Οι φλεγμονές, υπό φυσιολογικές συνθήκες, δεν συνεπάγονται απαραίτητα κάτι κακό για την υγεία μας. Όταν όμως γίνονται χρόνιες, δρουν «αθόρυβα» σε βάρος του οργανισμού και ενδέχεται να «γεννήσουν» σοβαρότερα προβλήματα υγείας. Οι επιστήμονες μάλιστα αποκαλύπτουν ολοένα και περισσότερες παθήσεις για τις οποίες ευθύνονται οι χρόνιες φλεγμονές. Ας μάθουμε, λοιπόν, πώς δρουν, πόσο απειλούν την υγεία μας και ποιες ενδείξεις δίνουν, ώστε να τις εντοπίσουμε και να τις θέσουμε υπό έλεγχο.
Μηχανισμός άμυνας
Η φλεγμονή αποτελεί μια μορφή άμυνας του οργανισμού που αναπτύσσεται προκειμένου να καταπολεμήσει «ξένους εισβολείς», όπως ξένα σώματα (π.χ. αγκάθι), βακτήρια και ιούς. Στην περιοχή όπου εκδηλώνεται η φλεγμονή συγκεντρώνονται αμυντικά στοιχεία του οργανισμού μας, τα οποία στοχεύουν στην εξουδετέρωση του «ξένου εισβολέα» και στην ταχύτερη ίαση του σώματος. Υπό φυσιολογικές συνθήκες, δηλαδή, αποτελεί μια υγιή και ευεργετική αντίδραση του οργανισμού. Διακρίνεται σε σηπτική, όταν το αίτιο που την προκαλεί είναι κάποιο μικρόβιο, και σε άσηπτη, όταν προκαλείται από κάποιον άλλον παράγοντα (π.χ. αλλεργία, τραύμα). Τα συνηθέστερα συμπτώματα μιας φλεγμονής είναι ερυθρότητα, αυξημένη θερμότητα στην περιοχή, πρήξιμο και πόνος. Ανάλογα με την έκταση της φλεγμονής και την περιοχή του σώματος στην οποία εμφανίζεται, είναι δυνατόν να παρουσιαστούν επίσης συμπτώματα παρόμοια με αυτά της γρίπης, όπως ρίγη, πυρετός, εξάντληση και δυσκολία στην αναπνοή.
Όταν η αντίδραση γίνεται χρόνια
Ορισμένες φορές, όμως, η φλεγμονή εξακολουθεί να υφίσταται ακόμη και μετά την εξουδετέρωση του αιτίου που την προκάλεσε, με αποτέλεσμα να εξελίσσεται σε χρόνια. Διάφορα επιβλαβή ερεθίσματα, όπως ο καπνός του τσιγάρου και άλλες χημικές ουσίες, που εισέρχονται στον οργανισμό, ευνοούν την εκδήλωση των χρόνιων φλεγμονών, ενώ την ανάπτυξή τους επιτείνει και ο σύγχρονος τρόπος ζωής, με το στρες, την κακή διατροφή, την έλλειψη άσκησης να κυριαρχούν. Επιπλέον, επιστημονικά δεδομένα καταδεικνύουν ότι πολλές χρόνιες φλεγμονές είναι αποτέλεσμα της δράσης κάποιου άγνωστου αιτιολογικού παράγοντα σε άτομα που έχουν γενετική προδιάθεση. Σε ευάλωτη θέσηΥπάρχουν άνθρωποι που είναι πιο επιρρεπείς στην ανάπτυξη χρόνιων φλεγμονών. Σε αυτήν την κατηγορία ανήκουν εκείνοι οι οποίοι έχουν κληρονομικότητα για καρδιοπάθειες, ρευματοπάθειες, σακχαρώδη διαβήτη ή αυτοάνοσα νοσήματα, όσοι έχουν πολλά παραπανίσια κιλά, αλλά και οι καπνιστές. Οι χημικές ουσίες που περιέχονται στο τσιγάρο, καθώς και η συσσώρευση λίπους γύρω από την περιοχή της κοιλιάς, κάνει τα κύτταρα να απελευθερώνουν φλεγμονώδεις κυτοκίνες, ουσίες που προάγουν την εκδήλωση φλεγμονών. Μεγαλύτερη ευαισθησία έχουν επίσης τα άτομα που υφίστανται συχνούς τραυματισμούς, αλλά και όσοι συστηματικά δεν κοιμούνται επαρκώς. Σε υποψίες…Οι χρόνιες φλεγμονές συχνά δεν δίνουν συμπτώματα, με αποτέλεσμα να μη γίνονται πάντα αντιληπτές. Υπάρχουν, ωστόσο, ενδείξεις που μπορούν να μας υποψιάσουν για την ύπαρξή τους, όπως η χρόνια κόπωση, τα χαμηλά επίπεδα ενέργειας, αλλά και οι γαστρεντερικές ενοχλήσεις (π.χ. δυσπεψία, παλινδρόμηση). Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι η ελκώδης κολίτιδα και η νόσος του Crohn ανήκουν στις φλεγμονώδεις παθήσεις.
«Σιωπηλή» ζημιά
Πλήθος ιατρικών μελετών καταδεικνύει ότι υπάρχει συσχετισμός ανάμεσα στις χρόνιες φλεγμονές και σε πολλές παθήσεις οι οποίες χαρακτηρίζονται ως αγνώστου αιτιολογίας. Οι χρόνιες φλεγμονές εξασθενίζουν την άμυνα του οργανισμού, ενώ υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις ότι μπορεί να οδηγήσουν και στην εμφάνιση σοβαρών ασθενειών. * Ραγίζουν την καρδιά: Επιστημονικά δεδομένα συνδέουν την αθηρωμάτωση (στένωση των αγγείων) με χρόνιες λοιμώξεις και μάλιστα από μια ιδιαίτερη κατηγορία μικροβίων που λέγονται χλαμύδια. Η χρόνια φλεγμονή που προκαλούν τα μικρόβια αυτά συμβάλλει στην εναπόθεση της χοληστερίνης στα τοιχώματα των αγγείων, με αποτέλεσμα να προκαλείται στένωση. * Ρίχνουν τη διάθεση: Έχει παρατηρηθεί ότι τα άτομα που εκδηλώνουν συμπτώματα κατάθλιψης παρουσιάζουν αυξημένα επίπεδα φλεγμονής στο αίμα. * Φθείρουν τον εγκέφαλο: Πιθανολογείται ότι η νευροεκφυλιστική νόσος του Αλτσχάιμερ προκαλείται από χρόνιες φλεγμονές μικροβιακής αιτιολογίας, που καταστρέφουν τους νευρώνες του εγκεφάλου, προξενώντας ανεπανόρθωτες βλάβες. * Μπερδεύουν το σώμα: Αυτοάνοσες παθήσεις, όπως ο ερυθηματώδης λύκος, η ρευματοειδής αρθρίτιδα και η σκλήρυνση κατά πλάκας, στις οποίες το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού επιτίθεται εναντίον οργάνων ή συστημάτων του, μπορεί να οφείλονται και σε χρόνιες φλεγμονές μικροβιακής ή ιογενούς αιτιολογίας. * Ευνοούν τον καρκίνο: Οι χρόνιες φλεγμονές αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης και εξάπλωσης των καρκινικών όγκων. Μάλιστα, πιστεύεται ότι διάφορες μορφές καρκίνου (π.χ. στον πνεύμονα, στο συκώτι, στα νεφρά, στον τράχηλο της μήτρας, στο παχύ έντερο, στο λεμφικό και αιμοποιητικό σύστημα) είναι αποτέλεσμα χρόνιων φλεγμονών.
Zoom στους δείκτες
Μπορούμε να ανακαλύψουμε αν υποφέρουμε από κάποια φλεγμονή με απλές αιματολογικές εξετάσεις. Μια ενδεικτική εξέταση είναι ο έλεγχος της C-αντιδρώσας πρωτεΐνης (C-Reactive Protein). Η CRP είναι μια πρωτεΐνη που παράγεται από το συκώτι όταν ο οργανισμός μας βρίσκεται αντιμέτωπος με μια φλεγμονή. Τα τελευταία χρόνια μάλιστα χρησιμοποιείται και ως δείκτης πρόγνωσης των καρδιοπαθειών. Μια άλλη εξέταση είναι αυτή που ελέγχει την ταχύτητα καθίζησης των ερυθρών αιμοσφαιρίων (ΤΚΕ). Τυχόν ανεβασμένα επίπεδα στην ταχύτητα καθίζησης μπορεί να υποδεικνύουν φλεγμονή. Ένας ακόμη δείκτης είναι και ο αριθμός των αιμοσφαιρίων. Στην περίπτωση φλεγμονής παρατηρείται αύξηση στα λευκά αιμοσφαίρια. Βεβαίως, υπάρχουν και πιο ειδικές εξετάσεις, όπως τα αντιπυρηνικά αντισώματα (ανιχνεύονται σε αυτοάνοσες παθήσεις) και το Ra test (εξέταση για τις ρευματικές παθήσεις). ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ THN κ. ΣΤΕΛΛΑ ΜΟΣΧΟΝΑ, ειδικό παθολόγο.
