Με ή χωρίς γλουτένη;

Η γλουτένη είναι μια φυσική ουσία που βρίσκεται στο σιτάρι, στη σίκαλη, στο κριθάρι και στη βρόμη και η οποία στους πάσχοντες από κοιλιοκάκη οδηγεί στην καταστροφή του βλεννογόνου του εντέρου και, κατά συνέπεια, δυσχεραίνει την ολοκλήρωση της σωστής πέψης και της απορρόφησης των θρεπτικών συστατικών από τον οργανισμό. Πρόκειται για μια πρωτεΐνη που συνίσταται κυρίως από γλουταμίνες και προλαμίνες και στην περίπτωση των πασχόντων από δυσανεξία στη γλουτένη αποτελεί τοξικό παράγοντα. Τα προϊόντα χωρίς γλουτένη στηρίζονται σε πρώτες ύλες που δεν περιέχουν γλουτένη, όπως είναι π.χ. το καλαμπόκι, ή έχουν υποστεί ειδική επεξεργασία για την απομάκρυvσή της.Τα πολύτιμα τρόφιμαΗ κυκλοφορία τροφίμων χωρίς γλουτένη στην αγορά αποτελεί ουσιαστικό βοήθημα για όσους είναι αναγκασμένοι να ακολουθούν μια διατροφή απαλλαγμένη από τη συγκεκριμένη πρωτεΐνη. Ποιοι είναι αυτοί; Πρόκειται για τους πάσχοντες από κοιλιοκάκη ή αλλιώς δυσανεξία στη γλουτένη. Υπολογίζεται ότι σε πολλά μέρη του κόσμου η συχνότητα της νόσου μπορεί να αγγίζει το 1% του γενικού πληθυσμού. Η κοιλιοκάκη είναι μια παθολογική κατάσταση που μπορεί να έχει από ήπιες μέχρι και επιβαρυντικές συνέπειες για την υγεία του ατόμου που νοσεί. Η κοιλιοκάκη είναι αυτοάνοσου τύπου εντεροπάθεια που οφείλεται σε υπερευαισθησία στη γλουτένη λόγω γενετικής προδιάθεσης. Πρόκειται ουσιαστικά για μια ανοσολογική απάντηση του οργανισμού που προκαλείται από την πρωτεΐνη των δημητριακών, τη γλουτένη. Στην κοιλιοκάκη, η κατανάλωση γλουτένης προκαλεί βλάβες στο τοίχωμα του λεπτού εντέρου και είναι πιθανό να επιδράσει αρνητικά και σε άλλα μέρη του σώματος – ουσιαστικά έχει ως αποτέλεσμα τη δυσαπορρόφηση της τροφής και τον χρόνιο υποσιτισμό λόγω της ανεπαρκούς πρόσληψης των διαιτητικών θερμίδων και των απαραίτητων θρεπτικών ουσιών, όπως είναι οι απαραίτητες πρωτεΐνες, κάποιες βιταμίνες και συγκεκριμένα ανόργανα στοιχεία. Λόγω των συμπτωμάτων αυτών, η κοιλιοκάκη στις περισσότερες περιπτώσεις συνοδεύεται από απώλεια βάρους στους ενηλίκους, σημαντικά προβλήματα ανάπτυξης στα παιδιά, αναιμία και σε κάποιες περιπτώσεις οδηγεί σε ασθένειες των οστών, δερματίτιδες, διαβήτη τύπου Ι και στειρότητα.Ανάγκη ή μόδα;Η αναγκαιότητα της ύπαρξης προϊόντων χωρίς γλουτένη για τη διατροφή των ανθρώπων με κοιλιοκάκη είναι αναμφισβήτητη. Πρόκειται για τρόφιμα που δίνουν λύση σε αυτές τις δύσκολες διατροφικά περιπτώσεις. Στην περίπτωση του Νικηφόρου, η μητέρα του μετά από πολλούς μήνες προσπαθειών και αναζήτησης των κατάλληλων τροφίμων είναι περήφανη πλέον για το ότι το παιδί έχει «καθαρίσει» από τη γλουτένη, όπως αναφέρει χαρακτηριστικά, και έχει ψηλώσει, που σημαίνει ότι ένα σημαντικό εμπόδιο στην ανάπτυξή του έχει καμφθεί, χάρη σε μια «gluten-free diet», όπως αναφέρεται διεθνώς η εν λόγω διατροφή. Ωστόσο, σήμερα παρατηρείται μια όλο και πιο συχνά επαναλαμβανόμενη διατροφική συμπεριφορά: η διατροφή ή δίαιτα χωρίς γλουτένη δεν υιοθετείται μόνο από όσους την έχουν ανάγκη, δηλαδή από τους πάσχοντες από κοιλιοκάκη, αλλά και από πλήθος ανθρώπων, που την ακολουθούν με την πεποίθηση ότι έτσι ωφελούν τη γραμμή και την υγεία τους.

Δίαιτα χωρίς γλουτένη

Oι δίαιτες χωρίς γλουτένη έχουν συνδεθεί με την απώλεια βάρους και έχουν αποτελέσει μια σύγχρονη μόδα που μετράει ολοένα και περισσότερους οπαδούς. Στις Η.Π.Α. υπολογίζεται ότι το 30% των ενηλίκων ισχυρίζονται ότι έχουν μειώσει ή συνειδητά αποφεύγουν τη γλουτένη με την πεποίθηση ότι μια διατροφή χωρίς γλουτένη έχει οφέλη υγείας. Τα προϊόντα χωρίς γλουτένη έχουν γίνει ιδιαίτερα δημοφιλή μεταξύ των ανθρώπων που δεν αντιμετωπίζουν πρόβλημα κοιλιοκάκης, οι οποίοι τα αντιλαμβάνονται ως υγιεινές επιλογές με αποτέλεσμα οι πωλήσεις των εν λόγω τροφίμων να έχουν εκτιναχθεί παγκοσμίως.Είναι φανερό, όπως δημοσιεύεται σε έρευνα επιστημόνων των Πανεπιστημίων Χάρβαρντ και Κολούμπια στην ιατρική επιθεώρηση «British Medical Journal», ότι επικρατεί η άποψη μεταξύ των καταναλωτών πως η πρόσληψη γλουτένης συνδέεται με δεινά για την υγεία, όπως η παχυσαρκία, το μεταβολικό σύνδρομο, ακόμη και οι καρδιαγγειακές νόσοι. Γι’ αυτό και καθ’ όλα υγιείς ενήλικοι «εξορίζουν» τη γλουτένη από τη διατροφή τους. Λαμβάνοντας όλα αυτά υπ’ όψιν, η ομάδα των 13 επιστημόνων της εν λόγω έρευνας ανέλυσε τα στοιχεία περισσότερων από 100.000 ατόμων όσον αφορά την υγεία και τη διατροφή τους. Αυτό που διαπίστωσαν είναι ότι δεν υπάρχει σημαντικός συσχετισμός ανάμεσα στη λήψη γλουτένης και στην ανάπτυξη καρδιαγγειακών νόσων. Με απλά λόγια, η γλουτένη δεν απειλεί την καρδιά και την υγεία συνολικά όσων δεν πάσχουν από κοιλιοκάκη. Τουναντίον, αυτό που έδειξε η έρευνα είναι ότι εκείνοι που λάμβαναν γλουτένη κατανάλωναν και περισσότερες φυτικές ίνες, κάτι που θεωρείται ευεργετικό για το λιπιδαιμικό προφίλ τους. Οι ερευνητές, ωστόσο, καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι οι άνθρωποι που μειώνουν συνειδητά την πρόσληψη γλουτένης στη διατροφή τους μπορεί επίσης να μειώνουν και την κατανάλωση δημητριακών ολικής άλεσης, γεγονός που είναι δυνατόν τελικά να οδηγήσει σε σοβαρά προβλήματα για το καρδιαγγειακό σύστημα. Έτσι, οι επιστήμονες συμβουλεύουν να μην προωθούνται εμπορικά τα τρόφιμα χωρίς γλουτένη για τον σκοπό της καρδιαγγειακής προστασίας. Η γνώμη του ειδικού «Μια δίαιτα χωρίς γλουτένη δεν είναι ούτε υγιεινή ούτε απαραίτητη όταν δεν υπάρχει δυσανεξία στη γλουτένη, αλλά είναι απαραίτητη μόνο σε όσα άτομα πάσχουν από κοιλιοκάκη. Για όσους δεν έχουν υπαρκτό πρόβλημα με τη γλουτένη, οι δίαιτες χωρίς τη συγκεκριμένη ουσία δεν συνιστώνται, γιατί έχουν χαμηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες, σε βιταμίνες του συμπλέγματος Β και σε αρκετά ιχνοστοιχεία, ενώ δεν έχει αποδειχθεί μέσα από μελέτες και επίσημα επιστημονικά δεδομένα ότι επιδρούν θετικά στην απώλεια βάρους. Επίσης, αρκετές φορές τα προϊόντα χωρίς γλουτένη μπορεί να περιέχουν περισσότερη ζάχαρη και λιπαρά από τα συμβατικά, καθώς και περισσότερες θερμίδες και λίπος. Oι δίαιτες χωρίς γλουτένη έχουν συνδεθεί με την απώλεια βάρους και γι’ αυτό έχουν αποτελέσει μια σύγχρονη μόδα, αλλά δεν υπάρχουν οι απαραίτητες αποδείξεις που να στηρίζουν μια τέτοια ιδιότητά τους. Επίσης, αν και μέχρι τώρα το βασικό επιχείρημα για να μην ακολουθούνται από άτομα που δεν έχουν πρόβλημα κοιλιοκάκης ήταν το υψηλότερο κόστος ή η έλλειψη κάποιων θρεπτικών συστατικών, τα τελευταία χρόνια μελέτες έχουν συσχετίσει τις δίαιτες χωρίς γλουτένη με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρδιακής νόσου ή και σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2 στα άτομα αυτά. Για τον λόγο αυτόν είναι σημαντικό πριν στραφούμε σε μια δίαιτα χωρίς γλουτένη χωρίς ουσιαστικό λόγο, όπως είναι η ύπαρξη κοιλιοκάκης, να συμβουλευτούμε τον γιατρό ή τον διαιτολόγο μας».Χάρης Δημοσθενόπουλος, MΜedSci.SRD, κλινικός διαιτολόγος-βιολόγος, αντιπρόεδρος της Εταιρείας Μελέτης Παραγόντων Κινδύνου για Αγγειακά Νοσήματα (Ε.Μ.Πα.Κ.Α.Ν.).