Κάθε φορά που βγαίνουμε έξω στη φύση να περπατήσουμε, προσφέρουμε στον οργανισμό μας την πολυτέλεια της οικοθεραπείας και γεμίζουμε τις αποθήκες μας με «βιταμίνη Φ». Προτού εκπλαγούμε όμως σε σχέση με τις λέξεις αυτές, τις οποίες πιθανώς ακούμε πρώτη φορά, ας μάθουμε ότι δεν πρόκειται για μια εξεζητημένη θεραπεία σε κάποιο πολυτελές σπα αλλά για τους όρους που χρησιμοποιούν οι ειδικοί για να περιγράψουν το κέρδος που έχουμε όταν βρισκόμαστε κοντά στη φύση. Η οικοθεραπεία είναι η μετάφραση της λέξης ecotherapy και η περίφημη «βιταμίνη Φ» προφανώς δεν είναι βιταμίνη αλλά συμβολίζει τη φύση και τα όσα μπορούμε να κερδίσουμε από την επαφή μαζί της. Ακριβώς σαν να παίρναμε μια πολυβιταμίνη!
Στο φιλόξενο περιβάλλον ενός δάσους
«Το ανθρώπινο είδος υπάρχει στον πλανήτη Γη εδώ και περίπου 5 εκατομμύρια χρόνια και η αστικοποίηση, συνέπεια της βιομηχανικής επανάστασης, έχει συντελεστεί μόλις τα τελευταία 200-300 χρόνια. Πράγμα που σημαίνει ότι το ανθρώπινο είδος έχει περάσει το 99,9% της ύπαρξής του σε επαφή με τη φύση. Το σώμα, το μυαλό, η ψυχή αλλά και τα γονίδιά μας είναι συνηθισμένα στην επαφή με τη φύση, αλλά εμείς εξαναγκάζουμε τους εαυτούς μας να ζούμε σε ένα τεχνητό περιβάλλον, όπου βρισκόμαστε εκτεθειμένοι σε συνεχή ερεθίσματα, με αποτέλεσμα να είμαστε σε κατάσταση μόνιμου στρες, με όλες τις γνωστές επιπτώσεις του άγχους και της πίεσης στη σωματική, πνευματική και ψυχική μας υγεία» εξηγεί ο ιάπωνας καθηγητής Yoshifumi Miyazaki, ο οποίος, περισσότερα από 30 χρόνια τώρα, γράφει βιβλία και δίνει ομιλίες και διαλέξεις σχετικά με την ιδέα του «forest bathing», δηλαδή της ουσιαστικής επαφής μας με τη φύση που, ανακαλώντας τα αρχέγονα μας ένστικτα, θα μας βοηθήσει να προαγάγουμε την υγεία τόσο του σώματος όσο και του πνεύματός μας.
Μια βόλτα στο δάσος ρίχνει την πίεση
Στηρίζοντας την έμπνευσή του στην Ιαπωνία, μια χώρα με πλούσια φύση, ο καθηγητής Yoshifumi Miyazaki έκανε πολλές έρευνες εκθέτοντας τους ανθρώπους στα δέντρα, στα λουλούδια, στα φυτά, στο δάσος. Από τις έρευνές του φάνηκε ότι ακόμα και ύστερα από μία μόνο ημέρα επαφής με τη φύση μειώνεται η αρτηριακή πίεση και το αποτέλεσμα αυτό διαρκεί για τουλάχιστον πέντε ημέρες αφότου ο άνθρωπος επιστρέψει στην πόλη. Επίσης, οι επιστήμονες παρατήρησαν καλύτερη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος, η οποία διαρκεί τουλάχιστον για μία εβδομάδα μετά τη διακοπή της επαφής με τη φύση. Ο καθηγητής και η ομάδα του ζήτησαν από τους συμμετέχοντες στην έρευνα να περπατήσουν 15 λεπτά μέσα στο δάσος. Μετά μέτρησαν τη συγκέντρωση της κορτιζόλης – γνωστής και ως ορμόνης του στρες – στον οργανισμό τους και παρατήρησαν μείωση της τάξης του 12,7% σε σχέση με την ένδειξη που είχαν καταγράψει προτού ξεκινήσει η βόλτα στο δάσος. Επίσης, η δραστηριότητα του νευρικού παρασυμπαθητικού συστήματος, που σχετίζεται με την ηρεμία, είχε αυξηθεί κατά 103% μετά την επαφή με το δάσος. Γίνεται προφανές, τονίζουν οι ιάπωνες επιστήμονες, ότι η οικοθεραπεία ή η προσπάθεια να συλλέξουμε όσο περισσότερη «βιταμίνη Φ» μπορούμε, η επαφή μας με τη φύση με λίγα λόγια, μπορεί να θεωρηθεί κατά κάποιον τρόπο μια θεραπεία απέναντι στις συνέπειες του στρες που είμαστε υποχρεωμένοι να υπομένουμε. Σίγουρα πάντως είναι η καλύτερη μορφή πρόληψης όλων των προβλημάτων που ο σύγχρονος τρόπος ζωής, με το διαρκές στρες στο οποίο μάς υποβάλει, μας προκαλεί.
Οσο πιο ωραία η φύση τόσο μεγαλύτερο το κέρδος
Οπως ίσως υποψιαζόμαστε, δεν είναι μόνο τα δέντρα και τα δάση που έχουν αυτή την ευεργετική επίδραση επάνω μας, είναι και τα λιβάδια, οι λόφοι και φυσικά η παραλία και η θάλασσα, όπως έχουν επιπλέον δείξει και σχετικές έρευνες που έχουν γίνει από το ίδρυμα «Mind», τον μεγαλύτερο βρετανικό οργανισμό για την ψυχική υγεία, τη Βρετανική Καρδιολογική Εταιρεία και το βρετανικό Εθνικό Σύστημα Υγείας (NHS). Επιπλέον, ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας λένε ότι όσο περισσότερο μας εντυπωσιάζει η εικόνα – η θέα της φύσης που έχουμε μπροστά μας – τόσο πιο πολλά οφέλη αποκομίζουμε τελικά. Με απλά λόγια: Το δέος που μας κατακλύζει όταν βλέπουμε μια εντυπωσιακή φυσική εικόνα κάνει καλό στην υγεία μας.
Η βόλτα στη φύση ισοδυναμεί με διαλογισμό
Περπατώντας στη φύση εστιάζουμε στα όσα βλέπουμε, ακούμε, μυρίζουμε, αισθανόμαστε. Το μυαλό μας αδειάζει και το αποτέλεσμα μοιάζει με εκείνο που βιώνουμε μετά τον διαλογισμό. Αντίθετα, όλα τα τεχνητά περιβάλλοντα αυξάνουν τα ερεθίσματα κρατώντας τον εγκέφαλό μας σε εγρήγορση σύμφωνα με έρευνα από το Πανεπιστήμιο του Exeter. Εκτός όμως από ένα καθαρό μυαλό, μετά τη βόλτα στη φύση νιώθουμε πιο ευτυχισμένοι και βελτιώνεται αισθητά η ποιότητα του ύπνου μας. Στις ιαπωνικές μελέτες οι συμμετέχοντες εστίαζαν στο να θαυμάσουν, να παρατηρήσουν και να αφομοιώσουν τα χρώματα των φύλλων και των λουλουδιών ο καθένας μόνος του, πίνοντας τσάι. Δεν είναι απαραίτητο να κάνουμε ό,τι κι εκείνοι. Η επαφή και μόνο με τη φύση, ενώ απομακρυνόμαστε από όσα μας κρατάνε σε στρες και σε συνεχή επαφή με τον «έξω» κόσμο, είναι αρκετή.
Τώρα και θεραπεία με λουλούδια!
Ο ιάπωνας καθηγητής Yoshifumi Miyazaki και η ομάδα του έκαναν και μια έρευνα μελετώντας κατά πόσο η επαφή με τα λουλούδια μπορεί να μειώσει το στρες. Οι ερευνητές έδωσαν λουλούδια σε μαθητές γυμνασίου, υπαλλήλους γραφείου και ανθρώπους που δουλεύουν στον τομέα της υγείας και κατέγραψαν ότι η δραστηριότητα του νευρικού παρασυμπαθητικού συστήματος, που σχετίζεται με την ηρεμία, είχε αυξηθεί κατά 29%, ενώ η δραστηριότητα του νευρικού συμπαθητικού συστήματος, που σχετίζεται με το στρες, είχε πέσει κατά 25% μετά την επαφή των ατόμων αυτών με τα λουλούδια.
«Βιταμίνη Φ» και ως ψυχοθεραπεία
Η επαφή με τη φύση όμως, εκτός από τη θετική επίδραση που έχει στο σώμα και στο μυαλό μας, μπορεί να βοηθήσει και την ψυχή μας – μειώνοντας το στρες και όλες τις αρνητικές επιδράσεις του στον ψυχισμό μας –, γι’ αυτό και οι επιστήμονες μιλάνε για την οικοψυχοθεραπεία. Μάλιστα, αρκετά πανεπιστήμια αφιερώνουν χρόνο και ανθρώπινο δυναμικό στον εν λόγω τομέα και στην εν λόγω έρευνα. Εκ του αποτελέσματος των επιστημονικών ερευνών αποδεικνύεται ότι οι θεωρίες αλλά και η έρευνα των ειδικών έχουν βάση. Μελέτη που έγινε στη Μεγάλη Βρετανία και παρακολούθησε την πορεία ασθενών που έπασχαν από κατάθλιψη έδειξε ότι οκτώ στους δέκα σημείωναν σημαντική βελτίωση ύστερα από έναν περίπατο στην εξοχή, ενώ σε εννέα από αυτούς αυξανόταν η αυτοεκτίμηση. Τώρα πια οι ειδικοί εκτιμούν ότι ως εναλλακτική των φαρμάκων ή ως συμπληρωματική «θεραπεία» θα μπορούσαν να συνταγογραφούν σε όσους ανθρώπους πάσχουν από ψυχολογικά προβλήματα μια βόλτα στο δάσος, μπάνια στη θάλασσα, βόλτα σε μια ωραία παραλία, περπάτημα στο βουνό, 20 λεπτά κηπουρικής καθημερινά… Μάλιστα, σε διάφορες προηγμένες χώρες υπάρχουν και κέντρα οικοθεραπείας και οικοψυχολογίας. Στη χώρα μας πιθανώς δεν θα βρούμε κάτι τόσο ειδικό, αλλά είμαστε τυχεροί που έχουμε αρκετά ωραία φύση ώστε να μπορούμε να κάνουμε βόλτες, να κολυμπάμε, να τρέχουμε, να παίζουμε και τελικά να χαλαρώνουμε, να ρίχνουμε τους ρυθμούς μας και να αποβάλλουμε το στρες που μας δηλητηριάζει το σώμα, το μυαλό και την ψυχολογία μας.
