Η απόλαυση είναι μια εγγενής ανθρώπινη ανάγκη· για παράδειγμα, δεν τρώμε μόνο για να επιβιώσουμε, αλλά και επειδή έχουμε ανάγκη να απολαύσουμε το φαγητό μας, δεν κοιμόμαστε μόνο για να ξεκουραστούμε, αλλά και για να χαλαρώσουμε. Οι περισσότεροι όμως τείνουμε να έχουμε ενοχές κάθε φορά που αφήνουμε τον εαυτό μας ελεύθερο να ευχαριστηθεί. Και αυτό είτε επειδή «κλέβουμε» χρόνο από κάποιον άλλον, για παράδειγμα από τα παιδιά μας, και τον αφιερώνουμε στον εαυτό μας, είτε επειδή το αντικείμενο της απόλαυσής μας είναι «απαγορευμένο», έχει πολλές θερμίδες, μπορεί σε μεγάλες ποσότητες να μας κάνει κακό
κ.λπ. Παρ’ όλα αυτά, οι ειδικοί, τόσο οι ψυχολόγοι όσο και οι γιατροί, επιμένουν ότι έχουμε ανάγκη να απολαμβάνουμε, ότι δεν υπάρχει κανένας λόγος να έχουμε ενοχές όταν κρατάμε το μέτρο και ότι υπάρχουν πολλές απολαύσεις που ίσως τις θεωρούμε τετριμμένες, μικρές και καθημερινές, αλλά μας κάνουν καλό όχι μόνο επειδή μας δίνουν ευχαρίστηση, αλλά και επειδή βελτιώνουν και την υγεία μας!
Η ψυχολογία της απόλαυσης
Έχουμε συνηθίσει όλοι να υπάρχουν γύρω μας τόσο πολλές και εντυπωσιακές απολαύσεις, συχνά απαγορευμένες ή επιβαρυντικές, και έχουμε ξεχάσει ότι υπάρχουν και πολλά μικρά, καθημερινά πράγματα που θεωρούμε αυτονόητα, τα οποία όμως μας προσφέρουν ευχαρίστηση και θα μπορούσαμε να μάθουμε να τα απολαμβάνουμε ακόμα περισσότερο. Απλές χαρές της καθημερινότητας, όπως είναι ο καφές που πίνουμε το πρωί, ένα ωραίο λουλούδι στο βάζο μας, ένας αναζωογονητικός ύπνος το μεσημέρι, μια πλούσια φρέσκια σαλάτα, ένα βιβλίο κ.λπ. Αυτό που μας λείπει και χρειάζεται να μάθουμε είναι το να μπορούμε να εστιάζουμε στα μικρά πράγματα της καθημερινότητας και να τα απολαμβάνουμε. Θα τα καταφέρουμε αν κρατάμε τις αισθήσεις μας επικεντρωμένες σε αυτό που κάνουμε, αν στεκόμαστε σε αυτό που μας συμβαίνει, στο εδώ και τώρα, και σε αυτό που επιλέξαμε να κάνουμε χωρίς να έχουμε τύψεις που δεν είμαστε κάπου αλλού και χωρίς να απασχολούμε το μυαλό μας με όλα όσα μας αγχώνουν σε σχέση με την καθημερινότητα. Χρειάζεται να πάρουμε απόφαση ότι ούτε να τους ικανοποιήσουμε όλους μπορούμε ούτε να τα καταφέρουμε όλα παράλληλα. Το να εκπαιδευτούμε στο να απολαμβάνουμε είναι ζήτημα ζωτικής σημασίας. Άλλωστε, μέσα από εμάς θα πάρουν και τα παιδιά μας το παράδειγμά μας. Πώς θα τα καταφέρουμε; Οι ειδικοί συστήνουν να φτιάξουμε μια «λίστα ευγνωμοσύνης» και έτσι να συνειδητοποιήσουμε για ποια πράγματα είμαστε χαρούμενοι και πάνω από όλα ευγνώμονες. Έτσι, θα θυμόμαστε και θα μάθουμε ότι δεν είναι όλα δεδομένα.
Enjoy!
Αφηνόμαστε στις απολαύσεις που μας ωφελούν
Στο κρασί
Και τον χειμώνα, αλλά και το καλοκαίρι, το αλκοόλ υπάρχει άφθονο γύρω μας. Οι συναντήσεις με φίλους, οι έξοδοι για φαγητό και για διασκέδαση “τραβάνε» λίγο περισσότερο αλκοόλ, στο οποίο, κυρίως όταν πρόκειται για κρασί και μάλιστα κόκκινο, οι ειδικοί μάς συμβουλεύουν να ενδίδουμε με μέτρο.
Γιατί: Πάρα πολλές έρευνες έχουν συσχετίσει το αλκοόλ, και ιδιαίτερα το κρασί (2 ποτήρια κρασί για τους άνδρες ημερησίως και 1 ποτήρι για τις γυναίκες), με τη μακροζωία (επειδή το αλκοόλ σε αυτήν την ποσότητα ανεβάζει την καλή χοληστερίνη, ρίχνει την πίεση και επίσης μειώνει τη συγκολλητικότητα των αιμοπεταλίων).
Επιπλέον: Πρόσφατη αμερικανική έρευνα έδειξε ότι τα φλαβονοειδή του κόκκινου κρασιού μπορούν να βελτιώσουν τα προβλήματα στύσης.
Με μέτρο: Μπορεί να προκαλέσει εθισμό και να δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα υγείας.
Στη σιέστα
Tα Σαββατοκύριακα, ενδείκνυνται για να απολαύσουμε λίγες περισσότερες ώρες μεσημεριανού ύπνου.
Γιατί: Σύμφωνα με έρευνες, έχει βρεθεί πως ο μεσημεριανός ύπνος, η σιέστα δηλαδή, συμβάλλει στην καλύτερη υγεία. Θεωρείται ότι μπορεί να βοηθήσει στη ρύθμιση των κατεχολαμινών, που επηρεάζουν την υγεία της καρδιάς, και ότι ισοδυναμεί με περισσότερες ώρες ύπνου από ό,τι ο αντίστοιχος βραδινός. Σύμφωνα με τους ειδικούς, 30΄ ξεκούρασης στη διάρκεια της ημέρας αντιστοιχούν σε περίπου 2 ώρες βραδινού ύπνου.
Επιπλέον: Σύμφωνα με μελέτη του Τμήματος Επιδημιολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, η σιέστα μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο καρδιαγγειακού επεισοδίου έως και 37%.
Με μέτρο: Δεν υπερβάλλουμε στη σιέστα, για να μη μας «κλέβει» ώρες από τον βραδινό ύπνο.
Στο σεξ
«Κρύο, καιρός για δύο», λέει ο λαός, και οι ειδικοί μάς προτείνουν να εκμεταλλευτούμε την ευκαιρία για σεξ.
Γιατί: Υπάρχουν έρευνες που δείχνουν πως το σεξ μειώνει το στρες και συμβάλλει στην επίτευξη της ευτυχίας και του αισθήματος πληρότητας. Επίσης, φαίνεται ότι βοηθά στη γενική ευεξία του οργανισμού επειδή αποτελεί μια καλή μορφή αεροβικής άσκησης, αλλά και για τον λόγο ότι κατά τη φάση του οργασμού προκαλεί την απελευθέρωση ενδορφινών (ορμόνες της ευχαρίστησης), που λειτουργούν ως φυσικά παυσίπονα και αντικαταθλιπτικά.
Επιπλέον: Μετά τη σεξουαλική επαφή μπορούμε να απολαύσουμε έναν καλό ύπνο. Έρευνες δείχνουν ότι κατά την εκσπερμάτιση απελευθερώνεται στον εγκέφαλο ένα κοκτέιλ χημικών ουσιών που φαίνεται ότι προάγει τον ύπνο.
Με μέτρο: Χρειάζεται να είμαστε συνετοί και να επιλέγουμε πάντα το ασφαλές σεξ και την κατάλληλη μέθοδο αντισύλληψης.
Στην παρέα με τους φίλους μας
Ποια καλύτερη αφορμή από τις καλοκαιρινές βεγγέρες ή τα κρύα βράδια του χειμώνα για να περάσουμε χρόνο με τους αγαπημένους μας ανθρώπους;
Γιατί: Πολλές έρευνες υπογραμμίζουν ότι οι συναντήσεις, και κυρίως οι συζητήσεις με φίλους, αλλά και τα ομαδικά παιχνίδια (π.χ. τα επιτραπέζια), εκτός από τα υπόλοιπα οφέλη τους βοηθούν και στο να διατηρηθεί σε καλύτερη κατάσταση η πνευματική μας διαύγεια. Έρευνα του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν έδειξε ότι όσο πιο «κοινωνικοποιημένοι» ήταν οι άνθρωποι που πήραν μέρος στην έρευνα, τόσο πιο υγιής ήταν ο εγκέφαλός τους.
Επιπλέον: Αν αυτόν τον χειμώνα πάρουμε την απόφαση να συγκατοικήσουμε ή να παντρευτούμε με τον/τη σύντροφό μας, έχουμε άλλο ένα όφελος. Οι παντρεμένοι ευνοούνται από πλευράς υγείας, αφού σύμφωνα με έρευνες ζουν περισσότερο από τους ανύπαντρους, τους χωρισμένους και τους χήρους, πιθανώς επειδή έχουν τάξη και ισορροπία σε όλους τους τομείς της ζωής τους.
Με μέτρο: Δεν πρέπει να παραμελούμε τον εαυτό μας και τις ανάγκες μας μόνο και μόνο για να περνάμε χρόνο με τους φίλους μας και για να τους συμπαραστεκόμαστε. Χρειάζεται πάντα να κρατάμε και χρόνο για εμάς.
Στη συντροφιά ενός ζώου
Αν ανήκουμε στους φιλόζωους, έφτασε ίσως η στιγμή να υιοθετήσουμε ένα κατοικίδιο.
Γιατί: Πολλές έρευνες έχουν δείξει ότι τα μέλη των οικογενειών που έχουν ζώα είναι λιγότερο αγχωμένα και επισκέπτονται τον γιατρό πιο σπάνια από ό,τι όσοι δεν διαθέτουν κατοικίδιο. Ερευνητές διαπίστωσαν ότι όσοι απολαμβάνουν την παρέα κατοικίδιων ζώων νιώθουν πιο αισιόδοξοι και ήρεμοι, πράγμα που επηρεάζει θετικά την αρτηριακή τους πίεση, μειώνοντάς την.
Επιπλέον: Φινλανδική έρευνα έδειξε ότι τα παιδιά κάτω του ενός έτους που ζουν με έναν σκύλο στο σπίτι έχουν πολλά οφέλη υγείας σε σύγκριση με εκείνα που ζουν χωρίς κατοικίδιο. Συγκεκριμένα, παρατηρήθηκε ότι τα παιδιά που δεν είχαν σκύλο στο σπίτι ήταν υγιή κατά το 65% του χρόνου παρακολούθησης. Συγκριτικά, τα παιδιά που είχαν σκύλο ήταν υγιή κατά το 72-76% του χρόνου παρακολούθησής τους. Επίσης, τα παιδιά σε οικογένειες με σκύλο ήταν 44% λιγότερο πιθανό να πάθουν ωτίτιδες και 29% λιγότερο πιθανό να χρειαστούν αντιβίωση.
Με μέτρο: Τα ζώα φέρνουν μαζί τους και πολλές υποχρεώσεις, τις οποίες πρέπει να είμαστε σίγουροι ότι μπορούμε να αναλάβουμε πριν πάρουμε κάποιο ζωάκι στο σπίτι μας.
Στη διασκέδαση
Ακόμα και αν οι καιροί είναι δύσκολοι, πρέπει να βρίσκουμε ευκαιρίες να διασκεδάζουμε και να γελάμε.
Γιατί: Όλο και περισσότεροι επιστήμονες μας παροτρύνουν να ξαναθυμηθούμε το γέλιο, άλλωστε μακραίνει τη ζωή και θεωρείται το καλύτερο αντικαταθλιπτικό. Οι έρευνες δείχνουν ότι μειώνει το στρες και ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα.
Επιπλέον: Oι επιστήμονες ισχυρίζονται ότι 100 με 200 «γέλια» την ημέρα ισοδυναμούν με 10΄ αεροβικής άσκησης.
Με μέτρο: Χρειάζεται μέτρο σε όλα όσα σχετίζονται με τη διασκέδαση (στο αλκοόλ, στο φαγητό, στα ξενύχτια, στα έξοδα κ.λπ.), καθώς επίσης και στην κακή συνήθεια κάποιων ανθρώπων να διασκεδάζουν εις βάρος των άλλων αντί παρέα με αυτούς.
Στη χαλάρωση
Ό,τι και αν σημαίνει αυτό για τον καθένα μας, οι στιγμές ηρεμίας, όπου δεν έχουμε στρες, είναι πολύτιμες.
Γιατί: Οι ειδικοί ξέρουν πόσο κακό κάνει το στρες τόσο στην ψυχική όσο και στη σωματική μας υγεία, ακόμα και στη θνησιμότητα ή στην πρόωρη θνησιμότητα, αν και είναι δύσκολο να μετρηθεί και να εκτιμηθεί απόλυτα η επίδρασή του.
Επιπλέον: Η χαλάρωση είναι το βασικό συστατικό της απόλαυσης.
Με μέτρο: «Αργία μήτηρ πάσης κακίας», έλεγαν οι αρχαίοι Έλληνες και έτσι περιέγραφαν το γιατί είναι σκόπιμο να μην αδρανούμε. Επίσης, το λίγο στρες μάς κρατάει σε σωματική και ψυχική εγρήγορση ώστε να καταφέρουμε να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις της καθημερινότητας και της ζωής.
Στη μουσική
Η μουσική ενδείκνυται για να την απολαύσουμε. Όλοι πιστεύουμε ότι η μουσική μπορεί να μας ψυχαγωγήσει και είμαστε σίγουροι ότι μας κάνει και καλό, ακόμα και αν δεν έχουμε διαβάσει σχετικές έρευνες που να το αποδεικνύουν. Τι θα λέγαμε όμως αν μαθαίναμε ότι σύμφωνα με τους ειδικούς η μουσική μάς κάνει καλό μόνο αν την απολαμβάνουμε;
Γιατί: Έρευνες έχουν δείξει ότι διάφορα μουσικά κομμάτια (όπως για παράδειγμα η μουσική του Μότσαρτ) μπορούν, τουλάχιστον παροδικά, να βελτιώσουν τις γνωστικές μας ικανότητες. Όμως, η εκμάθηση ενός μουσικού οργάνου, σύμφωνα και πάλι με έρευνες, μπορεί να αυξήσει μόνιμα τον δείκτη ευφυΐας των παιδιών, καθώς και τη μνήμη τους. Επίσης, σύμφωνα με αμερικανική έρευνα, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Psychology of Music», μαθητές που για 3 συνεχόμενα χρόνια έκαναν πιάνο παρουσίασαν βελτίωση στην ικανότητα ανάγνωσης, στη λεκτική έκφραση και στη μαθηματική σκέψη σε σχέση με τους μαθητές που δεν είχαν παρακολουθήσει μουσικά μαθήματα. Έχει επιπλέον βρεθεί ότι κάποια είδη μουσικής που έχουν χαλαρωτικές ιδιότητες ελαττώνουν στο αίμα τα επίπεδα των ορμονών που συνδέονται με το στρες και παράλληλα μεταβάλλουν τα επίπεδα των ενδορφινών, των ορμονών της χαράς, της ευεξίας, της αισιόδοξης σκέψης.
Επιπλέον: Μπορεί να κάνει καλό στην αποκατάσταση μετά από ένα εγκεφαλικό επεισόδιο, αφού έρευνα έδειξε ότι μετά από ένα εγκεφαλικό επεισόδιο οι άνθρωποι που άκουγαν καθημερινά την αγαπημένη τους μουσική παρουσίασαν βελτίωση στη λειτουργία της μνήμης, μπορούσαν να συγκεντρωθούν περισσότερο και ένιωθαν λιγότερη μελαγχολία και σύγχυση σε σύγκριση με εκείνους που δεν άκουγαν μουσική.
Με μέτρο: Αν θέλουμε να χαλαρώσουμε, πρέπει να είμαστε προσεκτικοί με το είδος μουσικής που θα επιλέξουμε, καθώς δεν είναι όλες οι μουσικές κατάλληλες για χαλάρωση. Η μουσική με τέμπο (ρυθμό) σχετικά αργό, όσο η καρδιά μας σε ηρεμία, αυτό που στη μουσική λέμε andante, είναι η καταλληλότερη επιλογή. Επίσης, είναι πολύ σημαντικό, για να μπορέσουμε να χαλαρώσουμε με μια μουσική, να μας αρέσει και να έχουμε εξοικειωθεί μαζί της.
ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟΝ δρ. ΑΝΑΣΤΑΣΙΟ ΣΠΑΝΤΙΔΕΑ, παθολόγο–κλινικό φαρμακολόγο, και τη δρ. ΝΑΤΑΛΙΑ ΚΟΥΤΡΟΥΛΗ, MSc, ψυχολόγο υγείας, με εκπαίδευση στη Γνωσιακή Ψυχοθεραπεία και τη Συμβουλευτική, διευθύντρια στο Κέντρο Εφαρμοσμένης Ψυχοθεραπείας και Συμβουλευτικής.
