Είναι στο χέρι σας της Ελένης Χαδιαράκου Από την κατασκευή της ακόμη (πριν από 63 χρόνια), η πιπίλα παραμένει το αγαπημένο αξεσουάρ κάθε μωρού, αλλά και της μαμάς, μιας που αποτελεί το πιο σίγουρο «μέσο» για την καταπολέμηση της ακατάσχετης γκρίνιας. Πόσες φορές δεν έχουμε ορκιστεί ότι δεν θα του ξαναδώσουμε ποτέ πιπίλα, αλλά το επόμενο κιόλας λεπτό υποκύπτουμε στο σπαρακτικό του κλάμα; Ε, ναι, ο μικρός μας «εκβιαστής» ξέρει να μας χειρίζεται άψογα, όταν θέλει πολύ κάτι. Όμως, πόσο σημαντικό είναι τελικά να του «κόψουμε» αυτή την τόσο αγαπημένη του συνήθεια; Έχει κάποιο νόημα ή ορισμένες φορές η πιπίλα, εκτός από λύση ανάγκης, είναι και απαραίτητη; Οι ψυχολόγοι μάς διαβεβαιώνουν πως η πιπίλα αποτελεί ένα πολύ σημαντικό «φίλο» για το μωρό. Όταν πιπιλάει την πιπίλα του, εκκρίνονται στον οργανισμό του ενδορφίνες, οι «ορμόνες» που του δημιουργούν μια έντονη ευφορία, αλλά και ένα αίσθημα καθησυχασμού. Αυτά τα ευχάριστα συναισθήματα συνήθως το παρηγορούν, το βοηθούν να ξεχνάει τα όποια πονάκια, και να αποκοιμιέται σαφώς ευκολότερα. Μακροπρόθεσμα, βέβαια, είναι καλύτερο να μάθει να παρηγορείται μόνο του (μέχρι κάποιο βαθμό), αντί να βασανίζεται με τεχνητά μέσα. Από την άλλη, ο αντίχειρας λειτουργεί ουσιαστικά με τον ίδιο κατευναστικό τρόπο, αλλά είναι στον έλεγχο του μωρού και όχι της μαμάς. Βρίσκεται εκεί, όποτε τον χρειάζεται. Μπορεί να τον πιάσει ή να τον αφήσει, όποτε θέλει να χαμογελάσει, να γουργουρίσει ή να επικοινωνήσει. Το πλεονέκτημα του αντίχειρα είναι πως δεν προκαλεί σύγχυση, όπως η θηλή της πιπίλας, στα μικρά βρέφη που μαθαίνουν τώρα να θηλάζουν. Πιπίλα ή δάχτυλο; Θα θυμάστε, βέβαια, εκείνο τον υπέρηχο που κάνατε στον τέταρτο περίπου μήνα της εγκυμοσύνης σας και είδατε με συγκίνηση το έμβρυο να έχει το δάχτυλό του στο στόμα! Ναι, η αλήθεια είναι πως πολλά μωρά ανακαλύπτουν αυτή την απόλαυση από την κοιλιά της μαμάς τους. Κάποιες μαμάδες -ακόμη και σήμερα- θεωρούν το πιπίλισμα του δαχτύλου δείγμα ψυχολογικής διαταραχής και προσπαθούν να αποτρέψουν το μωρό τους από αυτή την «κακή» συνήθεια. Αλλά οι παιδίατροι σαφώς και δεν συμμερίζονται αυτή την άποψη, αντίθετα συμφωνούν πως το πιπίλισμα του δαχτύλου είναι απόλυτα φυσιολογικό, μιας που τον πρώτο χρόνο της ζωής του, κάθε βρέφος περνάει το λεγόμενο «στοματικό στάδιο». Το στόμα είναι για το μωρό η μεγαλύτερη πηγή απόλαυσης, ένα πολύτιμο εργαλείο, όχι μόνο για να φάει, αλλά και για να γνωρίσει -μέσα από αυτό- τον κόσμο γύρω του. Το χέρι, πάλι, είναι το καλύτερο παιχνίδι. Πιπιλώντας το δάχτυλό του, λοιπόν, διασκεδάζει και ηρεμεί. Ωστόσο, όσο μεγαλώνει, περνά στο επόμενο εξελικτικό στάδιο, και συνήθως σταματά από μόνο του να βάζει το δάχτυλο στο στόμα. Η πλειονότητα των παιδιών εγκαταλείπει τη συνήθεια αυτή πριν από την ηλικία των τεσσάρων χρόνων, προτού δηλαδή προλάβει η συνήθεια αυτή να βλάψει τα μόνιμα δόντια του. Τα «υπέρ» της πιπίλας Η πιπίλα «κόβεται» σαφώς πιο εύκολα από το πιπίλισμα του δαχτύλου, μιας που, όταν το παιδί αρχίζει να μεγαλώνει, μπορείτε απλώς να την πετάξετε. Μετά από λίγες μέρες με κλάμα, το μωρό θα ξεχάσει το αγαπημένο του αξεσουάρ, μιας που -ως γνωστόν- τα μωρά σε αυτή την ηλικία έχουν ασθενή μνήμη. Αντίθετα, το δάχτυλο θα είναι πάντα εκεί ως πρόθυμο υποκατάστατο να φωλιάσει με την πρώτη ευκαιρία στο στόμα του. Οι οδοντίατροι συμφωνούν ότι η πιπίλα βλάπτει την οδοντοστοιχία του μωρού λιγότερο από το δάχτυλο, αφού ο αντίχειρας πιέζει τα δόντια του προς τα έξω και κινδυνεύουν να παρουσιάσουν μελλοντικό προγναθισμό. Τα «κατά» της πιπίλας Το μωρό που έχει μάθει να ηρεμεί μόνο με την πιπίλα, αρχίζει σταδιακά να εξαρτάται από αυτήν. Αλλά αυτή η εξάρτηση σαφώς και έχει να κάνει με τη δική σας συμπεριφορά. Κάθε φορά που το μωρό σας κλαίει, είναι νευρικό ή ανήσυχο, πριν βιαστείτε να του δώσετε την πιπίλα του για να ηρεμήσει, αναζητήστε τα αίτια του κλάματος. Μήπως πονάει κάπου; Μήπως μια αγκαλιά σας ή ένα χάδι μπορούν να την αντικαταστήσουν μια χαρά; Επειδή η πιπίλα ενδέχεται να μπερδέψει το βρέφος που έχει συνηθίσει να θηλάζει, δεν είναι καλή ιδέα να το μυήσετε στη χρήση της, μέχρι να σταθεροποιηθεί ο θηλασμός. Επίσης, η πιπίλα πρέπει να χρησιμοποιείται με σύνεση σε ένα μωρό που δεν του πολυαρέσει να θηλάζει, γιατί ίσως να του προσφέρει τόση ικανοποίηση ώστε να πάψει να ενδιαφέρεται να θηλάσει το στήθος σας. Γενικά, η πιπίλα είναι χρήσιμη στις περιπτώσεις που ένα μωρό κλαίει πολύ και δεν ησυχάζει με κανέναν άλλον τρόπο, ή για κάποιο που θέλει να ικανοποιήσει περισσότερο την ανάγκη του να θηλάζει, αλλά δεν έχει καταλάβει ακόμη πώς να βάζει τα δάχτυλά του στο στόμα του. Προσέξτε, όμως, γιατί η χρήση της πιπίλας μπορεί να μετατραπεί εύκολα σε κατάχρηση. Αυτό που στην αρχή αποτελεί το «δεκανίκι» του μωρού, μπορεί εύκολα να γίνει το δικό σας «δεκανίκι». Σε γενικές γραμμές, αποφύγετε να του δίνετε πιπίλα όταν αυτό δείχνει λίγο ανήσυχο ή όταν θέλετε να κοιμηθεί γρήγορα. Μην τη χρησιμοποιείτε, δηλαδή, για να εξαγοράσετε απλώς τη σιωπή του. Η αλόγιστη χρήση της -μας λένε οι ειδικοί- «σαμποτάρει» την ανεξαρτησία του μωρού και το εμποδίζει να μάθει να εκφράζεται και να επικοινωνεί με τους γύρω του. «Πώς να του την κόψω;» -Για να επιτευχθεί ο αποχωρισμός της πιπίλας όσο πιο ανώδυνα γίνεται, θα πρέπει να περιμένετε να περάσουν τα πρώτα του γενέθλια, αφού από τότε και μετά δεν νιώθει πια την ανάγκη για θηλασμό. Γενικά, σε αυτή την ηλικία, ένα μωρό αρχίζει να ανακαλύπτει και άλλους τρόπους για να χαλαρώσει, να ηρεμήσει και να νιώσει ασφάλεια, π.χ. παίρνοντας αγκαλιά το αρκουδάκι του ή το μαξιλάρι του. -Αν αρνείται επίμονα να την αποχωριστεί, αφήστε του μόνο μία πιπίλα, και σιγά-σιγά αρχίστε να την ξύνετε με κάτι αιχμηρό. Όταν χάσει αυτή τη λεία επιφάνεια, δεν θα είναι το ίδιο απολαυστική. -Ξεκινήστε καθιερώνοντας κάποιες ώρες της ημέρας κατά τις οποίες θα βγαίνετε βόλτα χωρίς την πιπίλα του. Με αυτό τον τρόπο, σταδιακά θα καταλάβει ότι δεν μπορεί να τη χρησιμοποιεί όταν βρίσκεται στο δρόμο, στα μαγαζιά, στο πάρκο ή σε φιλικά σπίτια, παρά μόνο στο δωμάτιό του. -Επιβραβεύετέ το κάθε φορά που τα καταφέρνει μακριά από την πιπίλα του. Το βράδυ, αφήστε το απλώς να αποκοιμιέται μαζί της. Τα «know how» της πιπίλας – Αγοράζετε πάντα πιπίλα με διάμετρο πάνω από 3 εκατοστά. Οι μικρότερες είναι σαφώς πιο επικίνδυνες. – Προτιμήστε πιπίλα που έχει δίσκο εφοδιασμένο με τρύπες, ώστε να εξασφαλίζεται ο σωστός αερισμός της περιοχής γύρω από το στόμα και να αποφεύγεται η ασφυξία. – Ελέγχετε τακτικά την πιπίλα για τρύπες και σχισίματα. Μια σπασμένη πιπίλα είναι πάντα επικίνδυνη. – Μη στερεώνετε την πιπίλα στο καροτσάκι ή στα ρούχα του μωρού, με κορδόνι ή κορδέλα. – Μη βάζετε στο στόμα σας την πιπίλα πριν τη δώσετε στο μωρό σας ή αν πέσει κάτω, γιατί μπορεί να του μεταδώσετε τα δικά σας μικρόβια ή άλλα. Με τη συνεργασία του Εμμανουήλ Δαλιεράκη (παιδίατρος).