Νίκος Καζαντζάκης
Η ζωή, το έργο, η φιλοσοφική σκέψη, τα πάθη και οι αντιλήψεις του μεγάλου Έλληνα λογοτέχνη, μέσα από τα μάτια της Λιλής Ζωγράφου.
Ο «Καζαντζάκης» της Λιλής Ζωγράφου διαβάζεται με μια πνοή, όπως διαβάζει κανείς ένα καλό μυθιστόρημα. Έχει παλμό, έχει ευαισθησία, έχει χάρη, αφηγηματικά προσόντα και παρουσιάζει μια αξιόλογη αυθόρμητη κριτική ικανότητα. Γνωρίζει τη συνταγή την οποία ολίγοι γνωρίζουν: να φτιάχνουν ένα βιβλίο κριτικής που να διαβάζεται άνετα και ευχάριστα
Η μοναδική Λιλή Ζωγράφου αναφέρει στον πρόλογο της έκδοσης:
«Ο Καζαντζάκης είχε μια κακή συνήθεια: δεν αλάφρωνε ποτέ τα γραφτά του, ούτε και τη ζωή του, από τα περιττά. Έτσι πέρασε τα σύνορα της παιδικότητας και της εφηβείας και μπήκε, σαν γέρος καμπουριασμένος παρ’ όλα τα νιάτα του, στη ζωή, κουβαλώντας στις πλάτες του το οικογενειακό του δράμα.»
Oταν καταπιαστείς με το έργο και τη ζωή του Καζαντζάκη, θα τον πονέσεις μα και θα τον αρνηθείς. Το να υποτάξεις το υλικό «Καζαντζάκης», να του δώσεις μια συνοχή, παρ’ όλη την αέναη επανάληψή του, είναι άθλος. Το τι πίκρες μου στοίχησε αυτός ο άνθρωπος, τι προβλήματα συνείδησης, τι αγωνίες κι αμφιταλαντεύσεις για να κρατιέμαι πάντα στον ίσιο δρόμο, να μείνω ανεπηρέαστη, αληθινή και συνεπής, δεν λέγεται. Ηρθανε στιγμές που αγαναχτούσα για ό,τι ένιωθα μόνο από διαίσθηση χωρίς να μπορώ να το αποδείξω. Και σαν ανακάλυπτα ότι θα στήριζε και θα δικαίωνε ξεκάθαρα την άποψή μου, αντί για ικανοποίηση αισθανόμουνα συντριβή. Ένας τραγικός –να τι ήταν ο Καζαντζάκης–, «ένας ακροβάτης πάνω απ’ το χάος», όπως αυτοχαρακτηρίζεται, άσπλαχνος για την ανθρωπότητα, άσπλαχνος για τον εαυτό του, που ’χε φυλάξει όμως μπόλικη ασπλαχνιά και για τον μελετητή του.
Ακόμη,
Ημερολόγιο Τοίχου 2019
Σε μεγάλη διάσταση 30 x 30
Μοναδικά έργα τέχνης του Γιάννη Μόραλη, του κορυφαίου ζωγράφου του 20ού αιώνα.
Ο Γιάννης Μόραλης γεννήθηκε στην Άρτα, το 1916. «Στην Άρτα πέρασα τα πρώτα παιδικά μου χρόνια… Οι βυζαντινές εκκλησίες, οι τοιχογραφίες, οι εικόνες, μου προκαλούσαν δέος και με μάγευαν». «Καμιά φορά αναρωτιέμαι αν τα πράγματα που βγαίνουν στη ζωγραφική μου έρχονται από τις παιδικές μνήμες», εξομολογείται ο ζωγράφος. Και επιλέγει νοσταλγικά: «Το Ιόνιο με διαπότισε.». Το φως και το χρώμα του Μόραλη θα κρατήσουν τη μνήμη του Ιονίου. Κι αυτό το γκρίζο, που σπάνια απουσιάζει από τα έργα του, φαίνεται να ’ναι το μνημονικό απόσταγμα από την ομίχλη που τύλιγε τα υγρά τοπία του Ιονίου.
Το 1931 ο Μόραλης γίνεται δεκτός στη Σχολή Καλών Τεχνών. Ο Νικολάου, ο Καπράλος, ο Τσαρούχης, ο Διαμαντόπουλος, οι καλλιτέχνες που θα συγκροτήσουν αργότερα την περιώνυμη Γενιά του Τριάντα, βρίσκονταν ήδη εκεί. Το 1937, ο Μόραλης φεύγει με υποτροφία της Ακαδημίας Αθηνών για τη Ρώμη. Μετά από τρίμηνη διαμονή στη Ρώμη, ο Μόραλης φτάνει στο Παρίσι. Στο Παρίσι ο πυρετός του μοντερνισμού έχει κοπάσει. Η «επιστροφή στην τάξη και την παράδοση», το σύνθημα που κυριάρχησε σε όλη την Ευρώπη στη διάρκεια του Μεσοπολέμου, συμπορευόταν με την ιδεολογία της Γενιάς του Τριάντα, που πέτυχε να δημιουργήσει έναν ελληνοτροπικό μοντερνισμό. Η έμφυτη κλίση του Μόραλη προς τις κλασικές μορφές βρήκε σ’ αυτό το κλίμα τον ιδανικό του βιότοπο.
Το έργο του
Ο Γιάννης Μόραλης κατάφερε να δημιουργήσει ένα έργο σύγχρονο και κλασικό. Γιατί ο Μόραλης είναι ίσως ο αυθεντικότερος κλασικός της σύγχρονης ελληνικής τέχνης. Το έργο του φέρει τη σφραγίδα της δωρεάς ενός ταλέντου στέρεου και στοχαστικού. Όλα τα στοιχεία του ύφους του συγκλίνουν προς ένα ιδεώδες, που βρίσκεται σε ομολογία με την πιο βαθιά ελληνική παράδοση.
Ο Γιάννης Μόραλης καλλιεργεί μια τέχνη ανθρωποκεντρική. Οι προσωπογραφίες οικείων προσώπων, που ζωγραφίζει στον καιρό της Κατοχής και του Εμφυλίου, αντιτάσσουν, με την αρράγιστη ανθρωπιά τους, ένα είδος ξόρκι στους δίσεχτους καιρούς. Γύρω στο ’50 η τέχνη του Μόραλη επικεντρώνεται στα δύο αρχέτυπα θέματα: στον θάνατο και τον έρωτα. Στις συνθέσεις του πρωταγωνιστούν τώρα σφριγηλές μελλέφηβες και νεαρές γυναίκες. Το κυρίαρχο αίσθημα που αποπνέουν αυτά τα έργα είναι η απόσταση, η εγκράτεια, το «σεμνόν και λεληθός» ήθος.
Οι αφαιρετικές τάσεις επικρατούν στο έργο του Μόραλη στη δεκαετία του ’70. Το παράδοξο με τον Μόραλη είναι ότι όσο γινόταν πιο μοντέρνος, τόσο γινόταν πιο κλασικός. Και όσο γινόταν πιο αφηρημένος, τόσο γινόταν πιο ερωτικός.
Η προσωπικότητα του Μόραλη, το ήθος, το έργο, η ανεκτίμητη προσφορά του στη Σχολή Καλών Τεχνών, όπου δίδαξε 37 ολόκληρα χρόνια, άφησαν την ανεξίτηλη σφραγίδα τους στην ιστορία της σύγχρονης ελληνικής τέχνης, αλλά και στην ίδια τη ζωή μας. Αυθεντικός Έλληνας και οικουμενικός δημιουργός, ο Γιάννης Μόραλης έχει κατακτήσει περίοπτη θέση στο πάνθεον που φιλοξενεί τους μεγαλύτερους ζωγράφους του 20ού αιώνα.
Και, Βημαgazino. Και στην απλή έκδοση των €2.
Εκτάκτως το Σάββατο με ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ
