Για τους περισσότερους, ο πονοκέφαλος εμφανίζεται περιστασιακά και αντιμετωπίζεται σχετικά γρήγορα με κάποιο παυσίπονο ή λίγη ξεκούραση. H ημικρανία, όμως, είναι κάτι πολύ περισσότερο από ένας πονοκέφαλος. Πρόκειται για τη συχνότερη νευρολογική νόσο που ταλαιπωρεί ένα σημαντικό ποσοστό του πληθυσμού και επηρεάζει αρνητικά την ποιότητα ζωής, ενώ σε σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να οδηγήσει ακόμη και σε αποχή από τις καθημερινές δραστηριότητες και υποχρεώσεις έως και 3 ημέρες.
Η αιτιολογία των ημικρανιών ποικίλλει, και ως βασικότεροι παράγοντες θεωρούνται σήμερα οι ορμόνες, τα γονίδια, το στρες, η κούραση, ο κακός ύπνος, οι συνθήκες περιβάλλοντος (καιρικές αλλαγές, κακός εξαερισμός χώρου, ανεπαρκής ή κακής ποιότητας φωτισμός, δυσάρεστες ή βαριές οσμές, υψόμετρο) και φυσικά η κακή διατροφή.
Τα τελευταία χρόνια λοιπόν έχει διαπιστωθεί πως ορισμένοι διατροφικοί παράγοντες ευθύνονται κατά ένα ποσοστό για την εκδήλωση ημικρανίας. Σε άλλους περισσότερο και σε άλλους λιγότερο φαίνεται ότι οι διατροφικές συνήθειες αλλά και ορισμένες συγκεκριμένες τροφές και συστατικά μπορεί να «πυροδοτήσουν» την εμφάνιση ημικρανίας ή να την επιδεινώσουν. Υπάρχει λοιπόν μια λίστα τροφών που ενοχοποιούνται για την εκδήλωση ημικρανίας.
Κακές διατροφικές συνήθειες
Μήπως ζυγίζετε παραπάνω από όσο πρέπει;
Στοιχεία ερευνών δείχνουν ότι τα υπέρβαρα ή παχύσαρκα άτομα διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης ημικρανιών. Το γεγονός αυτό οφείλεται αφενός στην αντίσταση στην ινσουλίνη, αφετέρου στην έκκριση συγκεκριμένων ορμονών πεπτιδίων από τον λιπώδη ιστό, που φαίνεται ότι μπορεί να πυροδοτήσουν μια κρίση ημικρανίας.
Παραλείπετε γεύματα;
Η παράλειψη γευμάτων και η πολύωρη νηστεία μπορεί να προκαλέσουν πτώση του σακχάρου μας, η οποία με τη σειρά της μπορεί να προκαλέσει πονοκέφαλο ή ημικρανία. Γι’ αυτό, συστήνεται η κατανάλωση μικρών και συχνών γευμάτων, τα οποία να μην απέχουν χρονικά μεταξύ τους περισσότερο από 4 ώρες.
Ύποπτες τροφές και συστατικά
Αλκοόλ
Αν και τα αποτελέσματα των μελετών είναι αντικρουόμενα, φαίνεται ότι η κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να οδηγήσει σε εμφάνιση ημικρανίας, ενώ η δράση του κόκκινου κρασιού πιθανόν να είναι περισσότερο επιβαρυντική.
Καφεΐνη
Τόσο η αυξημένη πρόσληψη όσο και η στέρηση καφεΐνης σε άτομα που την καταναλώνουν συστηματικά έχουν συσχετισθεί με την ημικρανία, λόγω της αγγειοσυσταλτικής της δράσης
Σοκολάτα
Ερευνητικά δεδομένα δείχνουν πως η κατανάλωση σοκολάτας συνδέεται με την εκδήλωση ημικρανίας, γεγονός που αποδίδεται σε συστατικά όπως η θεοβρωμίνη, η καφεΐνη και ορισμένες αμίνες που περιέχει.
Αφυδάτωση
Η εμφάνιση ακόμη και ήπιας αφυδάτωσης μπορεί να προκαλέσει κρίση ημικρανίας, ενώ παράλληλα, έχει φανεί πως η έγκαιρη πρόσληψη υγρών – κατά το πρώτο ημίωρο εμφάνισης των συμπτωμάτων – μπορεί να δράσει βοηθητικά.
Παγωμένα τρόφιμα και ροφήματα
H κατανάλωσή τους είναι πιθανό να οδηγήσει σε εμφάνιση πονοκεφάλου, προκαλώντας σύσπαση των αγγείων που βρίσκονται γύρω από το στόμα και τον λαιμό.
Τυρί
Τα τυριά, και ειδικότερα τα ώριμα, π.χ. τσένταρ, μοτσαρέλα, παρμεζάνα, ροκφόρ, γραβιέρα, κασέρι, προβολόνε, μπρι, καμαμπέρ, έμενταλ, γκούντα, έχουν συσχετισθεί με την εκδήλωση ημικρανίας, λόγω της τυραμίνης που περιέχουν. Αλλα τρόφιμα που περιέχουν τυραμίνη είναι τα φασόλια, τα κουκιά, τα αποξηραμένα φρούτα και ορισμένα προϊόντα ζύμωσης, όπως η μπίρα και τα λαχανικά τουρσί.
Γλουταμινικό μονονάτριο
Είναι ένα συστατικό που έχει ενοχοποιηθεί για την εμφάνιση ημικρανίας σε άτομα με ευαισθησία. Χρησιμοποιείται ως ενισχυτικό γεύσης σε συσκευασμένα τρόφιμα, ενώ υψηλή περιεκτικότητα σε αυτό έχουν τα προϊόντα σόγιας, συσκευασμένα έτοιμα γεύματα ασιατικών φαγητών, τα προϊόντα επεξεργασμένου κρέατος και πολλά κονσερβοποιημένα τρόφιμα.
Νιτρώδη άλατα
Περιέχονται κυρίως σε αλλαντικά και προμαγειρεμένα τρόφιμα και έχει φανεί ότι μπορεί να επιδεινώσουν τα συμπτώματα της ημικρανίας.
Ισχύουν για όλους τα ίδια;
Σε κάθε περίπτωση, τα δεδομένα της βιβλιογραφίας είναι σε πολλές περιπτώσεις αντικρουόμενα, επομένως απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή κατά την ερμηνεία τους. Ετσι, είναι σημαντικό η ευαισθησία σε κάθε τρόφιμο ή συστατικό να εξετάζεται σε ατομικό επίπεδο, καθώς μπορεί να υπάρχει σημαντική διαφοροποίηση μεταξύ των ατόμων.
Oι τροφές δηλαδή, που μπορεί να προκαλέσουν ημικρανία σε ένα άτομο, δεν σημαίνει ότι θα προκαλέσουν και σε κάποιο άλλο. Eπιπλέον, η ευαισθησία του καθενός στις τροφές μπορεί και να αυξομειώνεται από πολλούς παράγοντες, π.χ. από το πόσο αγχωμένος είναι κάποιος, μέχρι το αν κοιμάται καλά το βράδυ. Καλό είναι λοιπόν κάθε φορά που έχετε ημικρανία ή πονοκέφαλο να καταγράφετε τι φάγατε ώστε εάν παρατηρήσετε ευαισθησία σε κάποιες τροφές, να τις αποφύγετε για λίγο καιρό. Eάν υποχωρήσουν οι ημικρανίες, εισάγετε και πάλι τις τροφές αυτές στο διαιτολόγιό σας. Eάν εμφανιστεί ξανά ημικρανία, τότε θα είστε σε θέση να ελέγχετε τους πονοκεφάλους, αποφεύγοντας τις τροφές αυτές.
Εξαιτίας μιας ημικρανίας…
Υπάρχουν παθήσεις που δεν σκοτώνουν αλλά καταρρακώνουν την ποιότητα της ζωής, γι’ αυτό και έχουν αποκτήσει ξεχωριστό ενδιαφέρον για την έρευνα. Ανάμεσα σε αυτές είναι και οι ημικρανίες. Θεωρείται επίσης ότι παγκοσμίως η ημικρανία είναι η πιο συχνή αιτία που πηγαίνει ο πολίτης σε εξωτερικά ιατρεία και ζητάει βοήθεια.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κατέταξε την ημικρανία στις κορυφαίες δέκα αιτίες μακροχρόνιας ανικανότητας για άνδρες και γυναίκες, καθώς προσβάλλει πάνω από το 10% του πληθυσμού.
Παρ΄ όλα αυτά παραμένει ανεπαρκώς αναγνωρισμένη και θεραπευόμενη, καθότι πάνω από το 40% των πασχόντων δεν έχουν λάβει διάγνωση.
Το φορτίο της ημικρανίας είναι ένα από τα μεγαλύτερα σε όλες τις νευρολογικές διαταραχές. Έχει ως αποτέλεσμα σημαντικό προσωπικό πόνο, μειωμένη ποιότητα ζωής και επιβάρυνση του ατόμου και της κοινωνίας λόγω της απώλειας παραγωγικότητας.
Κάθε χρόνο, περίπου 20% των ανδρών και 30% των γυναικών αναφέρουν ότι χάνουν 10% των εργάσιμων ημερών τους λόγω της νόσου.
Μελέτες έχουν δείξει επίσης ότι η ημικρανία επηρεάζει αρνητικά τις οικογενειακές σχέσεις και δραστηριότητες, με αποτέλεσμα π.χ. ακύρωση διακοπών και μειωμένο χρόνο με τους συντρόφους και τα παιδιά.
Μάλιστα, 45% των ατόμων ανέφεραν ότι έχασαν κοινωνικές δραστηριότητες και δραστηριότητες αναψυχής λόγω της ημικρανίας.
Ευχαριστούμε για τη συνεργασία τον κ. Χάρη Γεωργακάκη, κλινικό διαιτολόγο-διατροφολόγο, MSc στην Κλινική Διατροφή, αντιπρόεδρο Ελληνικού Ιδρύματος Καρδιαγγειακής Υγείας και Διατροφής.
