Εντάξει… δεν είπαμε να αποκτήσουμε τη δεξιοτεχνία του Φιλίπ Πετίτ, του γάλλου ταχυδακτυλουργού, ο οποίος τον Αύγουστο του 1974 ισορρόπησε πάνω σε ένα σύρμα και ακροβάτησε παράνομα ανάμεσα στους Δίδυμους Πύργους της Νέας Υόρκης, διαπράττοντας «το καλλιτεχνικό έγκλημα του αιώνα». Άλλωστε, δεν πρόκειται ούτε τη ζωή μας σε ταινία να γυρίσουμε ούτε σχοινοβάτες σε τσίρκο να δουλέψουμε. Τον τελευταίο καιρό, όμως, η ισορροπία μας δεν είναι πολύ καλή. Άραγε τι φταίει και τρικλίζουμε και με ποιους τρόπους θα σταθούμε και πάλι γερά στα πόδια μας;

Στην ίδια συχνότητα
Έχετε φανταστεί πώς θα ήταν η ζωή μας αν δεν μπορούσαμε να ισορροπήσουμε; Δεν θα μπορούσαμε να περπατήσουμε, να καθίσουμε, ούτε καν να σηκωθούμε από τη θέση μας. Η ισορροπία σχετίζεται με την ικανότητα του εγκεφάλου να αντιλαμβάνεται τις κινήσεις και τη θέση του σώματος στο περιβάλλον. Πώς ακριβώς γίνεται αυτό; Ο εγκέφαλος συλλέγει και επεξεργάζεται τις πληροφορίες που στέλνουν οι τρεις κύριοι αισθητήριοι παράγοντες, που είναι τα μάτια, τα μικροσκοπικά τριχίδια στο εσωτερικό του αφτιού και οι αισθητήριοι υποδοχείς στους μυς και τις αρθρώσεις. Με λίγα λόγια, μάτια, αφτιά, μύες, αρθρώσεις, νεύρα και εγκέφαλος, όλα μαζί συνεργάζονται αρμονικά ώστε το σώμα να διατηρεί την ισορροπία του και να αποφεύγονται οι πτώσεις.

Καθρέφτης της υγείας μας
Η ικανότητα της ισορροπίας είναι σημαντική για το σώμα μας, γιατί, εκτός των άλλων, δίνει εικόνα για τη γενικότερη κατάσταση της υγείας μας. Πρόσφατα, ιάπωνες επιστήμονες διαπίστωσαν ότι όσοι δεν είναι σε θέση να σταθούν στο ένα πόδι για τουλάχιστον 20΄΄ διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να υποστούν εγκεφαλικό επεισόδιο, ενώ έχουν και αυξημένες πιθανότητες να εκδηλώσουν άνοια. Σε άλλη έρευνα, στο Ηνωμένο Βασίλειο, διαπιστώθηκε ότι οι πιθανότητες πρόωρου θανάτου είναι τριπλάσιες για τους μεσηλίκους που δεν μπορούν να διατηρήσουν την ισορροπία στο ένα πόδι για παραπάνω από 2 δευτερόλεπτα.

Τι κλονίζει την ισορροπία
• Τυχόν προβλήματα στο εσωτερικό του αφτιού, όπως μια φλεγμονή (ωτίτιδα, λαβυρινθίτιδα). Ζάλη μπορεί επίσης να προκληθεί ακόμη και όταν τα αφτιά είναι βουλωμένα με κυψελίδα (κερί) ή με νερό.
• Η αρρύθμιστη αρτηριακή πίεση: Τόσο η υπέρταση όσο και η υπόταση (ορθοστατική ή και μόνιμη), μπορούν να διαταράξουν, μεταξύ άλλων, την κίνηση και την ισορροπία.
• Η κακή φυσική κατάσταση: Πιο επιρρεπείς στις πτώσεις είναι οι αγύμναστοι.
• Η ηλικία: Καθώς μεγαλώνουμε, η ισορροπία τείνει να επιδεινώνεται, δεδομένου ότι οι αρθρώσεις φθείρονται, η μυϊκή δύναμη μειώνεται και οι αισθήσεις της όρασης και της ακοής εξασθενούν.
• Παθήσεις, όπως οι διαταραχές του θυρεοειδούς, ο σακχαρώδης διαβήτης, η καρδιακή και αναπνευστική ανεπάρκεια και η σκλήρυνση κατά πλάκας.
• Ορισμένα φάρμακα (π.χ. αντιυπερτασικά, αντιδιαβητικά, διουρητικά, ηρεμιστικά, μυοχαλαρωτικά, υπνωτικά, αναλγητικά, αντιαλλεργικά, αντιεπιληπτικά).
• Τραυματισμοί στο κεφάλι.

8 μαθήματα για… ακροβάτες
Η ισορροπία μειώνεται με το πέρασμα του χρόνου, εκτός και αν λάβουμε τα μέτρα μας για να τη διατηρήσουμε. Παρακάτω σας παρουσιάζουμε μερικούς απλούς αλλά αποτελεσματικούς τρόπους, που συστήνονται σε όλους.
1. Ατάκα κι επί τόπου: Στεκόμαστε όρθιοι, εστιάζουμε τη ματιά μας σε ένα συγκεκριμένο σημείο ακριβώς απέναντί μας και αρχίζουμε να κάνουμε βάδην επί τόπου. Το να κοιτάζουμε σε ένα σταθερό σημείο καθώς κινούμαστε ενισχύει τον συντονισμό ανάμεσα στο σώμα και την κίνηση των ματιών μας.
2. Το βούρτσισμα του… πελαργού: Ένας εύκολος τρόπος για να ενισχύσουμε τα οστά, τους μυς, τις αρθρώσεις και τους συνδέσμους στα κάτω άκρα, και άρα να έχουμε μεγαλύτερη σταθερότητα, είναι να στεκόμαστε καθημερινά στο ένα πόδι για περίπου 2΄. Τι καλύτερο, λοιπόν, από το να κάνουμε τον… πελαργό όση ώρα βουρτσίζουμε τα δόντια μας, όταν μιλάμε στο τηλέφωνο, όταν μαγειρεύουμε κ.λπ.
3. Μάτια ερμητικά κλειστά: Όσοι πάλι βρίσκουν το βούρτσισμα των δοντιών στο ένα πόδι βαρετή υπόθεση μπορούν να δοκιμάσουν κάτι πιο τολμηρό. Ας επιχειρήσουν να κάνουν το ίδιο, αλλά με τα μάτια τους κλειστά. Το να ισορροπούμε χωρίς να κοιτάζουμε κάπου είναι σαφώς πιο δύσκολο. Όσο για τους πολύ θαρραλέους, μπορούν να δοκιμάσουν να ισορροπήσουν στις μύτες των ποδιών. Όσο μικρότερη είναι η επιφάνεια στήριξης τόσο δυσκολότερο είναι το εγχείρημα.
4. Στα… πολλά μας τα παπούτσια: Το να διαφέρουν τα είδη παπουτσιών που φοράμε μπορεί να αποδειχθεί ιδιαίτερα βοηθητικό, σύμφωνα με τους ειδικούς. Όταν φοράμε μόνο γόβες ή μόνο μπαλαρίνες, οι μύες και οι αρθρώσεις των ποδιών συνηθίζουν σε μια συγκεκριμένη θέση και σε οποιαδήποτε αλλαγή αδυνατούν να υποστηρίξουν καλά το σώμα. Έτσι, αν είμαστε υποχρεωμένοι να πηγαίνουμε στο γραφείο με τακούνια, το υπόλοιπο της ημέρας καλό θα είναι να φοράμε επίπεδα παπούτσια.
5. Ώρα για ξεσκούριασμα: Όσο παραμένουμε σωματικά δραστήριοι και κάνουμε συστηματικά γυμναστική, τόσο καλύτερη είναι η ισορροπία μας. Μάλιστα, σύμφωνα με μελέτη από το Πανεπιστήμιο του Δυτικού Σίδνεϊ, το κολύμπι είναι η καλύτερη άσκηση για να ενισχύσουμε τη σταθερότητα του σώματος.
6. Τραμπολίνο σε μαξιλάρι: Ένας άλλος τρόπος για να δυναμώσουμε τα πόδια μας και να βελτιώσουμε την ισορροπία μας είναι να προσπαθούμε να στεκόμαστε για λίγα λεπτά σε μια λιγότερο συνηθισμένη επιφάνεια, όπως σε ένα μαξιλάρι, ειδικά αν είναι διπλωμένο στη μέση. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι οι φυσικοθεραπευτές σε ασκήσεις αποκατάστασης και ενδυνάμωσης χρησιμοποιούν μέσα με επιφάνειες δύσκολες για ισορροπία, όπως είναι οι μπάλες bosu (μοιάζουν με μισή μπάλα).
7. Όνειρα γλυκά: Όταν δεν κοιμόμαστε ικανοποιητικές ώρες, οι συνδέσεις ανάμεσα στους νευρώνες του εγκεφάλου γίνονται πιο αργές και αυτό έχει αρνητικές επιπτώσεις σε αυτόματες κινήσεις, όπως η ισορροπία και το περπάτημα. Γι’ αυτό, ας κλείσουμε τα μάτια και ας αφεθούμε στην αγκαλιά του Μορφέα.
8. Ασκήσεις ισορροπίας
Οι ασκήσεις που προτείνουμε παρακάτω είναι εύκολες και μπορούν να γίνουν οπουδήποτε.
* Καθόμαστε σε μια καρέκλα με την πλάτη ίσια (δεν ακουμπάμε πίσω) και τα χέρια σταυρωμένα. Σηκωνόμαστε όρθιοι και καθόμαστε ξανά όσο πιο γρήγορα μπορούμε, χωρίς να χρησιμοποιήσουμε τα χέρια μας. Κάνουμε την κίνηση αυτή όσες φορές μπορούμε με στόχο να φτάσουμε σταδιακά τις 10 επαναλήψεις.
* Περπατάμε με όρθιο το κεφάλι και ίσια την πλάτη, βάζοντας το ένα πόδι ακριβώς μπροστά από το άλλο με τέτοιον τρόπο ώστε η φτέρνα του μπροστινού ποδιού να ακουμπά τα δάχτυλα του άλλου. Προσέχουμε να πατάμε πρώτα με τη φτέρνα και μετά με τα δάχτυλα. Επαναλαμβάνουμε την άσκηση 1-2 φορές την ημέρα.
Τσεκάπ στο ένα πόδι
Πλέον υπάρχει τρόπος να διαπιστώσουμε πόσο καλή είναι η ισορροπία μας. Μπορούμε να κάνουμε αυτό το τεστ, που βασίζεται σε μια αμερικανική μελέτη, η οποία δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο περιοδικό της Γηριατρικής Φυσικοθεραπείας. Ξυπόλυτοι ή φορώντας ίσια παπούτσια, ισορροπούμε στο ένα πόδι, αφού πρώτα ακουμπήσουμε τα χέρια μας στους γοφούς, και χρονομετρούμε τον εαυτό μας. Σταματάμε το χρονόμετρο όταν πατήσουμε το πόδι μας στο έδαφος ή το ακουμπήσουμε στο άλλο πόδι, καθώς και αν, στην προσπάθειά μας να σταθεροποιήσουμε το σώμα μας, «ξεκολλήσουμε» τα χέρια μας από τους γοφούς. Συγκρίνουμε τα αποτελέσματα με ό,τι θεωρείται φυσιολογικό για την ηλικία μας:

Με τα μάτια ανοιχτά
Κάτω από 40 ετών 45΄΄
40-49 ετών 42΄΄
50-59 ετών 41΄΄
60-69 ετών 32΄΄
70-79 ετών 22΄΄
80-99 ετών 9΄΄

Με τα μάτια κλειστά
Κάτω από 40 ετών 15΄΄
40-49 ετών 13΄΄
50-59 ετών 8΄΄
60-69 ετών 4΄΄
70-79 ετών 3΄΄
80-99 ετών 2΄΄

ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟΝ κ. ΜΙΧΑΛΗ ΒΙΚΕΛΗ, νευρολόγο, MSc in Headache Medicine, PhD, γενικό γραμματέα της Ελληνικής Εταιρείας Κεφαλαλγίας.