Είναι έντονη η υποψία και ο φόβος στις γυναίκες στην παραγωγική ηλικία, ότι η εξωσωματική γονιμοποίηση αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης γυναικολογικών καρκίνων. Μια από τις μεγαλύτερες σχετικές μελέτες ολοκληρώθηκε πρόσφατα στο Γυναικολογικό Κέντρο Αναπαραγωγής & Γενετικής με επικεφαλής τον κύριο Εμ. Καπετανάκη σε συνεργασία με το Τμήμα Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων Πανεπιστημίου Πειραιώς και την επίβλεψη του Καθηγητή Εφαρμογών Πληροφορικής και Στατιστικής Πανεπιστημίου Πειραιώς κ.Μιχάλη Σφακιανάκη.

Σκοπός αυτής της μελέτης, ήταν να διερευνηθούν, οι πιθανές επιπτώσεις χορήγησης φαρμάκων εξωσωματικής, στον κίνδυνο εμφάνισης γυναικολογικών νεοπλασμάτων, στον Ελληνικό πληθυσμό.

Η ανάλυση των δεδομένων έδειξε ότι δεν υπήρχε στατιστικά σημαντική διαφορά ανάμεσα στις πιθανότητες να εμφανίσει μια γυναίκα καρκίνο μαστού ή των ωοθηκών με βάση την χορήγηση ή όχι φαρμάκων εξωσωματικής γονιμοποίησης.

* Σε σύνολο 4.994 γυναικών που μπήκαν σε διαδικασία εξωσωματικής γονιμοποίησης την περίοδο 1989 έως 2006 εμφάνισαν καρκίνο το 1.26% (63 γυναίκες / 4.994 γυναίκες = 0.0126).

*Το ποσοστό αυτό αντιστοιχεί σε 1260 ασθενείς ανά 100.000 γυναίκες. Ο καρκίνος του μαστού εμφανίζεται σε ποσοστό 0.88% (44 γυναίκες / 4.994 γυναίκες), ποσοστό που αντιστοιχεί σε 880 γυναίκες με καρκίνο του στήθους ανά 100.000 γυναίκες.

Η εργασία αυτή αποδεικνύει ότι στις γυναίκες μετά από εξωσωματική δεν υπάρχει αύξηση του καρκίνου σε σύγκριση με τον γενικό πληθυσμό. Εξάλλου είναι γνωστό ότι η υπογονιμότητα, είναι ανεξάρτητος προδιαθεσικός παράγοντας εμφάνισης γυναικολογικού καρκίνου και ενδεχομένως το μικρό αυτό ποσοστό των γυναικών που παρουσίασαν γυναικολογικό καρκίνο μετά από την εξωσωματική να είχε παρουσιάσει την νόσο και χωρίς την θεραπεία αυτή.

Η εξωσωματική στην ΕλλάδαΗ εξωσωματική γονιμοποίηση ξεκίνησε 35 χρόνια πριν στη χώρα μας, αρχικά, για γυναίκες που παρουσίαζαν προβλήματα σαλπίγγων. Η μέθοδος αυτή άρχισε με την λήψη ενός ωαρίου από φυσικό κύκλο με πολύ χαμηλά ποσοστά επιτυχίας. Με την πάροδο των ετών η τεχνολογία της εξωσωματικής σημείωσε ραγδαία εξέλιξη και οι ενδείξεις έχουν επεκταθεί σε σημείο που καλύπτει όλα τα αίτια της ανδρικής και γυναικείας υπογονιμότητας. Στη συνέχεια, τα ποσοστά, αυξήθηκαν σημαντικά όταν άρχισε η χορήγηση ορμονικών σκευασμάτων για πρόκληση πολλαπλών ωοθυλακίων.

Η χορήγηση των ορμονών αυτών στην εξωσωματική γονιμοποίηση επιφέρει παροδική αύξηση των οιστρογόνων στην κυκλοφορία του αίματος τα οποία μπορούν να φθάσουν σε κάθε κύκλο θεραπείας γύρω στις 4000 pg/ml σε σύγκριση με φυσικό κύκλο που φθάνουν ως 300 pg/ml.

Η ανησυχία

Μια από τις συχνότερες ερωτήσεις είναι εάν η χορήγηση των ορμονών και η παροδική αύξηση των οιστρογόνων στο αίμα μπορεί να προκαλέσει αύξηση του κινδύνου για καρκίνο σε γυναίκες μετά από εξωσωματική γονιμοποίηση.

Την απάντηση σε αυτό το καίριο ερώτημα ήρθε να δώσει η εν λόγω μελέτη στην οποία συμμετείχαν 4.994 γυναίκες που υποβλήθηκαν σε IVF, την περίοδο 1989-2006, σε σύνολο 26.000 κύκλων, για την εμφάνιση καρκίνου ωοθηκών και μαστού με περίοδο παρακολούθησης ενός έτους από την τελευταία θεραπεία ως το 2013 (6 -24ετη).

Το ποσοστό επιπολασμού των γυναικών που έκαναν εξωσωματική και νόσησαν από κάποιο τύπο καρκίνου συγκρίθηκε με το αντίστοιχο ποσοστό στο γενικό πληθυσμό της χώρα μας την ίδια περίοδο.

Η ιδιαιτερότητα αυτής της εργασίας που την καθιστά μεταξύ των πιο σημαντικών εργασιών παγκοσμίως εκτός του μεγάλου αριθμού κύκλων (26.000) αποτελεί και η πολύ μεγάλη διάρκεια παρακολούθησης (άνω των 20 ετών) από την ολοκλήρωση της τελευταίας προσπάθειας.

Τα αποτελέσματα αυτής της εργασίας είναι καθησυχαστικά για τις γυναίκες που καταφεύγουν στην εξωσωματική γονιμοποίηση καθώς δεν φαίνεται να υπάρχει άμεση σχέση της ορμονικής θεραπείας στην εξωσωματική γονιμοποίηση με γυναικολογικά νεοπλάσματα.

Η αμερικανική έρευνα

Μια ακόμη έρευνα που διεξήχθη στις Η.Π.Α. και δημοσιεύθηκε στην ιατρική επιθεώρηση Cancer Epidemiology, Biomarkers and Prevention της Αμερικανικής Αντικαρκινικής Εταιρίας καταλήγει σε παρόμοια καθησυχαστικά συμπεράσματα.

Η έρευνα αυτή εξέτασε τα δεδομένα 12.000 γυναικών που λάμβαναν κιτρική κλομιφένη (ωορρηκτικό φάρμακο) ή γοναδοτροπίνες στο πλαίσιο αντιμετώπισης της υπογονιμότητας.

«Συνολικά τα στοιχεία μας δείχνουν ότι η χρήση φαρμάκων γονιμότητας δεν αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου του μαστού σ’ αυτές τις γυναίκες, γεγονός που είναι καθησυχαστικό» δηλώνει η Louise A. Brinton Ph.D, M.P.H. επικεφαλής του Κλάδου Ορμονικής και Αναπαραγωγικής Επιδημιολογίας του Αμερικανικού Αντικαρκινικού Ινστιτούτου.

Ένας αυξημένος κίνδυνος της νόσου παρατηρήθηκε για έναν μικρό αριθμό γυναικών που είχαν εκτεθεί σε 12 ή περισσότερους κύκλους εξωσωματικής με κιτρική κλομιφένη οι οποίες είχαν λίγο περισσότερο από 1,5 φορά υψηλότερο κίνδυνο συγκριτικά με τις γυναίκες που δεν είχαν λάβει αυτό το ωορρηκτικό φάρμακο.

Ωστόσο ο ελαφρά αυξημένος κίνδυνος σύμφωνα με την δρ. Brinton μπορεί να οφείλεται στην επίμονη υπογονιμότητα των γυναικών και όχι στην δράση των φαρμάκων.

Η έρευνα έγιεν με βάση στοιχεία 12.000 γυναικών το χρονικό διάστημα 1965-1988 σε πέντε διαφορετικές τοποθεσίες των Η.Π.Α. Οι γυναίκες παρακολουθήθηκαν μέχρι το 2010 και 9.892 εξ αυτών κρίθηκαν κατάλληλες να συμμετάσχουν στην έρευνα.