Η σημασία της γειτονιάς στη ζωή μας έχει εδώ και καιρό αναγνωριστεί από τους κοινωνιολόγους, αφού σε αυτή βρίσκονται τα σχολεία, που μας μορφώνουν, οι επιχειρήσεις, που προσφέρουν θέσεις εργασίας, τα πάρκα, όπου παίζουμε και κοινωνικοποιούμαστε. Ωστόσο, ο ρόλος της στην υγεία μας έχει αρχίσει σχετικά πρόσφατα να γίνεται αντικείμενο επιστημονικής μελέτης. Μπορεί, λοιπόν, ο τόπος που ζούμε να επηρεάσει αρνητικά ή θετικά την υγεία μας; Τα στοιχεία που συνηγορούν υπέρ μιας θετικής απάντησης είναι πλέον πολλά και δεν πρέπει να τα αγνοούμε. Ας δούμε ορισμένα από τα χαρακτηριστικά του τόπου κατοικίας μας που μπορεί να μας ωφελήσουν ή να μας βλάψουν.

Είναι κοντά το σουπερμάρκετ;
Η σωστή και ισορροπημένη διατροφή είναι απαραίτητη για τη διατήρηση της υγείας μας σε καλή κατάσταση και καλώς ή κακώς οι περισσότεροι από εμάς δεν έχουμε τον δικό μας κήπο, άρα η κατανάλωση φρέσκων φρούτων και λαχανικώνεξαρτάται σε μεγάλο βαθμό και από το πόσο εύκολη είναι η πρόσβασή μας στα καταστήματα που τα πουλάνε. Επομένως, ένας παράγοντας που μπορεί να επηρεάσει την υγεία των κατοίκων μιας περιοχής είναι η ευκολία ή η δυσκολία πρόσβασης σε καταστήματα που πωλούν φρέσκα φρούτα και λαχανικά. Από την άλλη, αν αντί γι’ αυτά τα καταστήματα υπάρχουν γύρω μας ταχυφαγεία και σουβλατζίδικα, τότε οι πιθανότητες να επιλέξουμε μια πίτσα ή ένα σουβλάκι για βραδινό αυξάνονται. Σύμφωνα μάλιστα με έρευνα από το Πανεπιστήμιο του Πίτσμπουργκ, το να ζει κανείς σε κοντινή απόσταση από ταχυφαγεία σχετίζεται με αυξημένο Δείκτη Μάζας Σώματος. Οι ερευνητές υπολόγισαν ότι οι ενήλικοι που διέμεναν σε περιοχές με πολλά εστιατόρια γρήγορου φαγητού ήταν 5,5 κιλά βαρύτεροι σε σύγκριση με εκείνους που έμεναν σε περιοχές χωρίς ταχυφαγεία.

Στον βορρά ή στον νότο;
Όσοι διαμένουν στον βορρά, ή πιο σωστά μακριά από τον ισημερινό και πιο κοντά στους πόλους, φαίνεται να παρουσιάζουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης άνοιας. Αυτό είναι το συμπέρασμα επιστημόνων από το Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου, οι οποίοι αποδίδουν τα ευρήματά τους -μεταξύ άλλων- και στα χαμηλότερα επίπεδα βιταμίνης D στο αίμα των συμμετεχόντων στην έρευνα. Η βιταμίνη D έχει σημαντικά οφέλη στην πρόληψη και θεραπεία ασθενειών, η σύνθεσή της γίνεται στο δέρμα και κύρια πηγή της είναι η ηλιακή ακτινοβολία. Οι ερευνητές εκτιμούν ότι οι κάτοικοι των χωρών που βρίσκονται σε γεωγραφικό πλάτος άνω των 40 μοιρών, είτε στο βόρειο είτε στο νότιο ημισφαίριο, δεν εκτίθενται σε επαρκή ακτινοβολία τον χειμώνα, με αποτέλεσμα να μην είναι δυνατός ο σχηματισμός της συγκεκριμένης βιταμίνης σε ικανοποιητικά επίπεδα.

Υπόγειο, ισόγειο ή όροφος;
Το ραδόνιο αποτελεί φυσική πηγή ακτινοβολίας και εκλύεται από το έδαφος, τα πετρώματα και τα δομικά υλικά που προέρχονται από αυτά. Αν και η εισπνοή του σπάνια οδηγεί σε βλάβες στους πνεύμονες (αποβάλλεται γρήγορα από τον οργανισμό), τα θυγατρικά του (σύνολο ραδιενεργών ισοτόπων) έχουν σχετιστεί με την αύξηση του κινδύνου ανάπτυξης καρκίνου του πνεύμονα. Η βλαπτική δράση τους οφείλεται στο ότι εκπέμπουν κυρίως σωματίδια όταν διασπώνται στους πνεύμονές μας, στους οποίους εισχωρούν με τη βοήθεια των αιωρούμενων σωματιδίων (PMs). Η συγκέντρωση του ραδονίου είναι υψηλότερη σε περιοχές με σπήλαια και ιαματικά λουτρά, σε μονοκατοικίες και φυσικά στα υπόγεια.

Κοντά σε αυτοκινητόδρομο ή Χ.Υ.Τ.Α.;
Οι έρευνες που συνδέουν ποικίλα προβλήματα υγείας με την ατμοσφαιρική ρύπανση συνεχώς πληθαίνουν. Πιο συγκεκριμένα, έχει φανεί ότι η υποβάθμιση της ποιότητας του αέρα μπορεί να συμβάλλει στην εκδήλωση καρδιαγγειακών παθήσεων, αναπνευστικών προβλημάτων, ακόμα και καρκίνου. Μάλιστα, σύμφωνα με στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για το 2012, η ατμοσφαιρική ρύπανση ευθύνεται για το 40% των καρδιοπαθειών, το 40% των εγκεφαλικών επεισοδίων, το 11% των περιστατικών χρόνιας αποφρακτικής πνευμονοπάθειας, το 6% των περιστατικών καρκίνου του πνεύμονα και το 3% των περιστατικών οξέων λοιμώξεων του κατώτερου αναπνευστικού στα παιδιά. Επίσης, η έκθεση της εγκύου στους ατμοσφαιρικούς ρύπους των πόλεων μπορεί να αποβεί τοξική για την ίδια, αυξάνοντας τις πιθανότητες επιπλοκών (π.χ. προεκλαμψία), αλλά μπορεί να προκαλέσει και αλλαγές στην ανοσολογική ικανότητα του εμβρύου, αυξάνοντας τον κίνδυνο το παιδί να παρουσιάσει προβλήματα, όπως άσθμα, στη μετέπειτα ενήλικη ζωή του.

Πλούσια vs φτωχής γειτονιάς
Μπορεί τα χρήματα να μην αγοράζουν την ευτυχία και ό,τι έχει πραγματική αξία, σύμφωνα πάντως με έρευνες το οικονομικό επίπεδο των κατοίκων μιας περιοχής έχει πολλές φορές σχετιστεί με προβλήματα υγείας. Πιο συγκεκριμένα, η διαβίωση σε μια γειτονιά με χαμηλό οικονομικό, μορφωτικό και επαγγελματικό επίπεδο έχει φανεί ότι αυξάνει τον κίνδυνο θνησιμότητας, τον αριθμό νεογνών με χαμηλό βάρος γέννησης, τα περιστατικά στεφανιαίας καρδιακής νόσου και τη συχνότητα εμφάνισης παιδικού άσθματος. Οι ερμηνείες αρκετές, όπως η περιορισμένη δυνατότητα επίσκεψης σε γιατρούς και η αυξημένη έκθεση (κατά συνέπεια και κατανάλωση) σε προϊόντα καπνού και αλκοόλ.

Υπάρχει πάρκο ή άλσος;
Αν κοντά στο σπίτι σας υπάρχει πάρκο, τότε είστε πολύ τυχεροί, γιατί τα δέντρα και γενικά η βλάστηση συνεισφέρουν στην υγεία μας με πολλούς τρόπους:
wΒελτιώνουν την ποιότητα του αέρα, συμβάλλοντας έτσι στη μείωση των αναπνευστικών προβλημάτων που συνδέονται με την ατμοσφαιρική ρύπανση.
wΑυξάνουν το προσδόκιμο ζωής. Σύμφωνα με μελέτες, όσοι ζουν κοντά στη φύση έχουν 25% χαμηλότερο ποσοστό θνησιμότητας και κάθε αύξηση πρασίνου κατά 10% συνδέεται με μείωση της εμφάνισης ασθενειών.
wΜας κάνουν πιο χαρούμενους. Για την ακρίβεια, τα υψηλότερα επίπεδα πρασίνου έχουν σχετιστεί με άμβλυνση των συμπτωμάτων άγχους, κατάθλιψης και στρες.

Πού είναι το αεροδρόμιο;
Δυστυχώς, στη χώρα μας δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που το αεροδρόμιο της πόλης βρίσκεται δίπλα σε κατοικημένες περιοχές. Αν και πολλοί μαθαίνουμε να ζούμε με τον συνεχή θόρυβο των αεροπλάνων και να τον αγνοούμε, ωστόσο η ηχορύπανση κατατάσσεται στη δεύτερη θέση όσον αφορά τους περιβαλλοντικούς κινδύνους. Η πιο συνηθισμένη επίπτωση που έχει στην υγεία μας είναι το γνωστό βουητό στα αφτιά (εμβοές), που συνήθως είναι παροδικό. Επιπλέον, οι δυνατοί ήχοι φαίνεται να ανεβάζουν την καρδιακή συχνότητα και να πυροδοτούν αρρυθμίες ή να επιδεινώνουν την κατάσταση ασθενών με καρδιακή
ανεπάρκεια ή στεφανιαία νόσο. Ακόμα, υπολογίζεται ότι οι διαταραχές ύπνου, για τις οποίες ευθύνονται, στοιχίζουν στους κατοίκους της Γηραιάς Ηπείρου περίπου 903 χιλιάδες χρόνια υγιούς ζωής τον χρόνο. Τέλος, η έκθεση στον θόρυβο μπορεί να αυξήσει τα επίπεδα της κορτιζόλης, συμβάλλοντας έτσι στην αύξηση της αρτηριακής πίεσης και του σακχάρου.

Κατάλληλοι χώροι αναψυχής και άθλησης;
Ο περιβάλλων χώρος του σπιτιού (π.χ. πάρκο, στάδιο, ποτάμι κ.τ.λ.) φαίνεται να αποτελεί παράγοντα που μπορεί να επηρεάσει τα επίπεδα της φυσικής δραστηριότητας των κατοίκων μιας περιοχής. Η ευκολία πρόσβασης σε αυτόν, η ελκυστικότητα, το μέγεθός του είναι πιθανό να συμβάλλουν στην προώθηση της φυσικής δραστηριότητας. Μάλιστα, η πιθανότητα να είναι κάποιος σωματικά δραστήριος μπορεί να είναι έως και 3 φορές υψηλότερη σε περιβάλλοντα με υψηλό ποσοστό χώρων πρασίνου. Επίσης, το άφθονο πράσινο σε συνδυασμό με τον χαμηλό αριθμό γκράφιτι και τα λίγα σκουπίδια έχει φανεί ότι σχετίζεται με την αύξηση της σωματικής δραστηριότητας των κατοίκων μιας περιοχής.

Παιδικές χαρές έχει;
Βιντεοπαιχνίδια, τηλεόραση, υπολογιστής, διάβασμα. Τα παιδιά σήμερα περνούν πολλές, πάρα πολλές ώρες κλεισμένα μέσα στο σπίτι. Ωστόσο, οι ειδικοί συνεχώς τονίζουν την αξία που έχει το παιχνίδι και η επαφή με τη φύση στην ισορροπημένη ανάπτυξή τους. Μάλιστα, έρευνες έχουν δείξει ότι τα παιδιά που παίζουν σε παιδικές χαρές με φυσικά στοιχεία (π.χ. λουλούδια, πράσινο) τείνουν να είναι πιο δραστήρια από τα παιδιά που παίζουν σε παιδικές χαρές οι οποίες βρίσκονται σε χώρους χωρίς πράσινο, γεγονός που αντανακλάται και στον διπλάσιο χρόνο που περνούν παίζοντας.