Η ρίγανη (λατινική ονομασία Origanum vulgare) είναι ένα από τα πιο δημοφιλή μυρωδικά της ελληνικής και της ευρύτερης μεσογειακής κουζίνας χάρη στο έντονο άρωμα και την πιπεράτη γεύση της. Είναι αρωματικό ποώδες και πολυετές φυτό που αυτοφύεται σε ορεινές και βραχώδεις περιοχές και αντέχει σε χαμηλές θερμοκρασίες. Στη χώρα μας τη συναντούμε κυρίως σε φτωχά βοσκοτόπια σε νησιωτικές και ηπειρωτικές περιοχές. Φτάνει σε ύψος τα 90 εκ. και τα άνθη της είναι είτε άσπρα είτε μοβ-ροζ. Η ανθοφορία της, ανάλογα με την περιοχή, ξεκινά στα τέλη Ιουνίου και ολοκληρώνεται τον Αύγουστο, εποχή κατά την οποία γίνεται και η συλλογή της. Σε πολλά μέρη της Ευρώπης είναι γνωστή και ως άγρια μαντζουράνα, δεδομένου ότι είναι συγγενικό φυτό με τη μαντζουράνα που γνωρίζουμε. Θα τη συναντήσουμε επίσης με τις ονομασίες ρίανο, ρούανο και ρούβανο. Για την ιστορίαΟι αρχαίοι Έλληνες και οι Αιγύπτιοι χρησιμοποιούσαν τη ρίγανη ως θεραπευτικό βότανο για την επούλωση των πληγών, την ανακούφιση των μυϊκών πόνων και των στομαχικών διαταραχών, αλλά και ως αντισηπτικό. Τα συστατικά τηςΠεριέχει σε σημαντικές ποσότητες βιταμίνη Κ. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι ένα κουταλάκι τριμμένη ρίγανη καλύπτει το 12% των ημερήσιων αναγκών ενός ενηλίκου σε βιταμίνη Κ και παράλληλα παρέχει περίπου 1 γρ. φυτικών ινών. Στα θρεπτικά της συστατικά περιλαμβάνονται επίσης μικρές ποσότητες βιταμινών Ε και Α, σιδήρου και μαγγανίου, ενώ περιέχει επίσης αιθέρια έλαια, όπως η θυμόλη και η καρβακρόλη, καθώς και ροσμαρινικό οξύ. Πώς μας ωφελείH ρίγανη έχει αρκετές ευεργετικές ιδιότητες για τον οργανισμό: * Λόγω της περιεκτικότητάς της σε βιταμίνη Κ, συμβάλλει στη φυσιολογική διαδικασία πήξης του αίματος και ταυτόχρονα συμμετέχει στη διατήρηση της υγείας των οστών. * Χάρη στις φυτικές της ίνες, ενισχύει την καλή λειτουργία του εντέρου. * Το αιθέριο έλαιό της διαθέτει αντιβακτηριδιακές ιδιότητες, αφού φαίνεται ότι αναστέλλει την ανάπτυξη ορισμένων βακτηρίων, όπως της Pseudomonas aeruginosa και του Staphylococcus aureus. * Η θυμόλη και το ροσμαρινικό οξύ δρουν ως αντιοξειδωτικά, αναστέλλοντας τη διαδικασία της οξείδωσης (της γήρανσης) του οργανισμού. Αξιοσημείωτο είναι ότι ένα γραμμάριο ρίγανης έχει 42 φορές μεγαλύτερη αντιοξειδωτική ικανότητα από την αντίστοιχη ποσότητα μήλων, 12 φορές από την αντίστοιχη ποσότητα πορτοκαλιών και 4 φορές από την αντίστοιχη ποσότητα σμέουρων! * Σε εργαστηριακές έρευνες έχει φανεί ότι τα συστατικά της έχουν αντιδιαβητική δράση. * Υπάρχουν ενδείξεις για πιθανή αντιφλεγμονώδη και αντικαρκινική δράση της ρίγανης, αν και τα συγκεκριμένα ερευνητικά δεδομένα είναι περιορισμένα. Παραδοσιακά γιατροσόφια* Το έγχυμα της ρίγανης θεωρείται ότι καταπραΰνει τον βήχα, διευκολύνει την πέψη, καταπολεμά τη διάρροια, ενώ βοηθά και στην ομαλοποίηση του κύκλου. Πώς; Σε ένα φλιτζάνι βραστό νερό ρίχνουμε 1/2 κουταλάκι αποξηραμένη ρίγανη, το αφήνουμε για 5΄ σκεπασμένο και έπειτα σουρώνουμε. Πίνουμε 2-3 φορές την ημέρα για όσο διαρκούν τα συμπτώματα. * Κάνουμε εισπνοές για την καταρροή. Πώς; Σε ένα μπολ με βραστό νερό ρίχνουμε 2-3 σταγόνες ριγανέλαιο, σκύβουμε από πάνω και κάνουμε εισπνοές. * Οι πλύσεις με έγχυμα ρίγανης ανακουφίζουν από δερματικά προβλήματα (π.χ. εξανθήματα, μύκητες). Πώς; Ρίχνουμε 2 κουταλιές αποξηραμένη ρίγανη σε 1/2 λίτρο βραστό νερό και το αφήνουμε σκεπασμένο για 10-15΄. Βουτάμε στο έγχυμα ένα μικρό κομμάτι γάζας ή μια μπατονέτα και περνάμε τα σημεία που θέλουμε. * Οι εντριβές με ριγανέλαιο απαλύνουν τους μυϊκούς και ρευματικούς πόνους. * Οι γαργάρες με το έγχυμα της ρίγανης επουλώνουν τις πληγές στο στόμα. Σε περίπτωση πονόδοντου, και μέχρι να επισκεφθούμε τον οδοντίατρο, βάζουμε 1 σταγόνα ριγανέλαιο σε μια μπατονέτα και την τοποθετούμε πάνω στο πονεμένο δόντι. Στην κουζίναΣτο μαγείρεμα: Μπορούμε να την τρίψουμε σε κρέατα και ψάρια πριν τα ψήσουμε, να την προσθέσουμε στα ζυμαρικά, σε μαρινάδες και σάλτσες ή να την πασπαλίσουμε σε σαλάτες, λαχανικά, τυριά και αυγά. Ιδέα! Ανακατέψτε 3 κουταλιές ελαιόλαδο, 2 κουταλιές χυμό λεμονιού, 1 σκελίδα ψιλοκομμένο σκόρδο, 1 κουταλάκι αποξηραμένη ρίγανη (ή 1/2 κουταλάκι φρέσκια), αλάτι και φρεσκοτριμμένο πιπέρι και περιχύστε με το μείγμα τις σαρδέλες ή τα λαχανικά του μπριάμ πριν τα βάλετε στον φούρνο. Στο βάζο: Κόβουμε τα ανθισμένα κλωνάρια σε ύψος 30-35 εκ., τα κάνουμε μικρά ματσάκια, τα δένουμε χαμηλά στη βάση τους και τα κρεμάμε ανάποδα σε σκιερό μέρος. Μόλις ξεραθούν τελείως, τρίβουμε με το χέρι τα φύλλα και τα άνθη και τα αποθηκεύουμε σε γυάλινο βάζο. Επειδή χάνει την ιδιαίτερη μυρωδιά και γεύση της σε σύντομο χρονικό διάστημα, καλό είναι να καταναλώνεται σε διάστημα 8-12 μηνών. Στη γλάστρα: Φυτεύουμε ρίγανη σε ένα γλαστράκι και το τοποθετούμε στην κουζίνα. Θυμόμαστε ότι θέλει πολύ φως και σχεδόν καθόλου πότισμα. Κόβουμε κλωναράκια μαζί με τα φύλλα και τα χρησιμοποιούμε ολόκληρα. ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟΝ κ. ΧΑΡΗ ΓΕΩΡΓΑΚΑΚΗ, κλινικό διαιτολόγο-διατροφολόγο, MSc, επιστημονικό διευθυντή της διατροφικής ομάδας του neadiatrofis.gr, και την κ. ΓΙΑΝΝΑ ΠΕΡΓΑΝΤΑ, φαρμακοποιό (www.perganda.gr).