Η μέθοδος του θεατρικού παιχνιδιού γνώρισε μεγάλη ακμή στη Γαλλία. Στην Ελλάδα ήρθε, στα μέσα της δεκαετίας του ’70, από τον σπουδαίο παιδαγωγό και σκηνοθέτη Λάκη Κουρετζή. Αρχικά απευθυνόταν μόνο σε παιδιά, αργότερα όμως στο παιχνίδι μπήκαν και οι ενήλικοι. Θέατρο άλλωστε δεν είναι μόνο η παράσταση. Είναι μια διαδικασία υπέροχη, πολύπλοκη, φανταστική, συλλογική, βαθιά παιδευτική, έντονα συναισθηματική, η οποία αγγίζει τις αρχέτυπες ανάγκες μας για δράση, παραλλαγή και θέαση του κόσμου. Το θεατρικό παιχνίδι έχει πανάρχαιες ρίζες και είχε ως στόχο την έκσταση, τον ενθουσιασμό και την κάθαρση. Παράλληλα αποτελούσε ένα μέσο απελευθέρωσης της συσσωρευμένης πίεσης που δέχονταν οι άνθρωποι μέσα από τις αυστηρές κοινωνικές δομές. Επαιζαν όμως και για έναν ακόμη λόγο, γιατί ένιωθαν την ανάγκη να επικοινωνήσουν με κάτι ανώτερο ή με έναν Θεό. Στην ουσία ήθελαν να επικοινωνήσουν με έναν κόσμο διαφορετικό από εκείνον που ζούσαν. Το θέατρο έκανε κοντινό το απόμακρο και απόμακρο το κοντινό. Κάπως έτσι και σήμερα μέσα από το θεατρικό παιχνίδι μπορούν να απομακρυνθούν φόβοι, άγχη, κίνδυνοι. Οπως χαρακτηριστικά μάς λέει η Ανατολή Αθανασιάδου, ηθοποιός, σκηνοθέτρια και εμψυχώτρια θεατρικού παιχνιδιού, άνθρωποι άγνωστοι μεταξύ τους και διαφορετικοί, με ωράρια, deadlines, υποχρεώσεις, καθημερινό στρες, επιλέγουν να πατήσουν «pause» για λίγο και να εξερευνήσουν την πιο δημιουργική πλευρά του εαυτού τους, να δοκιμάσουν τα όρια της έκφρασής τους. Σε αυτού του είδους το παιχνίδι, μας λέει η Ανατολή, κύριο εργαλείο είναι το θέατρο και το role play. Το παιχνίδι δηλαδή των ρόλων. Πρόκειται για ένα παιχνίδι που δανείζεται στοιχεία από το θέατρο χωρίς να είναι θέατρο. Δεν υπάρχει το κείμενο ή ο σκοπός της παράστασης. Παίρνει λοιπόν στοιχεία από τον αυτοσχεδιασμό, από το ψυχόδραμα, συχνά και από τη δραματοθεραπεία.
Τι κερδίζουμε αν παίξουμε
Οι μεγάλοι δεν παίζουν, είναι σοβαροί, πιεσμένοι, έχουν προβλήματα, έννοιες, ελάχιστο ελεύθερο χρόνο. Κι όσο μεγαλώνουν τόσο η ελεύθερη έκφραση περιορίζεται, χάνεται. Οταν όμως έρχονται για να συμμετάσχουν σε ένα τέτοιο μάθημα, όλα ξαφνικά αλλάζουν. Κάνουν πράγματα που δεν φαντάζονταν ότι μπορούσαν να τα κάνουν σε επίπεδο έκφρασης και δημιουργικότητας. Το θεατρικό παιχνίδι αποφορτίζει, βοηθά τους ενηλίκους να χαλαρώσουν, να διασκεδάσουν, να εκφραστούν δημιουργικά, να «ξεκλειδώσουν» συναισθήματα και να γίνουν πιο εξωστρεφείς, πιο κοινωνικοί, τους μαθαίνει να αλληλεπιδρούν με τους άλλους. Εδώ έρχονται άνθρωποι, λέει η Ανατολή, που ούτε θέλουν να γίνουν ηθοποιοί ούτε να κάνουν θέατρο, έρχονται καθαρά γιατί ευχαριστιούνται. Αποκτούν όμως και καλύτερη επαφή με το σώμα και το συναίσθημά τους. Γιατί μέσα από το παιχνίδι των ρόλων αποκτάς επαφή με αυτό που νιώθεις, άρα προχωράς σε αναγνώριση των συναισθημάτων σου και αποδοχή τους. Και παρ’ όλο που δεν πρόκειται για ψυχοθεραπεία, λειτουργεί θεραπευτικά για την ψυχή.
Ο εμψυχωτής τι ρόλο παίζει;
Σύμφωνα με την Ανατολή Αθανασιάδου ο εμψυχωτής δίνει στην ομάδα τα ερεθίσματα για δράση. Πρέπει λοιπόν να είναι γεμάτος ενέργεια και να έχει γνώσεις θεάτρου, γιατί από εκεί αντλεί το μεγαλύτερο υλικό. Πρέπει να αυτοσχεδιάζει, να είναι επινοητικός, εφευρετικός, να εκμεταλλεύεται το τυχαίο, να είναι εξοικειωμένος με τις έννοιες και τις αρχές του team building, να αντιλαμβάνεται τις τάσεις της ομάδας και να είναι διαισθητικός ώστε να συνδιαμορφώνει με την ομάδα τον τρόπο που θα αναπτυχθεί το παιχνίδι. Να έχει συνεχώς διάλογο μαζί της.
Η πορεία ενός κύκλου μαθημάτων
Το πρώτο μάθημα τις περισσότερες φορές είναι δοκιμαστικό, διερευνητικό. Στις πρώτες συναντήσεις συνήθως δίνεται έμφαση σε παιχνίδια γνωριμίας και εμπιστοσύνης. Γίνεται μια σειρά ασκήσεων για ζέσταμα που έχει να κάνει με ενεργοποίηση της φωνής και του σώματος, ακολουθούν παιχνίδια γνωριμίας, εμπιστοσύνης και συνεργασίας, και στη συνέχεια έρχονται τα παιχνίδια ρόλων και αυτοσχεδιασμών. Ο κύκλος μαθημάτων διαρκεί συνήθως 7 μήνες. Και μετά; Αλλοι μαθητές επιλέγουν να προχωρήσουν σε επόμενο κύκλο θεατρικού παιχνιδιού ενώ άλλοι να ασχοληθούν με το ερασιτεχνικό θέατρο. Ευχαριστούμε για τη συνεργασία την κυρία Ανατολή Αθανασιάδου, ηθοποιό, σκηνοθέτρια, εμψυχώτρια θεατρικού παιχνιδιού, υπεύθυνη του πολιτιστικού χώρου Belleville – a place of art.
