρμακολογίας, Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ.
