Το τραυματικό γεγονός ή η κρίση αφορά μια κατάσταση που έχει έντονο και αναπάντεχο χαρακτήρα π.χ. ένα αεροπορικό ή αυτοκινητιστικό δυστύχημα, μια τρομοκρατική επίθεση, σεξουαλική, σωματική ή και συναισθηματική κακοποίηση, φυσικές καταστροφές. Βιώνεται από το άτομο ως αφόρητα δύσκολη και στρεσογόνα εμπειρία καθώς επιφέρει πολλαπλές απώλειες. Τέτοια γεγονότα είναι εξαιρετικά πιεστικά καταβάλλοντας το νευρικό σύστημα του ατόμου, προκαλώντας ένα ευρύ φάσμα φυσιολογικών αντιδράσεων όχι μόνο για τους επιζώντες, αλλά και για τους αυτόπτες μάρτυρες όπως επίσης και για αυτούς που εκτίθενται επανειλημμένα και σε έντονο βαθμό σε σκληρές εικόνες του τραυματικού γεγονότος μέσω των μέσων μαζικής ενημέρωσης.
Η αντίδραση…
Γνωστικές Αντιδράσεις
* άρνηση να δεχτεί την πραγματικότητα όπως έχει διαμορφωθεί μετά το γεγονός
* αίσθηση ότι είναι εκτός πραγματικότητας
* αδυναμία συγκέντρωσης
* δυσκολία στη λήψη αποφάσεων
Συναισθηματικές Αντιδράσεις
* συναισθηματικό σοκ, μούδιασμα
* φόβος, άγχος ότι το ίδιο πράγμα θα ξανασυμβεί, ή ότι θα χάσει τον έλεγχο ή ότι θα καταρρεύσει,
* θλίψη- ειδικότερα αν άτομα που γνώριζε απεβίωσαν
* ενοχή ότι το ίδιο επέζησε όταν άλλοι πέθαναν, ή ότι θα μπορούσε να είχε κάνει περισσότερα για να βοηθήσει
* θυμό προς τον θεό ή άλλους που θεωρεί υπεύθυνους για ότι συνέβη
Σωματικές Αντιδράσεις
* τρέμουλο
* ταχυκαρδία
* γρήγορη και ρηχή αναπνοή
* κόμπο στο λαιμό, σφίξιμο στο στήθος
* δυσκολίες στην κατάποση
* ναυτία
Συμπεριφορικές Αντιδράσεις
* κοινωνική απομόνωση
* υπερδραστηριότητα ή πλήρης αδράνεια και απάθεια
* διαταραχή στον ύπνο και στην διατροφή
* επισκέψεις σε μέρη που θυμίζουν αυτό ή αυτόν που χάθηκε
Τι μπορεί να συμβεί αν δεν αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα
Η εμφάνιση της κρίσης περιορίζεται σε μικρή χρονική διάρκεια, ακολουθώντας κάποια επαναλαμβανόμενα επεισόδια μικρότερης έντασης. Εάν δεν επιλυθεί μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρά ψυχικά συμπτώματα Διαταραχών Μετά-Τραυματικού Στρες, Άγχους & Κατάθλιψης ή στον αντίποδα αυτού μπορεί να αποτελέσει ευκαιρία για αλλαγή και ανάπτυξη του ατόμου που τη βιώνει, αρκεί να αναγνωρίσει, να βιώσει και να αποδεχτεί αυτή την τραυματική εμπειρία.
Βασικά βήματα Αυτό-Υποστήριξης
Είτε είχατε άμεση επαφή με ένα τραυματικό συμβάν είτε έμμεση, υπάρχουν κάποια σημαντικά βήματα προκειμένου να καταφέρετε σταδιακά να ανακτήσετε τη συναισθηματική σας ισορροπία και να αποκτήσετε εκ νέου τον έλεγχο της ζωής σας.
* Αναγνωρίστε, εκφράστε και αποδεχτείτε τα συναισθήματα σας
Δώστε χρόνο και χώρο στον εαυτό σας να εξωτερικεύσει αυτά που νιώθει και να πενθήσει για τις απώλειες που έχει επιφέρει η τραυματική εμπειρία. Δεν υπάρχει σωστός ή λάθος τρόπος αντίδρασης. Επιτρέψτε στον εαυτό σας να νιώσει και να σκεφτεί με τον τρόπο που σας βοηθάει (π.χ. ακούγοντας αγαπημένα σας μουσικά κομμάτια, ή κρατώντας ημερολόγιο) χωρίς προσωπική κριτική ή ενοχή
* Μην προσπαθείτε να εκβιάσετε τη διαδικασία επούλωσης
Είναι χρήσιμο να έχετε υπομονή με την ανάκαμψη και να αποδεχτείτε ότι περνάτε μια περίοδο πένθους.
* Διατηρείστε επαφή με τους άλλους ανθρώπους
Μπορεί να μην έχετε διάθεση για επαφή με φίλους, συγγενείς μετά από μια κρίση ωστόσο μια απλή συζήτηση για θέματα που δεν σχετίζονται με το γεγονός που προκάλεσε το τραυματικό στρες ή έστω η βλεμματική επαφή ή μια αγκαλιά μπορεί να λειτουργήσουν υποστηρικτικά, φέρνοντας το αίσθημα της ανακούφισης. Ωστόσο για κάποιους ανθρώπους το να μοιράζονται μια κοινή επώδυνη εμπειρία που έζησαν ενισχύει ορισμένες φορές το αίσθημα του ΄΄μαζί΄΄.
* Προσπαθήστε να διατηρήσετε όσο μπορείτε την καθημερινή σας ρουτίνα.
Ακόμη και αν η δουλειά σας ή η σχολική ρουτίνα σας έχει διαταραχθεί, μπορείτε να οργανώσετε την ημέρα σας με τακτικές ώρες για φαγητό, ύπνο, χρόνο με την οικογένεια και χαλάρωση (παρακολουθώντας μια ταινία που σας αρέσει, μαγειρεύοντας κ.α.). Αυτό θα βοηθήσει έτσι ώστε να μην καταναλώνετε όλη την ενέργεια και την προσοχή σας στο τραυματικό συμβάν, μειώνοντας σιγά- σιγά το στρες.
* Περπάτημα
Μπορεί να είναι το τελευταίο πράγμα που αισθάνεστε ότι θέλετε να κάνετε όταν αντιμετωπίζετε τραυματικό άγχος, αλλά το περπάτημα έστω και λίγα λεπτά μπορεί να κάψει την αδρεναλίνη και να απελευθερώσει ενδορφίνες , ενισχύοντας τη διάθεσή σας.
* Ύπνος
Η έλλειψη ύπνου προκαλεί σημαντικό στρες στο μυαλό και το σώμα σας και καθιστά πιο δύσκολη τη διατήρηση της συναισθηματικής σας ισορροπίας. Προσπαθήστε να κοιμάστε 7- 8 ώρες και αποφύγετε την επαφή με τις οθόνες, βλέποντας επανειλημμένα θλιβερές εικόνες σχετικά με το τραυματικό γεγονός ή τσεκάροντας τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, 1- 2 ώρες πριν ξαπλώσετε.
* Υγιεινή Διατροφή
Η καθημερινή κατανάλωση μιας διατροφής πλούσιας σε φρέσκα φρούτα και λαχανικά, υψηλής ποιότητας πρωτεΐνες και υγιή λίπη, ειδικά ωμέγα-3 λιπαρά οξέα, μπορεί να σας βοηθήσει να αντιμετωπίσετε καλύτερα τις συναισθηματικές διακυμάνσεις που συνήθως ακολουθούν μια στρεσογόνα κατάσταση.
* Ελαχιστοποιήστε την συμμετοχή σας στα μέσα μαζικής ενημέρωσης
Η υπερβολική & επαναλαμβανόμενη έκθεση σε εικόνες του τραυματικού γεγονότος, η επανειλημμένη προβολή βίντεο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορεί να αυξήσει το αίσθημα του φόβου και της απόγνωσης. Εάν θέλετε ωστόσο να έχετε κάποια ενημέρωση, σε κάποιους επιζώντες ή μάρτυρες ενός τραυματικού γεγονότος τους παρέχει ένα είδος ασφάλειας και μία αίσθηση ελέγχου παρακολουθώντας την προσπάθεια ανάκαμψης από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης ενώ σε άλλους είναι περισσότερο τραυματικό, προτιμήστε να διαβάστε εφημερίδα αντί να παρακολουθείτε τηλεόραση ή να βλέπετε βίντεο για το γεγονός.
Ωστόσο, χρειάζεται να διευκρινίσω ότι, πέρα από τους παραπάνω τρόπους αντιμετώπισης ενός τραυματικού γεγονότος που μπορούν να βοηθήσουν τα άτομο σε κάποιο βαθμό, σε περιπτώσεις πολύ έντονου στρες όπως σοβαρές μορφές κακοποίησης(σεξουαλική ή και σωματική), θύμα τρομοκρατικής επίθεσης ή επιζών που παράλληλα μπορεί να έχει χάσει κάποιο αγαπημένο του πρόσωπο από φυσική καταστροφή, θεωρείται απαραίτητη και η βοήθεια ενός ειδικού.
Πότε να απευθυνθείτε στον ειδικό
Πότε κρίνεται απαραίτητη η ψυχολογική υποστήριξη από έναν ψυχοθεραπευτή ή και ψυχίατρο;
Αναζητήστε άμεσα να συζητήσετε με κάποιο ειδικό εάν παρατηρήσετε ότι:
* Υπάρχουν σε έντονο βαθμό & μεγάλη συχνότητα τα συμπτώματα που συνοδεύουν το τραυματικό γεγονός
* Υπάρχει μεγάλη δυσκολία το άτομο να σχετιστεί & να εμπιστευτεί τους άλλους σε σχέση με πριν
* Δεν μπορεί να λειτουργήσει αποτελεσματικά στις επαγγελματικές, κοινωνικές και προσωπικές του υποχρεώσεις
* Κάνει συχνά αυτοκτονικές σκέψεις ή ακόμα και μπορεί να έχει επιχειρήσει να κάνει κάποιες απόπειρες αυτοκτονίας
* Υπερβολική χρήση τοξικών ουσιών, οινοπνευματωδών ποτών ή ηρεμιστικών χαπιών.
Να θυμάστε ότι η εμπειρία ενός τραυματικού γεγονότος και τα επώδυνα συναισθήματα που προκαλεί αποτελούν κοινό βίωμα πολλών ανθρώπων και δεν είναι ντροπή να μιλήσουμε γι’ αυτό και να πάρουμε βοήθεια.
Ευχαριστούμε για τη συνεργασία την κ. Κατερίνα Διδασκάλου, Ψυχολόγο- Ψυχοθεραπεύτρια Gestalt
didaskalouk@gmail.com
